Języki bantu K

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Języki bantu K – grupa geograficzna języków bantu z wielkiej rodziny języków nigero-kongijskich. Wchodzi w skład grupy języków bantu centralnych. Swoim zasięgiem obejmuje południowe Kongo, Angolę, Zambię oraz północne rejony Namibii i Botswany[1][2].

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Poniżej przedstawiono klasyfikację języków bantu A według Guthriego[3][4] zaktualizowaną przez J. F. Maho[1]. Ponadto, Maho do listy Guthriego dodał nowe języki, dialekty oraz języki pidżynowe i kreolskie[5][1][a]. Klasyfikacja Ethnologue bazuje na klasyfikacji Guthriego, jednak odbiega od niej znacznie, m.in. stosuje inny kod – trzyliterowy oparty na ISO 639 i inaczej grupuje języki[6][7].

W grupie języków bantu K wyróżnia się ok. 20 języków tworzących 4 grupy[1]:

K 10 Języki chokwe-luhazi[edytuj | edytuj kod]

K11 ciokwe – chokwe, tshokwe
K12a luimbi
K12b ngangela – nyemba
K13 luchazi – lujazi, ponda
K14 lwena – luvale
K15 mbunda - mbuunda
K16 nyengo
K17 mbwela
K18 nkangala

K 20 Języki lozi[edytuj | edytuj kod]

K21 lozi – „Kolololo”

K 30 Języki luyana[edytuj | edytuj kod]

K31 luyana - luyi
K32 mbowe
K321 mbune
K322 liyuwa
K33 kwangali – rukwangari, włączając mbundza
K331 zob. K322
K332 (dawn. K331) manyo – rumanyo, włączając gciriku (dciriku) i sambyu
K333 mbukushu – thimbukushu
K334 mbogedu † – „manyo”, „rumanyo”
K34 mashi – masi, włączając kwandu
K35 simaa
K351 mulonga
K352 mwenyi
K353 koma – makoma
K354 imilangu
K36 shanjo
K37 kwangwa
K371 kwandi

K 40 Języki subiya-totela[edytuj | edytuj kod]

K401 zob. K42
K402 fwe
K41 totela w Zambii
K411 totela w Namibii
K42 (dawn. K401) ikuhane – subiya, włączając mbalangwe

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Maho zastosował następujący zapis kodu:
    • Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.
    • Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.
    • Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.
    • Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Jouni Filip Maho: NUGL Online The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages. 2009-06-04.
  2. M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), K, [w:] Ethnologue: Languages of the World [online], wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2015-07-30] (ang.).
  3. Malcolm Guthrie: The classification of the Bantu languages. Oxford Univerrsity Press, 1948. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).
  4. Malcolm Guthrie: Comparative Bantu: an introduction to the comparative linguistics and prehistory of the Bantu languages. Gregg Press, 1967-71. (ang.).
  5. Jouni Maho: A Classification of the Bantu Languages: An Update of Guthrie's Referential System. W: Derek Nurse, Gérard Philippson: The Bantu Languages. Routledge, 2009, s. 639–651. ISBN 978-1-135-79683-9. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).
  6. Jouni Maho. The Bantu area: (towards clearing up) a mess. „Africa & Asia”, s. 40–49, 2001. 1. ISSN 1650-2019. (ang.). 
  7. About the Ethnologue. W: Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig: Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International, 2015. [dostęp 2015-07-30]. (ang.).