Jacek Dehnel
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 1 maja 1980 Gdańsk | |
Alma Mater | Uniwersytet Warszawski | |
Dziedzina sztuki | poezja, proza | |
Odznaczenia | ||
![]() | ||
Nagrody | ||
Nagroda Fundacji im. Kościelskich (2005) | ||
Strona internetowa |
Jacek Maria Dehnel (ur. 1 maja 1980 w Gdańsku) – polski pisarz, tłumacz i malarz. Autor książek poetyckich, powieści i opowiadań.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jego matką jest Anna Karpińska-Dehnel, malarka[1], ojcem zaś Jacek Dehnel, inżynier[2]. Absolwent V LO im Stefana Żeromskiego w Gdańsku Oliwie oraz Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim[3]. Stypendysta Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci[4]. Laureat licznych konkursów poetyckich. . Publikował m.in. w „Studium”, „Toposie”, „Tytule”, „Kwartalniku Artystycznym”, „Zeszytach Poetyckich”[5], „Akcencie”[6] oraz „Przeglądzie Powszechnym”[7]. Tłumaczył m.in. wiersze Philipa Larkina i Ossipa Mandelsztama.
Jako prozaik zadebiutował zbiorem opowiadań „Kolekcja”, nagrodzonym w 1998 w Konkursie Literackim Miasta Gdańska im. Bolesława Faca. W 2004 zadebiutował jako poeta tomem wierszy „Żywoty równoległe”, za który otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Jego powieść Lala z 2006 przyniosła mu znaczną popularność oraz nominację w 2007 do Nagrody Angelus i w 2009 do Europejskiej Nagrody Literackiej. Powieść Matka Makryna z 2014 trafiła do finału nagrody Nike.
Od 2015, wspólnie z mężem Piotrem Tarczyńskim, tworzy cykl powieści kryminalnych osadzonych w realiach Krakowa z przełomu 19. i 20. wieku. Powieści są publikowane pod wspólnym pseudonimem „Maryla Szymiczkowa”.
Od września 2006 do lipca 2009, wraz z muzykiem Tymonem Tymańskim i dziennikarzem Maciejem Chmielem, prowadził w TVP1 program kulturalny ŁOSssKOT. Był członkiem Rady Programowej Galerii Zachęta i felietonistą portalu Wirtualna Polska (dział: Książki). Współpracuje z tygodnikiem „Polityka” (dział: Kawiarnia literacka), jest jednym z założycieli i prezesem Stowarzyszenia Unia Literacka[8].
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
Za debiutancki tom poetycki Żywoty równoległe otrzymał w 2005 Nagrodę Fundacji im. Kościelskich oraz wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Literackim „Złoty Środek Poezji”[9].
W 2007 został laureatem Paszportu Polityki za rok 2006 w kategorii literatura.
W listopadzie 2008 otrzymał od Rady Języka Polskiego tytuł Honorowego Ambasadora Polszczyzny, w maju 2011 tytuł Młodego Ambasadora Polszczyzny[10].
W 2009 został laureatem nagrody „Śląski Wawrzyn Literacki” (za rok 2008) za cykl minipowieści Balzakiana. W marcu tego samego roku przyznano mu nagrodę kulturalną miasta Gdańsk Splendor Gedanensis, za wydanie książki „Balzakiana”[11], a także przekłady poetyckie Philipa Larkina[12].
Trzykrotnie nominowany do Nagrody Angelus – w 2007 za Lalę, w 2012 za Saturna, w 2015 za Matkę Makrynę[13].
Pięciokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike – w 2009 za Balzakiana[14], w 2010 za Ekran kontrolny (finał nagrody)[15][16], w 2012 za Saturna[17], w 2015 za Matkę Makrynę[18] (finał nagrody)[19], a w 2017 za Krivoklata[20].
W 2014 nominowany do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za Języki obce[21].
W 2015 odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[22].
W 2019 angielski przekład Lali (tł. Antonia Lloyd Jones) był nominowany do EBRD Literature Prize (nagrody literackiej Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju)[23], a wybór wierszy Aperture (tł. Karen Kovacik) znalazł się w finale i otrzymał wyróżnienie w PEN Award for Poetry in Translation (nagroda amerykańskiego PEN Clubu za przekłady poezji)[24].
W 2020 otrzymał Złote Wyróżnienie w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego za powieść Ale z naszymi umarłymi[25].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Mieszka w Warszawie na Powiślu. Jest otwarcie zdeklarowanym gejem. Jego wieloletnim partnerem jest tłumacz i pisarz Piotr Tarczyński[26][27]. W listopadzie 2018 para zawarła związek małżeński w Londynie[28][29].
W 2019 Dehnel dokonał apostazji[30].
Twórczość literacka[edytuj | edytuj kod]
- Poezja
- Żywoty równoległe, Kraków, Zielona Sowa 2004[31]
- Wyprawa na południe, Tychy, Teatr Mały (Tychy) 2005[32]
- Wiersze, Warszawa, Lampa i Iskra Boża 2006[33]
- Brzytwa okamgnienia, Wrocław, Biuro Literackie 2007[34]
- Ekran kontrolny, Wrocław, Biuro Literackie 2009[35]
- Rubryki strat i zysków, Wrocław, Biuro Literackie 2011[36]
- Języki obce, Wrocław, Biuro Literackie 2013[37]
- Seria w ciemność (wybór z wcześniejszych tomów), Wrocław, Biuro Literackie 2016[38]
- Serce Chopina (poemat), Wrocław, Biuro Literackie 2018[39]
- Najdziwniejsze, Wrocław, Biuro Literackie 2019[40]
- Proza
- Kolekcja Gdańsk, Marpress 1999[41]
- Lala, W.A.B. 2006
- Rynek w Smyrnie, W.A.B. 2007[42]
- Balzakiana, W.A.B. 2008[43]
- Fotoplastikon, W.A.B. 2009[44]
- Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya, W.A.B. 2011[45]
- Kosmografia, czyli trzydzieści apokryfów tułaczych, książka napisana na wystawę „Świat Ptolemeusza. Włoska kartografia renesansowa w zbiorach Biblioteki Narodowej”, 2012[46]
- Młodszy księgowy. O książkach, czytaniu i pisaniu, W.A.B. 2013[47]
- Matka Makryna, W.A.B 2014[48]
- Tajemnica domu Helclów, Znak Literanova 2015; jako „Maryla Szymiczkowa”[49] (razem z Piotrem Tarczyńskim)
- Dziennik Roku Chrystusowego, W.A.B. 2015[50]
- Nowy Tajny Detektyw, NCK i Fundacja Picture Doc 2015[51] (wybór materiałów archiwalnych wspólnie z Barbarą Klicką)
- Proteusz, czyli o przemianach. Spacerownik po historii Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Serenissima 2015[52]
- Krivoklat, Znak 2016[53]
- Rozdarta zasłona, Znak literanova 2016, jako „Maryla Szymiczkowa” (razem z Piotrem Tarczyńskim)[54]
- Dysharmonia, czyli pięćdziesiąt apokryfów muzycznych, Narodowe Forum Muzyki, 2018[55] (ilustracje Jakub Woynarowski)
- Seans w Domu Egipskim, Znak literanova 2018, jako „Maryla Szymiczkowa”[56] (razem z Piotrem Tarczyńskim)
- Ale z naszymi umarłymi, Wydawnictwo Literackie 2019[57]
- Przekłady
- Philip Larkin, Zebrane, Wrocław, Biuro Literackie 2008
- Kārlis Vērdiņš, Niosłem ci kanapeczkę, Wrocław, Biuro Literackie 2009
- Edmund White, Hotel de Dream, Wrocław, Biuro Literackie 2012 (z Piotrem Tarczyńskim)
- Chajim Nachman Bialik, Pieśni, Kraków, Austeria 2012 (z Marzeną Zawanowską)
- Francis Scott Fitzgerald, Wielki Gatsby, Kraków, Znak 2013
- Henry James, Dokręcanie śruby, Warszawa, W.A.B. 2015 (w przekładzie Witolda Pospieszały z 1959 roku powieść ta ukazała się pod tytułem W kleszczach lęku)[58][59]
- Philip Larkin, Zimowe królestwo, Biuro Literackie, 2017
- Jerzy Pietrkiewicz, Zdobycz i wierność, W.A.B. 2018
- Wilhelm Müller, Podróż zimowa (cykl 24 wierszy w: Ian Bostridge, Podróż zimowa Schuberta: anatomia obsesji, przeł. Szymon Żuchowski, PWM, 2019)
- Inne
- Six Polish Poets (jako poeta i jako redaktor), Londyn, Arc Publications 2009
- Free over Blood (Zeszyty Poetyckie/OFF Press, Londyn, 2011, pod redakcją D. Junga i M. Orlińskiego)[60]
- Il vetro è sottile. Poeti polacchi contemporanei tradotti da poeti (jako poeta i jako redaktor z Matteo Campagnolim), Bellinzona, Casagrande 2012
- Wielkie, pobrudzone, zachwycone zwierzę (jako autor wyboru wierszy J. Iwaszkiewicza i posłowia), Wrocław, Biuro Literackie 2013
- Szyby są cienkie: szwajcarskie wiersze włoskojęzyczne w tłumaczeniach polskich poetów (red. Matteo Campagnoli, Jacek Dehnel, Justyna Hanna Orzeł) Wrocław, Biuro Literackie 2015 ISBN 978-83-65125-01-9
- Jest współtwórcą scenariusza filmu Twój Vincent (Loving Vincent) 2017[61]
Przekłady na języki obce[edytuj | edytuj kod]
- Język angielski
- Saturn, tłum. Antonia Lloyd-Jones, Dedalus Books, 2013
- Lala, tłum. Antonia Lloyd-Jones, Oneworld, 2018
- Aperture, tłum. Karen Kovacik, Zephyr Press, 2018
- Język chorwacki
- Lala, tłum. Adrian Cvitanović, Fraktura, 2010
- Język czeski
- Lala, tłum. Michael Alexa, Větrné mlýny, 2015
- Język francuski
- Saturne, tłum. Marie Furman Bouvard, Les Éditions Noir sur Blanc, 2014
- Krivoklat, tłum. Marie Furman Bouvard, Les Éditions Noir sur Blanc, 2018
- Język hebrajski
- Lala, tłum. Boris Gerus, Keter, 2009
- Język hiszpański
- El Jardín de Lala (Lala), tłum. Jerzy Sławomirski i Anna Rubió, Duomo Ediciones S.L., 2012
- Język holenderski
- Saturnus (Saturn), tłum. Esselien't Hart, Baarn: Uitgeverij Marmer, 2012
- Język litewski
- Lialė (Lala), tłum. Birutė Jonuškaitė, Vilnius: Kronta, 2010
- Język niemiecki
- Lala, tłum. Renate Schmidgall, Reinbek bei Hamburg 2008[62]
- Saturn. Schwarze Bilder der Familie Goya. tłum. Renate Schmidgall, München 2013[63]
- Język rosyjski
- Ljalja (Lala), tłum. Jurij Czajnikow, Moskwa: Bertelsman Media, 2015
- Saturn, tłum. Olga Łobodzińska, Moskwa: Tekst 2015
- Język słowacki
- Babuľa (Lala), tłum. Karol Chmel, Bratysława: Kalligram, 2009
- Saturn, tłum. Karol Chmel, Bratysława: Kalligram, 2013.
- Język słoweński
- Pupa (Lala), tłum. Jana Unuk, Lubljana: EHO, 2012
- Język turecki
- Lala, tłum. Seda Köycü, Stambuł: Apollon, 2011
- Język ukraiński
- Saturn, tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2015
- Lala, tłum. Bożena Antoniak, Lwów: Urbino, 2016
- Maminka Makrina, tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2017
- Kriwoklat, tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2018
- Język węgierski
- Lala, tłum. Gáspár Keresztes, Bratysława: Kalligram, 2010
- Szaturnusz (Saturn), tłum. Márk Pályi, Bratysława: Kalligram, 2014
- Język włoski
- Sotto il segno dell'acero (Lala), tłum. Raffaella Belletti, Milano: Salani, 2009
- Il quadro nero (Saturn), tłum. Raffaella Belletti, Milano: Salani Editore, 2013
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Agata Olszewska , Matka & syn. Zobacz wystawę Anny Karpińskiej-Dehnel i Jacka Dehnela, „www.gdansk.pl” [dostęp 2018-07-20] (pol.).
- ↑ Jacek Dehnel - WeMen, „WeMen”, 7 września 2016 [dostęp 2018-07-20] (pol.).
- ↑ Pisanie jest też pewną formą myślenia, biBLioteka – Magazyn Literacki [dostęp 2016-02-09] (pol.).
- ↑ Kawiarnia literacka [dostęp 2018-07-11] (pol.).
- ↑ Jacek Dehnel. zeszytypoetyckie.pl. [dostęp 2011-07-06].
- ↑ Akcent (czasopismo) nr 3/2006, nr 2/2010
- ↑ Przegląd Powszechny nr 3/2004
- ↑ STOWARZYSZENIE UNIA LITERACKA | Rejestr.io, rejestr.io [dostęp 2019-10-10] .
- ↑ złoty środek poezji konkurs literacki 2005. www.zlotysrodekpoezji.pl. [dostęp 2015-07-17].
- ↑ Laureaci. W: Ambasador Polszczyzny. Rada Języka Polskiego PAN [on-line]. [dostęp 2011-05-27].
- ↑ Splendor Gedanensis 2016. Dali najwięcej gdańskiej kulturze
- ↑ Michał Piotrowski: Splendor Gedanensis” już po raz 36 – Gdańsk – oficjalna strona miasta (pol.). [dostęp 2009-04-01].
- ↑ Maciej Robert , Finał "Angelusa" - Jacek Dehnel, 2015 .
- ↑ Nagroda Nike 2009. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-19].
- ↑ Gazeta Wyborcza, Nike 2010: Poezja, Polska, parytet, [dostęp 2010-05-21]
- ↑ Nagroda Nike 2010. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-19].
- ↑ Ogłoszono nominacje do nagrody Nike 2012 (pol.). polskieradio.pl, 2012-05-10. [dostęp 2012-09-10].
- ↑ Marek Radziwon: Nike 2015: znamy nominacje do najważniejszej nagrody literackiej w Polsce. W: Wyborcza.pl / Gazeta Wyborcza / Kultura [on-line]. Agora SA, 14.05.2015. [dostęp 2015-06-26].
- ↑ Znamy finalistów Nike 2015 | Artykuł | Culture.pl. [dostęp 2015-09-13].
- ↑ NIke 2017 – nominacje, wyborcza.pl, 18 maja 2017 [dostęp 2017-05-18] .
- ↑ Nagroda im. Wisławy Szymborskiej 2014. nagrodaszymborskiej.pl. [dostęp 2015-07-17].
- ↑ Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego –Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis:. 2015-09-11. [dostęp 2016-09-19].
- ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2019-12-15] .
- ↑ 2019 PEN Translation Prizes Announced, TRANSLATIONiSTA, 27 lutego 2019 [dostęp 2019-12-15] (ang.).
- ↑ Ogłoszenie laureatów nagrody literackiej im. Jerzego Żuławskiego ‘2020, Nagroda Literacka im. Jerzego Żuławskiego [dostęp 2020-10-11] (pol.).
- ↑ "Polityka": Wychowała mnie Szeherezada
- ↑ Jacek Dehnel i Piotr Tarczyński żyją razem od dwunastu lat. „Okazujemy sobie miłość jak wszyscy” | Viva.pl, Viva.pl [dostęp 2017-05-03] (pol.).
- ↑ Jacek Dehnel wziął ślub z partnerem. "Najpewniej nie ucierpiało na tym dobro polskiej rodziny", Rp.pl [dostęp 2018-11-09] (pol.).
- ↑ Pisarz Jacek Dehnel poślubił partnera. „Najpewniej nie ucierpiało na tym dobro polskiej rodziny”, Wprost.pl [dostęp 2018-11-09] (pol.).
- ↑ Jacek Dehnel dokonał apostazji. "Sumienie nakazało mi odciąć jakiekolwiek więzy, łączące mnie z tą instytucją", Onet Kultura, 30 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- ↑ Jacek Dehnel , Żywoty równoległe, Kraków: Zielona Sowa, 2005, ISBN 83-7389-773-9, OCLC 57252783 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Wyprawa na południe, Tychy: Teatr Mały, 2005, ISBN 83-913926-7-8, OCLC 65168106 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Wiersze (1999-2004), Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2006, ISBN 83-89603-39-X, OCLC 71248720 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Brzytwa okamgnienia i inne wiersze, wyd. Wyd. 2, popr, Wrocław: Biuro Literackie, 2007, ISBN 978-83-60602-12-6, OCLC 123964502 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Ekran kontrolny, Wrocław: Biuro Literackie, 2009, ISBN 978-83-62006-40-3, OCLC 488658208 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Rubryki strat i zysków : zebrane poematy i cykle poetyckie z lat 1999-2010, Wrocław: Biuro Literackie, 2011, ISBN 978-83-62006-50-2, OCLC 778848390 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Języki obce, Wrocław 2013, ISBN 978-83-63129-50-7, OCLC 861851989 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Seria w ciemność, Stronie Śląskie 2016, ISBN 978-83-65125-21-7, OCLC 998763285 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Serce Chopina : (ein Liederkreis), Stronie Śląskie, ISBN 978-83-65125-72-9, OCLC 1048757506 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Najdziwniejsze, Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2019, ISBN 978-83-65125-98-9, OCLC 1136232723 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Kolekcja, wyd. Wyd. 1, Gdańsk: Marpress, 1999, ISBN 83-87291-66-8, OCLC 123964565 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Rynek w Smyrnie, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. W.A.B, 2007, ISBN 978-83-7414-307-3, OCLC 124504866 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Balzakiana, wyd. Wydanie I, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7414-413-1, OCLC 269442297 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Fotoplastikon, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. W.A.B, 2009, ISBN 978-83-7414-692-0, OCLC 607100611 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Saturn : czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. W.A.B, 2011, ISBN 978-83-7414-927-3, OCLC 719583470 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel , Kosmografia czyli trzydzieści apokryfów tułaczych, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2012, ISBN 978-83-7009-667-0, OCLC 823751780 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Młodszy księgowy : o książkach, czytaniu i pisaniu, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. - Grupa Wydawnicza Foksal, 2013, ISBN 978-83-7881-013-1, OCLC 1036583937 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Matka Makryna, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. - Grupa Wydawnicza Foksal, 2014, ISBN 978-83-280-1643-9, OCLC 1036505491 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Maryla Szymiczkowa , Tajemnica Domu Helclów, wyd. Wydanie I, Kraków [Poland] 2015, ISBN 978-83-240-3505-2, OCLC 922581664 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel: Dziennik roku chrystusowego. Warszawa: W.A.B., 2015-11. ISBN 978-83-280-1520-3.
- ↑ Barbara Klicka , Nowy Tajny Detektyw : ilustrowany tygodnik kryminalno-sądowy, Warszawa: Fundacja Picture Doc, [2015], ISBN 978-83-939314-3-9, OCLC 939872513 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Jacek Dehnel na spacerze po życiu Muzeum Narodowego. Polskie Radio Program Drugi, 2015-12-02. [dostęp 2015-12-04].
- ↑ Krivoklat, www.znak.com.pl [dostęp 2016-05-07] .
- ↑ Rozdarta zasłona [dostęp 2016-12-08] .
- ↑ Jacek Dehnel , Dysharmonia czyli Pięćdziesiąt apokryfów muzycznych, Wrocław: Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego, 2018, ISBN 978-83-64875-45-8, OCLC 1038466105 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Maryla Szymiczkowa , Seans w Domu Egipskim, wyd. Wydanie I, Kraków 2018, ISBN 978-83-240-4785-7, OCLC 1078141648 [dostęp 2021-01-23] .
- ↑ Ale z naszymi umarłymi, Wydawnictwo Literackie [dostęp 2019-06-24] .
- ↑ {{{tytuł}}}, katalogi.bn.org.pl [dostęp 2019-10-10] .tytuł
- ↑ Dorota Gacek: Istnienie duchów a praca tłumacza. Nowy Henry James. Polskie Radio Program Drugi, 2015-08-12. [dostęp 2015-08-14].
- ↑ Polish Cultural Institute
- ↑ La Passion Van Gogh – Full Cast & Crew. [dostęp 2017-11-12].
- ↑ Rowohlt-Taschenbuch-Verl., ISBN 978-3-499-24677-7
- ↑ Hanser-Verlag, ISBN 978-3-446-24328-6
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
- Absolwenci Uniwersytetu Warszawskiego
- Polscy autorzy powieści kryminalnych
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy poeci
- Polscy prozaicy
- Polscy tłumacze literatury angielskojęzycznej
- Pisarze związani z Gdańskiem
- Pisarze związani z Warszawą
- Stypendyści Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Laureaci Nagrody Fundacji im. Kościelskich
- Laureaci Paszportu Polityki
- Ludzie urodzeni w Gdańsku
- Urodzeni w 1980