Język hopi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Hopilàvayi
Obszar USA (Arizona)
Liczba mówiących ok. 5 tysięcy
Klasyfikacja genetyczna języki uto-azteckie
Pismo/alfabet łacińskie
Kody języka
ISO 639-1 –
ISO 639-3 hop
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata





Język hopi – język Indian Hopi w Arizonie, należący do uto-azteckiej rodziny językowej. Używany jest obecnie przez około 5 tysięcy osób[1]. Badaniem języka hopi zajmował się zwłaszcza amerykański językoznawca Benjamin Lee Whorf. Ze względu na specyficzny system czasownikowy w języku hopi uważał on, że Indianie Hopi inaczej postrzegają czas i przestrzeń. Ich język bowiem nie posiada czasu przeszłego i przyszłego ani żadnych związanych z nimi pojęć. Określenia te w hopi przekształcają się w zwroty wyrażające rozciągłość, operacje i cykliczność, jeżeli dotyczą rzeczywistości obiektywnej - widzialnej, empirycznej. Indianie Hopi bowiem rozróżniają uniwersum obiektywne (ujawnione) i subiektywne (ujawniające się). To ostatnie dotyczy dziedziny życia mentalnego lub czasu mitycznego[2]. Czas ma zatem dla Hopi charakter czasownikowy; jest konkretny i odnosi się od kontekstu, w przeciwieństwie do abstrakcyjnego czasu Europejczyków.[potrzebny przypis]

Ortografia[edytuj | edytuj kod]

Język hopi zapisywany jest przy pomocy alfabetu łacińskiego. Samogłoski: a /ɔ/, e /ɛ/, i /ɪ/, o /o/, u /ɨ/ oraz ö /ø/. Długie samogłoski zapisuje się poprzez podwojenie litery: aa, ee, ii, oo, uu, öö.

Znaki spółgłoskowe: ’ /ʔ/, h /h/, k /k/, ky /kʲ/, kw /kʷ/, l /l/, m /m/, n /n/, ng /ŋ/, ngw /ŋʷ/, ngy /ŋʲ/, p /p/, q /q/, qw /qʷ/, r /ʒ/, s /s/, t /t/, ts /ts/, v /β/, w /w/, y /j/.

Ton opadający zaznaczany jest za pomocą akcentu gravis ’: tsiròot „ptaki”.

Dla odróżnienia pojedynczych głosek od głosek zapisywanych dwuznakami używa się kropki: kwaahu „orzeł”, ale kuk.wuwàaqe „iść ścieżką”.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Język hopi w katalogu Ethnologue: Languages of the World (ang.)
  2. ↑ Whorf, B., J., Model universum Indian w: Antropologia słowa - zagadnienia i wybór tekstów red. Godlewski G., Warszawa, 2004, s. 83-89.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Alfred F. Majewicz: Języki świata i ich klasyfikacja. Warszawa: PWN, 1989.

Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]

  • Brew, J. O. (1979). Hopi prehistory and history to 1850. In A. Ortiz (Ed.), Handbook of North American Indians: Southwest (Vol. 9, s. 514-523). Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
  • Connelly, John C. (1979). Hopi social organization. In A. Ortiz (Ed.), Handbook of North American Indians: Southwest (Vol. 9, s. 539-553). Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
  • Dockstader, Frederick J. (1955). Spanish loanwords in Hopi: A preliminary checklist. International Journal of American Linguistics, 21 (2), 157-159.
  • Harrington, John P. (1913). [Linguistic fieldnotes based on work with a speaker of Oraibi Hopi]. (National Anthropological Archives, Smithsonian Institution).
  • Hill, Kenneth C. (1997). Spanish loanwords in Hopi. In J. H. Hill, P. J. Mistry, & L. Campbell (Eds.), The life of language: Papers in linguistics in honor of William Bright (pp. 19-24). Trends in linguistics: Studies and monographs (No. 108). Berlin: Mouton de Gruyter.
  • Hopi Dictionary Project (University of Arizona Bureau of Applied Research in Anthropology). (1998). Hopi dictionary: Hopìikwa Lavàytutuveni: A Hopi-English dictionary of the Third Mesa dialect with an English-Hopi finder list and a sketch of Hopi grammar. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. ​ISBN 0-8165-1789-4​.
  • Hymes, D. H. (1956). The supposed Spanish loanword in Hopi for ‘jaybird’. International Journal of American Linguistics, 22 (2), 186-187.
  • Jeanne, LaVerne Masayesva. (1978). Aspects of Hopi grammar. (Doctoral dissertation, MIT). Online: hdl.handle.net/1721.1/16325
  • Jeanne, LaVerne Masayesva. (1982). Some phonological rules of Hopi. International Journal of American Linguistics, 48 (3), 245-270. Online: www.jstor.org/pss/1264788
  • Kalectaca, Milo. (1978). Lessons in Hopi. Tucson, Arizona: University of Arizona Press.
  • Kennard, Edward A. (1963). Linguistic acculturation in Hopi. International Journal of American Linguistics, 29 (1), 36-41.
  • Kennard, Edward A.; & Albert Yava. (1999). Field Mouse Goes to War: Tusan Homichi Tuwvöta. Palmer Lake, Colorado: Filter Press.
  • Kluckhohn, Clyde; & MacLeish, Kenneth. (1955). Moencopi variations from Whorf’s Second Mesa Hopi. International Journal of American Linguistics, 21 (2), 150-156. Online: www.jstor.org/pss/1263941
  • Manaster-Ramer. (1986). Genesis of Hopi tones. International Journal of American Linguistics, 52 (2), 154-160. Online: www.jstor.org/pss/1265374
  • Malotki, Ekkehart. (1983). Hopi time: A linguistic analysis of the temporal concepts in the Hopi language. Trends in linguistics: Studies and monographs (No. 20). Mouton De Gruyter.
  • Seaman, P. David. (1977). Hopi Linguistics: An Annotated Bibliography. Anthropological Linguistics, 19 (2), 78-97. Online: http://www.jstor.org/stable/30027313
  • Seqaquaptewa, E. (1994). Iisaw niqw tsaayantotaqam tsiròot. Santa Fe, NM: Clear Light.
  • Seqaquaptewa, E. (1994). Iisaw niqw yöngösonhoya. Santa Fe, NM: Clear Light.
  • Stephen, Alexander M. (1936). Hopi journal of Alexander M. Stephen. Parsons, E. C. (Ed.). Columbia University contributions to anthropology (No. 23). New York: Columbia University Press.
  • Titiev, Mischa. (1946). Suggestions for the further study of Hopi. International Journal of American Linguistics, 12 (2), 89-91.
  • Voegelin, C. F. (1956). Phonemicizing for dialect study: With reference to Hopi. Language, 32 (1), 116-135. Online: www.jstor.org/pss/410660
  • Whorf, Benjamin Lee. (1936). [Notes on Hopi grammar and pronunciation; Mishongnovi forms]. In E. C. Parsons (Ed.), Hopi journal of Alexander M. Stephen (Vol. 2, s. 1198-1326). Columbia University contributions to anthropology (No. 23). New York: Columbia University Press.
  • Whorf, Benjamin Lee. (1936). The punctual and segmentative aspects of verbs in Hopi. Language, 12 (2), 127-131. www.jstor.org/pss/408755
  • Whorf, Benjamin Lee. (1938). Some verbal categories of Hopi. Language, 14 (4), 275-286. www.jstor.org/pss/409181
  • Whorf, Benjamin Lee. (1941). The relation of habitual thought and behavior to language. In L. Spier, A. I. Hallowell, & S. S. Newman (Eds.), Language, culture, and personality: Essays in memory of Edward Sapir (pp. 75-93). Menasha, WI: Sapir Memorial Publication Fund.
  • Whorf, Benjamin Lee. (1946). The Hopi language, Toreva dialect. In O. Osgood (Ed.), Linguistic structures of native America (pp. 158-183). Viking Fund publications in anthroplogy (No. 6). New York: The Viking Fund, Inc.
  • Whorf, Benjamin Lee. (1950). An American Indian model of the universe. International Journal of American Linguistics, 16 (2), 67-72. www.jstor.org/pss/1262850
  • Whorf, Benjamin Lee. (1952). Linguistic factors in the terminology of Hopi architecture. International Journal of American Linguistics, 19 (2), 141-145. www.jstor.org/pss/1262812
  • Whorf, Benjamin Lee. (1956). Discussion of Hopi linguistics. In J. B. Carroll (Ed.), Language, thought, and reality: Selected writings of Benjamin L. Whorf (pp. 102-111). New York: John Wiley.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_hopi&oldid=51857247”