Jabłoń
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | różowce | |
| Rodzina | różowate | |
| Rodzaj | jabłoń | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Malus Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 | ||
| ||
Jabłoń (Malus Mill.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny różowatych. Występuje powszechnie w strefie klimatów umiarkowanych. Znanych jest ok. 25 gatunków dziko rosnących, w Polsce występuje kilka z nich (głównie jako rośliny uprawne). Gatunkiem typowym jest Malus sylvestris Mill.[2]
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Drzewa lub krzewy. Owoc jabłkowaty, potocznie nazywany jabłkiem. Przeważnie kulisty, zielony, żółty, czerwony lub żółty z rumieńcami. Owoce różnią się smakiem, aromatem, słodyczą, konsystencją i wyglądem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)
Rodzaj z plemienia Pyreae, podrodziny Spiraeoideae (dawniej Pomoideae) z rodziny różowatych Rosaceae, rzędu różowców Rosales w obrębie kladu różowych obejmującego część roślin okrytonasiennych[3][1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce ( Rosales Perleb , podrząd Rosineae Rchb., rodzina różowate (Rosaceae Juss.), rodzaj jabłoń (Malus Mill.)[4].
- Gatunki flory Polski[5]
- jabłoń domowa (Malus domestica Borkh.) – antropofit zadomowiony i gatunek uprawiany
- jabłoń dzika, płonka (Malus sylvestris Mill.)
- jabłoń jagodowa (Malus baccata (L.) Borkh.) – gatunek uprawiany
- jabłoń kwiecista (Malus floribunda Siebold) – gatunek uprawiany
- jabłoń Niedźwieckiego (Malus sieversii (Ledeb.) M. Roem. 'Niedzvetskyana') – gatunek uprawiany
- jabłoń niska, j. rajska (Malus pumila Mill.) – gatunek uprawiany
- jabłoń purpurowa (Malus ×purpurea Rehder) – gatunek uprawiany
- jabłoń Scheideckera (Malus ×scheideckeri L. Späth ex Zabel – gatunek uprawiany
- jabłoń Halliana (Malus halliana Rehd.)
- jabłoń pachnąca (Malus coronaria Mill.)
- jabłoń płaskoowocowa (Malus platycarpa Rehd.)
- jabłoń Sargenta (Malus sargentii Rehder)
- jabłoń śliwolistna (Malus prunifolia Borkh.)
- jabłoń Tschonoskiego (Malus tschonoskii (Maxim.) C. K. Schneid.)
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Drzewo owocowe: w uprawie liczne gatunki, spośród których największe znaczenie użytkowe ma jabłoń domowa (Malus domestica), znana z licznych odmian uprawnych (zobacz: Lista odmian jabłoni).
- Drewno jabłoni używane jest w stolarce
- Roślina ozdobna: kilka gatunków jabłoni uprawianych jest w Polsce jako rośliny ozdobne (głównie ze względu na swoje kwiaty i owoce).
Znaczenie kulturowe[edytuj | edytuj kod]
W mitologii celtyckiej[8] jabłoń miała dawać schronienie duszom zmarłych. W centrum Avalonu w celtyckich zaświatach ma rosnąć jabłoń posiadająca jednocześnie kwiaty i owoce. Zjedzenie jabłka z tej jabłoni miało dawać wieczną młodość i nieśmiertelność. W mitologii greckiej[8] występują natomiast jabłonie rosnące w sadzie nimf Hesperyd rodzące złote jabłka dające nieśmiertelność. Natomiast w chrześcijaństwie[8] jabłko utożsamiane jest z grzechem.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-25].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ D. Potter, T. Eriksson, R. C. Evans, S. Oh, J. E. E. Smedmark, D. R. Morgan, M. Kerr, K. R. Robertson, M. Arsenault, T. A. Dickinson, C. S. Campbell. Phylogeny and classification of Rosaceae. „Plant Systematics and Evolution”. 266, s. 5-43, 2007. DOI: 10.1007/s00606-007-0539-9.
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Malus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Bolesław Sękowski: Pomologia systematyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-10859-2.
- ↑ Wybrane kolekcje ogrodu botanicznego PAN. [dostęp 2009-05-21].
- ↑ a b c Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia - Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 72. ISBN 83-7425-368-1.
