Język dari
| Obszar | Afganistan | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | 20,5 miliona[1] | ||||
| Pismo/alfabet | perskie | ||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| Status oficjalny | |||||
| język urzędowy |  Afganistan
| ||||
| Organ regulujący | Akademia nauk Afganistanu | ||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| Kod ISO 639-1↗ | brak | ||||
| Kod ISO 639-2↗ | brak | ||||
| Kod ISO 639-3↗ | prs | ||||
| IETF | fa-AF, prs | ||||
| Glottolog | dari1249 | ||||
| Ethnologue | prs | ||||
| WALS | dri | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język dari (pers. دری) – język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich. Zazwyczaj nazwa ta uważana jest za termin polityczny, określający różne dialekty języka perskiego używanego w Afganistanie[2]. Obok paszto jest jednym z dwóch języków urzędowych Afganistanu. Tę pozycję w państwie afgańskim zagwarantowała mu ustawa zasadnicza z roku 1964[3][4]. Doprowadziło to do sporu o nazewnictwo między rodzimymi użytkownikami perskiego w Afganistanie, którzy uznają swój język po prostu jako perski (farsi فارسی)[5].
Status obydwu języków urzędowych Afganistanu był i jest różny: w odróżnieniu od paszto, dari był językiem dworu, kultury, literatury, a także miasta i rzemiosła[6].
Dari jest najczęściej używanym językiem w Afganistanie i językiem ojczystym około 40–45% populacji[7][8][9][10]. Do tego pełni rolę lingua franca Afganistanu i jest rozumiany nawet przez 78% populacji[11]. Farsi i dari są wzajemnie zrozumiałe, przy czym wykazują drobne różnice na płaszczyźnie słownictwa, gramatyki i fonologii.
Podobnie jak farsi i język tadżycki, dari jest kontynuacją języka pahlawi, oficjalnego języka religijnego i literackiego Imperium Sasanidów (224–651 n.e.), który sam jest kontynuacją języka staroperskiego, języka Achemenidów (550– 330 p.n.e.) W użyciu historycznym Dari odnosi się do środkowoperskiego języka dworskiego Sasanidów[12][13].
W Polsce wydano kilka podręczników języka dari[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dari, Afghan Farsi, Ethnologue, 19 listopada 2019 [dostęp 2021-08-03] (ang.).
- ↑ 11 books, afghanistandl.nyu.edu [dostęp 2021-08-03].
- ↑ Secret documents Reveal Afghan Language Policy (ang.). tajikam.com. [dostęp 2015-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-20)].
- ↑ Brian Spooner: Chapter four. Persian, Farsi, Dari, Tajiki: Language Names and Language Policies. W: Language Policy and Language Conflict in Afghanistan and Its Neighbors: The Changing Politics of Language Choice. Harold Schiffman (ed.). Brill, 2011, s. 109, seria: Brill’s Studies in South and Southwest Asian Languages. ISBN 978-90-04-21765-2. (ang.)
- ↑ Dari Or Farsi? Afghanistan’s Long-Simmering Language Dispute, RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2021-08-03] (ang.).
- ↑ Mateusz Kłagisz. Perskie (dari) zapożyczenia oraz kalki językowe w języku paszto. „Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis”. 125, s. 80, 2008.
- ↑ Afghans: Their History and Culture, web.archive.org, 4 maja 2011 [dostęp 2021-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-04].
- ↑ Encyclopaedia Iranica Foundation, Welcome to Encyclopaedia Iranica, iranicaonline.org [dostęp 2021-08-03] (ang.).
- ↑ UCLA Language Materials Project: Language Profile, web.archive.org, 5 czerwca 2011 [dostęp 2021-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-05].
- ↑ The World Factbook, web.archive.org, 15 października 2013 [dostęp 2021-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-15].
- ↑ Afghanistan – The World Factbook, www.cia.gov [dostęp 2021-08-03].
- ↑ Encyclopaedia of Islam Online, The New York Public Library [dostęp 2021-08-03].
- ↑ R.N. Frye, The Cambridge History of Iran, s. 595–632.
- ↑ Zob. np.:
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- G. Lazard: Darī – The New Persian Literary Language, [w:] Encyclopædia Iranica, wydanie online 2006. (ang.)