Jałowiec kolczasty

Jałowiec kolczasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	cyprysowce
Rodzina	cyprysowate
Rodzaj	jałowiec
Gatunek	jałowiec kolczasty
	Nazwa systematyczna
	Juniperus oxycedrus L.; Sp. Pl. 1038 1753
Synonimy
	Juniperus glauca Salisb.; Juniperus heterocarpa Timb.-Lagr. ex Nyman; Juniperus heterocarpa Timb.-Lagr. ex Loret & Barrandon; Juniperus oxycedrina St.-Lag.; Juniperus rufescens Link; Juniperus souliei Sennen; Juniperus tenella Antoine; Juniperus wittmanniana Fisch. ex Lindl.; Oxycedrus echinoformis Carrière; Oxycedrus ericoides Pandiani; Oxycedrus withmanniana Carrière;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jałowiec kolczasty (Juniperus oxycedrus L.) – gatunek rośliny z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Jest pospolity w basenie Morza Śródziemnego, na wschodzie spotykany po Kaukaz i północny Iran^[5]. W rejonie Morza Śródziemnego jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem jałowca^[6]. W Polsce przemarza i nie może być uprawiany w gruncie^[5]. Bardzo trwałe drewno tego gatunku używane jest w rzeźbiarstwie i meblarstwie. Stosowane jest także do wyrobu węgla drzewnego^[6]. Jest wonne i wraz z młodymi pędami służyło we francuskich Alpach Nadmorskich do destylacji olejku wykorzystywanego do celów medycznych; głównie w leczeniu chorób skóry^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Krzew lub niewielkie drzewo osiągające do 6–10 m wysokości (rzadko do 14 m^[6]), o pniu do 1 m średnicy. Kora czerwonobrązowa do jasnoszarej. Początkowo gładka, z wiekiem łuszczy się długimi, wąskimi pasmami^[8].
Liście: Igłowate (brak łusek), równowąskie, zielone, o długości od 12 do 18 mm i szerokości od 1 do 1,5 mm^[8]. Z dwoma białymi paskami na górnej powierzchni^[9]. Wyrastają w okółkach po 3. Są sztywne i bardzo kłujące – mają długo zaostrzony wierzchołek^[8].
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe (rośliny dwupienne). Kwiaty pręcikowe w kulistawych strobilach o długości 1 mm rozwijających się na końcach gałązek^[8], pojedynczo w kątach liści, po 2–3 w każdym z okółków^[7]. Kwiaty żeńskie także w kulistawych strobilach wspartych 6 łuskami^[8]. Po zapyleniu formują się szyszkojagody dojrzewające w kolejnym roku^[7] o średnicy od 6 do 12 mm, w stanie dojrzałym są czerwonobrązowe. Zawierają po 2–3 nasiona, rzadko 1 lub 4^[8].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Gatunek jest bardzo zmienny z natury i wśród roślin dziko rosnących opisano różne odmiany i formy^[7], jednak współcześnie nie są uznawane i w znacznej części stanowią synonimy nazwy gatunkowej^[3].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek występuje w garigu, w makii, w lasach sosnowych, porasta górskie stoki^[6]. Na obszarach górskich rośnie do 3150 m n.p.m.^[8] Kwitnie od marca do maja^[9]. Bardzo często na pędach tego jałowca rozwija się półpasożyt – Arceuthobium oxycedri^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Plant List. [dostęp 2017-03-08].
↑ Juniperus oxycedrus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 231. ISBN 83-01-05225-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Marjorie Blamey, Christopher Grey-Wilson: Wild Flowers of Mediterranean. London: A & C Black, 2008, s. 28. ISBN 07136-7015-0.
↑ ^a ^b ^c ^d W. Dallimore, A. Bruce Jackson: A handbook of coniferae. London: Edward Arnold & Co., 1931, s. 250.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon: Phytologia Memoirs, 1986, s. 95.
↑ ^a ^b M. Blamey, C. Grey-Wilson: Toutes les fleurs de Méditerranée. Paris: Delachaux & Niestlé, 2009, s. 29. ISBN 978-2-603-01657-2. (fr.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[christenhusz2011-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-08].

[iucn-4] Juniperus oxycedrus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[seneta-5] Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 231. ISBN 83-01-05225-2.

[blamey-6] Marjorie Blamey, Christopher Grey-Wilson: Wild Flowers of Mediterranean. London: A & C Black, 2008, s. 28. ISBN 07136-7015-0.

[dallimore-7] W. Dallimore, A. Bruce Jackson: A handbook of coniferae. London: Edward Arnold & Co., 1931, s. 250.

[silba-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon: Phytologia Memoirs, 1986, s. 95.

[blamey2-9] M. Blamey, C. Grey-Wilson: Toutes les fleurs de Méditerranée. Paris: Delachaux & Niestlé, 2009, s. 29. ISBN 978-2-603-01657-2. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]