Języki lechickie
| Obszar | |
|---|---|
| Użytkownicy |
ok. 40 mln[1] |
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Podział | |
| Kody rodziny językowej | |
| Glottolog | lech1241 |
| Występowanie | |
 Języki lechickie i dialekty | |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Języki lechickie – umowna nazwa przyjęta przez niektórych językoznawców na określenie północnej grupy języków zachodniosłowiańskich, posiadających pewne wspólne cechy w zakresie fonetyki. Termin ten wprowadził do lingwistyki w 1862 roku Aleksandr Hilferding[2]. Grupa ta powstała w wyniku dialektycznego rozpadu zespołu prasłowiańskiego. Mówiąc o prasłowiańszczyźnie, mamy na myśli okres trwający około 2000 lat, od początków rozpadu wspólnoty bałto-słowiańskiej (ok. 1500 – 1300 r. p.n.e.) do rozpadu wspólnoty językowej prasłowiańskiej (VI wiek – VII wiek n.e). Języki lechickie cechują takie archaiczne cechy fonetyczne, jak zachowanie samogłosek nosowych, brak zmiany g w h oraz zachowanie dz (powstałego z *dj oraz *zg zmiękczonego w drugiej palatalizacji)[3].
Do grupy tej zalicza się następujące języki:
- grupa wschodnia:
- język polski;
- etnolekt śląski (uznawany za dialekt języka polskiego, niekiedy za odrębny język)
- grupa pomorska (język kaszubski z gwarą słowińską) niekiedy uznawana za dialekt języka polskiego
- język polski;
- grupa zachodnia:
- wymarły język połabski
- wymarłe gwary zachodniopomorskie[4]
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Etnolekty pomorskie są niekiedy uznawane za pośrednie między wschodniolechickimi a zachodniolechickimi[5]. Karol Dejna, mimo iż klasyfikował je jako przynależne do języka polskiego, określał je jako dialekt środkowolechicki[6].
Charakterystycznymi cechami języków lechickich są:
- Mutacja prasłowiańskiego *ě, *ę przed spółgłoskami dziąsłowymi w a, o, ą, ǫ.
- Przegłos prasłowiańskich *ě, *ę oraz miękkich zgłoskotwórczych ŕ i ĺ przed spółgłoskami przedniojęzykowymi zębowymi twardymi (pol. bielić || biały, połab. belĕt || b́olĕ)
- Przejście prasłowiańskich zgłoskotwórczych r, l w sekwencje samogłoski i sonantu (pol. garnek, wilk, połab. gornăk, wåuk, por. czes. hrnek, vlk)
- Kontynuacja prasłowiańskich *dj, *gě, *gi jako dz [ʒ], dze [ʒe], dzy [ʒy].
- Brak zmiany [g] → [ɣ] (pol. noga, połab. nügă, por. czes. i słc. noha).
- Zachowanie samogłosek nosowych (pol. pięć, połab. pąt, por. czes. pět, głuż. pjeć).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polskij jazyk. W: Tichomirowa T. S.: Jazyki mira: Sławianskije jazyki. 2005.
- ↑ Witold Mańczak: Język czy dialekt kaszubski? Czyli o wpływie polskim na kaszubszczyznę. W: Słowiańskie pogranicza językowe. Kwiryna Handke (red.). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1992, s. 73–83. ISBN 83-85326-05-7.
- ↑ Jerzy Rusek, Wiesław Bryś, Prasłowiańszczyzna i jej rozpad, 1998, s. 126.
- ↑ T. Lehr-Spławiński, O narzeczach Słowian nadbałtyckich, Toruń 1934, s. 7.
- ↑ Gerald Stone: Cassubian. W: The Slavonic languages. Bernard Comrie, Greville G. Corbett (red.). Londyn/Nowy Jork: Routledge, 1993, s. 759–794. ISBN 0-415-04755-2.
- ↑ Dejna Karol, Dialekty polskie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, Warszawa 1997, s. 437.
- Stanisław Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, PWN, Warszawa 2005, s. 21–22.
- Ewa Siatkowska, Rodzina języków zachodniosłowiańskich, PWN, Warszawa 1992, s. 46–50.