Język musi
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
3,1 mln (2000) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 3 środek szerszej komunikacji↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | mui | ||
| IETF | mui | ||
| Glottolog | musi1241 | ||
| Ethnologue | mui | ||
| Linguist List | mui | ||
| BPS | 0052 2 | ||
| Występowanie | |||
.svg) Rozprzestrzenienie geograficzne dialektów musi | |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język musi, także: palembang[1], malajski miasta Palembang (baso Palembang)[2][3] – język austronezyjski używany w prowincji Sumatra Południowa w Indonezji[1]. Według danych z 2000 roku posługuje się nim 3,1 mln osób. Służy jako lokalna lingua franca[1].
W niektórych publikacjach terminy „musi” i „palembang” są ze sobą utożsamiane[4]. Inni autorzy czynią między nimi rozróżnienie[5]. „Musi” to nazwa okolicznej rzeki, a Palembang to ośrodek administracyjny prowincji. W publikacji Ethnologue (wyd. 18, 2015) musi i palembang wymieniono jako dwie grupy dialektów języka musi[1][a]. J. McDowell i K. Anderbeck (2020) pod pojęcie języka musi włączają dwa kompleksy dialektalne: Upper Musi i Palembang-Lowland. Kompleks Upper Musi obejmuje dialekty: musi właściwy, pegagan, col[b] i rawas, a Palembang-Lowland zawiera w sobie mniejsze grupy: Palembang (dialekty: lama/alus – tradycyjny, pasar/sari-sari – handlowy oraz pesisir) i Lowland (penesak, lematang ilir i belide)[6].
Odmiana sari-sari/pasar (handlowa) przyjęła się jako główny język miasta Palembang, a zarazem stanowi ogólny środek komunikacji w prowincji Sumatra Południowa. Jest wykorzystywana w kontaktach międzyetnicznych i handlu; pojawia się też w mediach lokalnych. Blisko spokrewniona odmiana alus/lama/asli (tradycyjna) w dużej mierze wyszła z użycia, ale zachowała się jako język niektórych wsi (co odzwierciedla nazwa palembang dusun)[7]. Jednocześnie alus odgrywa pewną rolę jako jeden z poziomów mowy (używany przy zwracaniu się do osób starszych lub szanowanych oraz podczas pewnych tradycyjnych uroczystości)[3]. W mieście odmiana tradycyjna ma niski status, lecz wśród mieszkańców wsi uchodzi za formę bliższą pierwotnemu językowi palembang[8].
Musi należy do grupy języków malajskich, według klasyfikacji Ethnologue tworzy część tzw. makrojęzyka malajskiego[1]. Na płaszczyźnie słownictwa dialekty palembang wykazują wpływy języka jawajskiego[9]. W szczególności dotyczy to odmiany tradycyjnej, która zachowała większy zasób leksyki jawajskiej. Odmiana handlowa jest natomiast stosunkowo bliska językowi indonezyjskiemu (zarówno standardowemu, jak i dżakarckiemu)[10]. Rozwinęły się formy pośrednie między indonezyjskim a palembang (Palembang Indonesian); ich domeną są reklamy i audycje radiowe[11].
Charakter pożyczek jawajskich łączy odmianę tradycyjną z językiem banjar (z Kalimantanu), który ma podobny repertuar takich zapożyczeń; wskazuje to na znaczny kontakt między regionami[12]. Obecność wpływów jawajskich wyróżnia palembang pośród języków malajskich południowej Sumatry[13].
Piśmiennictwo jest słabo rozwinięte[14]. Istnieje tradycja literatury ustnej[15]. W edukacji i sferze religijnej preferowany jest język indonezyjski[14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W publikacji wyróżniono następujące dialekty: belide, burai, nadbrzeżny (Coastal Malay), kelingi, lematang ilir, meranjat, musi sekayu, palembang lama, pegagan, penesak, penukal, rawas.
- ↑ Czasem uważany za odrębny język. Niemniej autorzy klasyfikacji z 2020 r. zaliczają go do dialektów musi (McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 12, 20).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Musi, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] (ang.).
- ↑ Muhadjir: Bahasa Betawi: sejarah dan perkembangannya. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia, 2000, s. 13. ISBN 978-979-461-340-5. OCLC 44728036. [dostęp 2021-08-20]. (indonez.).
- ↑ a b Dunggio i in. 1983 ↓, s. 3.
- ↑ Mardheya Alsamadani, Samar Taibah, Types and Functions of Reduplication in Palembang, „Journal of the Southeast Asian Linguistics Society”, 12 (1), 2019, s. 113–142, ISSN 1836-6821 [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ B. Grimes: Malayic languages. W: William Frawley (red.): International Encyclopedia of Linguistics: 4-Volume Set. Wyd. 2. Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, s. 2:547–550. DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001. ISBN 978-0-19-513977-8. OCLC 51478240. (ang.).
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 12–20.
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 13–15.
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 114.
- ↑ Uri Tadmor, Language Contact and Historical Reconstruction: The Case of Palembang Malay [online], 5th International Symposium on Malay/Indonesian Linguistics, Leipzig; 16–17.06.2001 [dostęp 2020-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-26] (ang.).
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 14.
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, przyp. 15, s. 14.
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 54.
- ↑ McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 146.
- ↑ a b McDowell i Anderbeck 2020 ↓, s. 136–138.
- ↑ Dunggio i in. 1983 ↓, s. 4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- P.D. Dunggio, Suwarni N., Asnah S., Nur Indones: Struktur bahasa Melayu Palembang. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1983. OCLC 13986928. [dostęp 2024-02-27]. (indonez.).
- Jonathan McDowell, Karl Anderbeck: The Malay Lects of Southern Sumatra. Paul Sidwell (red.). Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2020, seria: JSEALS Special Publication 7. OCLC 8894504428. [dostęp 2024-02-27]. (ang.).