Język staroperski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Język staroperski
Obszar

Starożytny Iran

Klasyfikacja genetyczna
Kody języka
Kod ISO 639-2 peo
Kod ISO 639-3 peo
IETF peo
Glottolog oldp1254
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku staroperskim
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język staroperski – wymarły język irański, wraz z awestyjskim i medyjskim, używany w okresie staroirańskim.

Korpus języka staroperskiego zawiera głównie napisy na glinianych tabliczkach z Persji z okresu od ok. 600 p.n.e. do 300 p.n.e. Zapiski w języku staroperskim znalezione zostały również w dzisiejszym Iraku, Turcji i Egipcie[1]. Najważniejszym z nich jest inskrypcja z Behistun.

Nie wiadomo, kiedy dokładnie zaczęto posługiwać się staroperskim. Zgodnie z założeniami historyków, językiem staroperskim posługiwało się plemię Parsuwaszy, które na początku pierwszego tysiąclecia p.n.e. dotarło na Płaskowyż Irański, a następnie przemieściło się na teren obecnej prowincji Fars. Język ten stał się oficjalnym językiem dynastii Achemenidów. Źródła asyryjskie z IX wieku p.n.e., choć stanowią najwcześniejszą dokumentację perskiej i medyjskiej obecności na Płaskowyżu Irańskim i dostarczają wiele informacji nt. chronologii, przedstawiają jednak rozmieszczenie geograficzne starożytnych Persów jedynie ogólnikowo. Gdy Parsuwasze pojawiają się po raz pierwszy w dokumentach z czasów Salmanasara III, umiejscowieni są w okolicach jeziora Urmia. Dokładna tożsamość plemienia Parsuwaszy nie została jeszcze określona, ale z lingwistycznego punktu widzenia wyraz ten odpowiada staroperskiemu wyrazowi pārsa, wywodzącemu się z wcześniejszego *pārćwa[2]. Ponieważ staroperski zawiera wiele zapożyczeń z innego staroirańskiego języka, medyjskiego, jest prawdopodobne że staroperskim posługiwano się przed czasami Achemenidów i przez większość pierwszej połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e.[3]

Porównanie z nowoperskim[edytuj | edytuj kod]

Indoirański Staroperski Średnioperski Nowoperski Polski
*asuras mazdhās Ahura mazda Ohrmazd Ormazd اورمزد Ahura Mazda
*aśwas aspa asp asb اسب/asp اسپ koń
*kāma kāma kām kām کام pożytek
*daiwas daiva dēw div دیو demon
drajah drajā darjā دریا morze
*źhasta- dasta dastag dast دست ręka
*bhāgī bādzi bādz bādz باج/باژ bogactwo
*bhrātr- brātar brâdar barādar برادر brat
*bhūmiš būmi būm būm بوم region, kraina
*martja martja mard mard مرد mężczyzna
*māsa māha māh māh ماه miesiąc, księżyc
*vāsara vāhara wahār bahār بهار wiosna
stūnā stūn sotūn ستون podstawa, kolumna
šijāta šād šād شاد szczęśliwy
*ṛtam arta ard ord اُرد porządek, prawda
*drauźh- drudz drugh dorugh دروغ kłamstwo

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]