Język judeoarabski

ערביה יהודיה
Al-Jahudijja

Obszar	Izrael, Francja, Syria, Irak i inne kraje
Pismo/alfabet	hebrajskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki afroazjatyckie Języki semickie Języki południowo-zachodnio-semickie Język judeoarabski
Kody języka
ISO 639-2	jrb
ISO 639-3	jrb
IETF	jrb
Glottolog	brak
Ethnologue	jrb
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Fragment manuskryptu z XII wieku w języku judeoarabskim

Język judeoarabski, język żydowskoarabski (ערביה יהודיה) – grupa wielu dialektów używanych dawniej przez Żydów zamieszkałych w państwach arabskich, głównie Mizrachijczyków, współcześnie w większości mieszkających w Izraelu i Francji. W średniowieczu nazywano tak klasyczny język arabski zapisywany alfabetem hebrajskim.

Cechy

Dialekty judeoarabskie rozwinęły się na podstawie lokalnych dialektów języka arabskiego (np. dialektu marokańskiego, irackiego i algierskiego) z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego i aramejskiego. Nie zawsze występowanie dialektu judeoarabskiego pokrywa się z zasięgiem jego arabskiego odpowiednika – na przykład dialekt judeoegipski w większym stopniu przypomina arabski dialekt marokański niż egipski. To zjawisko odzwierciedla migrację przodków Żydów egipskich z krajów Maghrebu. Współcześnie większość Żydów jest co najmniej dwujęzyczna: biegle znają lokalny dialekt arabski i lokalny dialekt judeoarabski.

Dialekty języka judeoarabskiego są zapisywane zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim, do którego często dodaje się kropki z alfabetu arabskiego, oznaczające samogłoski (do zapisu fonemów niewystępujących w języku hebrajskim).

Historia

W średniowieczu język judeoarabski (wówczas bardzo bliski klasycznemu językowi arabskiemu) był najważniejszym żydowskim językiem literackim; pisał w nim Majmonides (np. Sefer ha-Micwot, Przewodnik błądzących), napisano w nim dzieła halacha i komentarze biblijne: Emunoth we-Deoth, Tafsir, Tikkun Middot ha-Nefesz, Czowot ha-Lewawot, Kuzari i inne.

Z powodu I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 ogromna większość Żydów z krajów arabskich uciekła do Izraela oraz Francji, gdzie ich dialekty judeoarabskie szybko zostały wyparte przez języki hebrajski i francuski. Z tej przyczyny obecnie dialekty judeoarabskie są zagrożone wymarciem.

Zwroty w dialekcie judeomarokańskim

Polski	Transliteracja	Dialekt judeomarokański
Witam	šlāma	שלמה
Witaj	šlāma ʿlik	שלמה עליכ
Do widzenia	bšlāma (ʿlik)	( בשלמה (עליכ
Dziękuję	mersi	מרסי
Tak	ēywa	ייוה
Nie	lā	לא
Jak się masz?	āš iḫbark?	אשכברכ?
Dobrze	lābaš	לבש
Dobrze, dziękuję	lābaš, mersi	לבש, מרסי
Dobrze, dzięki Bogu	lābaš, hamdul'Illah	לבש, המדול'ילה

Bibliografia

• Joshua Blau, The Emergence and Linguistic Background of Judaeo-Arabic: OUP, 1999 (ang.).

Linki zewnętrzne

• Literatura judeoarabska. uwm.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-06-19)]. (ang.)
• Literatura judeoarabska (ang.)
• Żydzi w Libanie (ang.)