Języki lechickie
Języki lechickie – umowna nazwa przyjęta przez niektórych językoznawców na określenie północnej grupy języków zachodniosłowiańskich, posiadających pewne wspólne cechy w zakresie fonetyki. Termin ten wprowadził do lingwistyki w 1862 roku Aleksander Hilferding[1]. Grupa ta powstała w wyniku dialektycznego rozpadu zespołu prasłowiańskiego. Mówiąc o prasłowiańszczyźnie, mamy na myśli okres trwający około 2000 lat, od początków rozpadu wspólnoty bałto-słowiańskiej (ok. 1500 — 1300 r p.n.e.) do rozpadu wspólnoty językowej prasłowiańskiej (VI wiek — VII wiek n.e). Języki lechickie cechują takie archaiczne cechy fonetyczne, jak zachowanie samogłosek nosowych, brak zmiany g w h oraz zachowanie dz (powstałego z dj oraz zg zmiękczonego w drugiej palatalizacji)[2].
Charakterystycznymi cechami języków lechickich są:
- Mutacja prasłowiańskiego ě, e, ę przed spółgłoskami dziąsłowymi w a, o, ą, ǫ.
- Przegłos prasłowiańskich ě, ę oraz miękkich zgłoskotwórczych ŕ i ĺ przed spółgłoskami przedniojęzykowymi zębowymi twardymi (pol. bielić||biały, połab. b´ólə||bélə)
- Przejście prasłowiańskich zgłoskotwórczych r, l w sekwencje samogłoski i sonantu (pol. kark, wilk, połab. kork, wołk, por. czes. krk, vlk)
- Kontynuacja prasłowiańskich dj, gě, gi jako dz [ʒ], dze [ʒe], dzy [ʒy].
- Brak zmiany [g] → [ɣ] (pol. noga, por. czes. i słc. noha).
- Zachowanie samogłosek nosowych (pol. pięć, połab. pąt, por. czes. pět).
Do grupy tej zalicza się następujące języki:
- grupa wschodnia:
- język polski;
- etnolekt śląski (uznawany za dialekt języka polskiego, niekiedy za odrębny język)
- grupa pomorska (język kaszubski z gwarą słowińską) niekiedy uznawana za dialekt języka polskiego
- język polski;
- grupa zachodnia:
- wymarły język połabski
- wymarłe gwary zachodniopomorskie[3]
Etnolekty pomorskie są niekiedy uznawane za pośrednie między wschodniolechickimi a zachodniolechickimi[4]. Karol Dejna, mimo iż klasyfikował je jako przynależne do języka polskiego, określał je jako dialekt środkowolechicki[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Witold Mańczak: Język czy dialekt kaszubski? Czyli o wpływie polskim na kaszubszczyznę. W: Słowiańskie pogranicza językowe. Kwiryna Handke (red.). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1992, s. 73-83. ISBN 83-85326-05-7.
- ↑ Jerzy Rusek, Wiesław Bryś, Prasłowiańszczyzna i jej rozpad, 1998, s. 126.
- ↑ T. Lehr-Spławiński, O narzeczach Słowian nadbałtyckich, Toruń 1934, s. 7.
- ↑ Gerald Stone: Cassubian. W: The Slavonic languages. Bernard Comrie, Greville G. Corbett (red.). Londyn/Nowy Jork: Routledge, 1993, s. 759–794. ISBN 0-415-04755-2.
- ↑ Dejna Karol, Dialekty polskie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, Warszawa 1997, s. 437.
- Stanisław Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, PWN, Warszawa 2005, s. 21-22.
- Ewa Siatkowska, Rodzina języków zachodniosłowiańskich, PWN, Warszawa 1992, s. 46-50.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
