Języki mundajskie
Języki munda lub mundajskie – grupa językowa, skupiająca języki używane przez około 9 mln ludzi w środkowych i wschodnich Indiach i w Bangladeszu. Tworzą jednostkę systematyczną języków austroazjatyckich, zazwyczaj umieszczanych obok języków mon-khmerskich, a więc są spokrewnione z takimi językami Azji południowo-wschodniej, jak wietnamskim i khmerskim. Pochodzenie języków mundajskich jest nieznane, choć zazwyczaj przyjmuje się że są to języki autochtoniczne i że ich kolebka znajduje się we wschodnich Indiach. Głównymi językami rodziny są języki santali, mundari i ho. Wywarły wpływ na inne języki subkontynentu – w tym języki indoaryjskie i drawidyjskie, same również ulegając ich silnym wpływom. Rodzinę zazwyczaj dzieli się na dwie podrodziny: północno-mundajską, języki której używane są na płaskowyżu Ćhota Nagpur w stanach Jharkhand, Chhattisgarh, Bengal i Orisa oraz południowo-mundajskie, używane w środku stanu Orisa i wzdłuż granicy tegoż z Andhra Pradesh. Użytkownicy języków północno-mundajskich, z których najczęściej używanym językiem jest Santali, stanowią dziewięćdziesiąt procent wszystkich użytkowników. Po santali, mundari i ho – pod względem liczby użytkowników – są korku i sora. Pozostałe języki mundajskie są używane w małych, odizolowanych społecznościach i są słabo znane. Cechami charakterystycznymi języków mundajskich są trzy liczby (pojedyncza, podwójna i mnoga), dwa rodzaje (ożywiony i nieożywiony), inkluzywny i ekskluzywny zaimek pierwszej osoby oraz używanie zarówno zrostków, jak i czasowników pomocniczych do wyrażenia czasu. W mundajskim systemie dźwiękowym, sekwencje spółgłosek są rzadkie, z wyjątkiem środków wyrazu. Oprócz języka korku, gdzie istnieje rozróżnienie między wysokim a niskim tonem, akcent jest przewidywalny.
Spis treści
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Klasyfikacja Gérarda Difflotha (z 1974)[edytuj | edytuj kod]
Poniższa, dwuczęściowa klasyfikacja Difflotha (1974) jest najczęściej cytowaną.
Języki mundajskie
- północnomundajskie
- południowomundajskie
Klasyfikacja Gérarda Difflotha (z 2005)[edytuj | edytuj kod]
Nowa klasyfikacja Difflotha, z 2005 roku, przedstawia nieco bardziej złożony obraz:
Języki mundajskie
- mundajskie rdzeniowe
- północnomundyjskie
- język korku
- cherwar
- chari-juang
- koraput
Klasyfikacja Andersona (z 2001)[edytuj | edytuj kod]
W przeciwieństwie do obu klasyfikacji Difflotha, Gregory D. S. Anderson, w 2001, odrzuca grupę koraput i proponuje, na podstawie porównania morfologii, rozbicie pra-południowo-mundajskiego na trzy siostrzane grupy: charia-juang, sora-gorum i gutom-remo-gta ʔ.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Munda Languages. (2007). Routledge. ISBN 978-0-415-32890-6
- Anderson, Gregory D.S. (2001). “A New Classification of South Munda: Evidence from Comparative Verb Morphology.” Indian Linguistics 62:21-36.
- Anderson, G. D. S. (2007). The Munda verb: typological perspectives. Trends in linguistics, 174. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 978-3-11-018965-0
- Śarmā, D. (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages, 7. New Delhi: Mittal Publicdations. ISBN 81-7099-860-3
- Śarmā, D. (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages, 7. New Delhi: Mittal Publicdations. ISBN 81-7099-860-3
- Newberry, J. (2000). North Munda dialects. Victoria, B.C.: J. Newberry. ISBN 0-921599-68-4
- Newberry, J. (2000). North Munda hieroglyphics. [Victoria, B.C.]: J. Newberry. ISBN 0-921599-69-2
- Varma, S. (1978). Munda and Dravidian languages: a linguistic analysis. Hoshiarpur: Vishveshvaranand Vishva Bandhu Institute of Sanskrit and Indological Studies, Panjab University. 0CLC 25852225
