Język narodowy

Język narodowy – język będący środkiem komunikacji wśród przedstawicieli określonego narodu, uważany za podstawowy wyznacznik jego tożsamości^[1]^[2].

W Europie powszechny jest pogląd o bliskim związku języka z tożsamością narodową^[3]. Język narodowy podkreśla odrębność jednego narodu od drugiego, pełniąc funkcję symboliczną; z kolei język urzędowy (często, choć nie zawsze, tożsamy z językiem narodowym) służy celom utylitarnym^[4].

Stratyfikacja językowa

Język narodowy nie stanowi jednorodnej całości; charakteryzuje się zróżnicowaniem terytorialnym i społecznym. Wśród jego odmian (wariantów) szczególną rolę odgrywa odmiana prestiżowa (język standardowy), która pełni funkcję jednoczącą i reprezentatywną^[5]^[6]. Funkcję języka standardowego pełni taki dialekt, który został wybrany i skodyfikowany do użytku w administracji, mediach i edukacji, zazwyczaj pod wpływem rozstrzygnięć politycznych i geograficznych^[7]. Powstanie języka standardowego, o charakterze ogólnonarodowym i unifikacyjnym, sprzyja procesom konwergencji, polegającym na redukcji zróżnicowania wewnętrznego^[8].

W stratyfikacji języka narodowego wyróżnia się dwa skrajne elementy: język standardowy (ogólny) i dialekty lokalne. Między nimi występuje szereg różnic, dotyczących ich rozprzestrzenienia geograficznego (standard to odmiana ogólnonarodowa) i funkcji społecznych (odmiana lokalna jest ograniczona funkcjonalnie; z kolei standard obsługuje wiele funkcji)^[8]^[9]. Wyróżnia się również odmiany niestrukturalne, będące zbiorami specyficznych jednostek leksykalnych (np. slangi), a także odmiany pośrednie między standardem a dialektami lokalnymi^[8].

Zobacz też

Przypisy

↑ AnnaA. Kołodziej AnnaA., Strajki szkolne w Prusach Zachodnich – recenzja, „Biuletyn Historii Wychowania”, 25, 2009, s. 159–166 .
↑ hasło „Jazyk národný”, [w:] JozefJ. Piaček JozefJ., MilošM. Kravčík MilošM., Otvorená filozofická encyklopédia, wersja 3.0, 1999 (słow.).
↑ Dennison I.D.I. Rusinow Dennison I.D.I., Yugoslavia: Oblique Insights and Observations, Pitssburgh: University of Pittsburgh Press, 2008, s. 348, przyp. 5, ISBN 978-0-8229-4361-7, ISBN 978-0-8229-6010-2, ISBN 978-0-8229-7349-2, OCLC 228363880 (ang.).
↑ JanetJ. Holmes JanetJ., NickN. Wilson NickN., An Introduction to Sociolinguistics, wyd. 5, Abingdon–New York: Routledge, 2017, s. 106–107, DOI: 10.4324/9781315728438, ISBN 978-1-317-54291-9, ISBN 978-1-315-72843-8 (ang.).
↑ MarieM. Krčmová MarieM., JanJ. Chloupek JanJ., Národní jazyk, [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).
↑ PaulaP. Sajavaara PaulaP., Kielenohjailu, [w:] KariK. Sajavaara, ArjaA. Piirainen-Marsh (red.), Kieli, diskurssi ja yhteisö, Jyväskylä: Soveltavan kielentutkimuksen keskus, Jyväskylän yliopisto, 2000, s. 67–106, ISBN 951-39-0664-7, ISBN 978-951-39-5991-3 (fiń.), patrz s. 83.
↑ MagdaM. Stroińska MagdaM., ErnestE. Andrews ErnestE., The Polish Language Act: Legislating a Complicated Linguistic-Political Landscape, [w:] ErnestE. Andrews (red.), Language planning in the post-communist era: the struggles for language control in the new order in Eastern Europe, Eurasia and China, Cham: Palgrave Macmillan, 2018, s. 241–260, DOI: 10.1007/978-3-319-70926-0_10, ISBN 978-3-319-70926-0, OCLC 1022080518 (ang.), patrz s. 242–243.
↑ ^a ^b ^c JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 291, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
↑ Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna, [w:] HalinaH. Karaś HalinaH., Podstawy dialektologii, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-06-19] .

[1] AnnaA. Kołodziej AnnaA., Strajki szkolne w Prusach Zachodnich – recenzja, „Biuletyn Historii Wychowania”, 25, 2009, s. 159–166 .

[2] hasło „Jazyk národný”, [w:] JozefJ. Piaček JozefJ., MilošM. Kravčík MilošM., Otvorená filozofická encyklopédia, wersja 3.0, 1999 (słow.).

[Rusinow-3] Dennison I.D.I. Rusinow Dennison I.D.I., Yugoslavia: Oblique Insights and Observations, Pitssburgh: University of Pittsburgh Press, 2008, s. 348, przyp. 5, ISBN 978-0-8229-4361-7, ISBN 978-0-8229-6010-2, ISBN 978-0-8229-7349-2, OCLC 228363880 (ang.).

[Sociolinguistics-4] JanetJ. Holmes JanetJ., NickN. Wilson NickN., An Introduction to Sociolinguistics, wyd. 5, Abingdon–New York: Routledge, 2017, s. 106–107, DOI: 10.4324/9781315728438, ISBN 978-1-317-54291-9, ISBN 978-1-315-72843-8 (ang.).

[5] MarieM. Krčmová MarieM., JanJ. Chloupek JanJ., Národní jazyk, [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).

[6] PaulaP. Sajavaara PaulaP., Kielenohjailu, [w:] KariK. Sajavaara, ArjaA. Piirainen-Marsh (red.), Kieli, diskurssi ja yhteisö, Jyväskylä: Soveltavan kielentutkimuksen keskus, Jyväskylän yliopisto, 2000, s. 67–106, ISBN 951-39-0664-7, ISBN 978-951-39-5991-3 (fiń.), patrz s. 83.

[act-7] MagdaM. Stroińska MagdaM., ErnestE. Andrews ErnestE., The Polish Language Act: Legislating a Complicated Linguistic-Political Landscape, [w:] ErnestE. Andrews (red.), Language planning in the post-communist era: the struggles for language control in the new order in Eastern Europe, Eurasia and China, Cham: Palgrave Macmillan, 2018, s. 241–260, DOI: 10.1007/978-3-319-70926-0_10, ISBN 978-3-319-70926-0, OCLC 1022080518 (ang.), patrz s. 242–243.

[jm-8] JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 291, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).

[Podstawy_dialektologii-9] Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna, [w:] HalinaH. Karaś HalinaH., Podstawy dialektologii, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-06-19] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]