Jacek Dehnel

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy pisarza. Zobacz też: Jacenty Dehnel – oficer marynarki wojennej.
Jacek Dehnel
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia 1 maja 1980
Gdańsk
Alma Mater Uniwersytet Warszawski
Dziedzina sztuki poezja, proza
Odznaczenia
Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Nagrody

Nagroda Fundacji im. Kościelskich (2005)
Paszport „Polityki” (2007)
Śląski Wawrzyn Literacki (2009)
Nagroda Literacka im. Jerzego Żuławskiego (2020)

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Galeria: Jacek Dehnel
Jacek Dehnel i Karol Maliszewski podczas Festiwalu Góry Literatury, 2016
Jacek Dehnel
Jacek Dehnel podczas wieczoru autorskiego

Jacek Maria Dehnel (ur. 1 maja 1980 w Gdańsku) – polski pisarz, tłumacz i malarz. Autor książek poetyckich, powieści i opowiadań.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jego matką jest Anna Karpińska-Dehnel, malarka[1], ojcem zaś Jacek Dehnel, inżynier[2]. Absolwent V LO im Stefana Żeromskiego w Gdańsku Oliwie oraz Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim[3]. Stypendysta Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci[4]. Laureat licznych konkursów poetyckich. . Publikował m.in. w „Studium”, „Toposie”, „Tytule”, „Kwartalniku Artystycznym”, „Zeszytach Poetyckich”[5], „Akcencie”[6] oraz „Przeglądzie Powszechnym”[7]. Tłumaczył m.in. wiersze Philipa Larkina i Ossipa Mandelsztama.

Jako prozaik zadebiutował zbiorem opowiadań „Kolekcja”, nagrodzonym w 1998 w Konkursie Literackim Miasta Gdańska im. Bolesława Faca. W 2004 zadebiutował jako poeta tomem wierszy „Żywoty równoległe”, za który otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Jego powieść Lala z 2006 przyniosła mu znaczną popularność oraz nominację w 2007 do Nagrody Angelus i w 2009 do Europejskiej Nagrody Literackiej. Powieść Matka Makryna z 2014 trafiła do finału nagrody Nike.

Od 2015, wspólnie z mężem Piotrem Tarczyńskim, tworzy cykl powieści kryminalnych osadzonych w realiach Krakowa z przełomu 19. i 20. wieku. Powieści są publikowane pod wspólnym pseudonimem „Maryla Szymiczkowa”.

Od września 2006 do lipca 2009, wraz z muzykiem Tymonem Tymańskim i dziennikarzem Maciejem Chmielem, prowadził w TVP1 program kulturalny ŁOSssKOT. Był członkiem Rady Programowej Galerii Zachęta i felietonistą portalu Wirtualna Polska (dział: Książki). Współpracuje z tygodnikiem „Polityka” (dział: Kawiarnia literacka), jest jednym z założycieli i prezesem Stowarzyszenia Unia Literacka[8].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Za debiutancki tom poetycki Żywoty równoległe otrzymał w 2005 Nagrodę Fundacji im. Kościelskich oraz wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Literackim „Złoty Środek Poezji”[9].

W 2007 został laureatem Paszportu Polityki za rok 2006 w kategorii literatura.

W listopadzie 2008 otrzymał od Rady Języka Polskiego tytuł Honorowego Ambasadora Polszczyzny, w maju 2011 tytuł Młodego Ambasadora Polszczyzny[10].

W 2009 został laureatem nagrody „Śląski Wawrzyn Literacki” (za rok 2008) za cykl minipowieści Balzakiana. W marcu tego samego roku przyznano mu nagrodę kulturalną miasta Gdańsk Splendor Gedanensis, za wydanie książki „Balzakiana”[11], a także przekłady poetyckie Philipa Larkina[12].

Trzykrotnie nominowany do Nagrody Angelus – w 2007 za Lalę, w 2012 za Saturna, w 2015 za Matkę Makrynę[13].

Pięciokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike – w 2009 za Balzakiana[14], w 2010 za Ekran kontrolny (finał nagrody)[15][16], w 2012 za Saturna[17], w 2015 za Matkę Makrynę[18] (finał nagrody)[19], a w 2017 za Krivoklata[20].

W 2014 nominowany do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za Języki obce[21].

W 2015 odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[22].

W 2019 angielski przekład Lali (tł. Antonia Lloyd Jones) był nominowany do EBRD Literature Prize (nagrody literackiej Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju)[23], a wybór wierszy Aperture (tł. Karen Kovacik) znalazł się w finale i otrzymał wyróżnienie w PEN Award for Poetry in Translation (nagroda amerykańskiego PEN Clubu za przekłady poezji)[24].

W 2020 otrzymał Złote Wyróżnienie w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego za powieść Ale z naszymi umarłymi[25].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Mieszka w Warszawie na Powiślu. Jest otwarcie zdeklarowanym gejem. Jego wieloletnim partnerem jest tłumacz i pisarz Piotr Tarczyński[26][27]. W listopadzie 2018 para zawarła związek małżeński w Londynie[28][29].

W 2019 Dehnel dokonał apostazji[30].

Twórczość literacka[edytuj | edytuj kod]

Poezja
  • Żywoty równoległe, Kraków, Zielona Sowa 2004[31]
  • Wyprawa na południe, Tychy, Teatr Mały (Tychy) 2005[32]
  • Wiersze, Warszawa, Lampa i Iskra Boża 2006[33]
  • Brzytwa okamgnienia, Wrocław, Biuro Literackie 2007[34]
  • Ekran kontrolny, Wrocław, Biuro Literackie 2009[35]
  • Rubryki strat i zysków, Wrocław, Biuro Literackie 2011[36]
  • Języki obce, Wrocław, Biuro Literackie 2013[37]
  • Seria w ciemność (wybór z wcześniejszych tomów), Wrocław, Biuro Literackie 2016[38]
  • Serce Chopina (poemat), Wrocław, Biuro Literackie 2018[39]
  • Najdziwniejsze, Wrocław, Biuro Literackie 2019[40]
Proza
  • Kolekcja Gdańsk, Marpress 1999[41]
  • Lala, W.A.B. 2006
  • Rynek w Smyrnie, W.A.B. 2007[42]
  • Balzakiana, W.A.B. 2008[43]
  • Fotoplastikon, W.A.B. 2009[44]
  • Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya, W.A.B. 2011[45]
  • Kosmografia, czyli trzydzieści apokryfów tułaczych, książka napisana na wystawę „Świat Ptolemeusza. Włoska kartografia renesansowa w zbiorach Biblioteki Narodowej”, 2012[46]
  • Młodszy księgowy. O książkach, czytaniu i pisaniu, W.A.B. 2013[47]
  • Matka Makryna, W.A.B 2014[48]
  • Tajemnica domu Helclów, Znak Literanova 2015; jako „Maryla Szymiczkowa”[49] (razem z Piotrem Tarczyńskim)
  • Dziennik Roku Chrystusowego, W.A.B. 2015[50]
  • Nowy Tajny Detektyw, NCK i Fundacja Picture Doc 2015[51] (wybór materiałów archiwalnych wspólnie z Barbarą Klicką)
  • Proteusz, czyli o przemianach. Spacerownik po historii Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Serenissima 2015[52]
  • Krivoklat, Znak 2016[53]
  • Rozdarta zasłona, Znak literanova 2016, jako „Maryla Szymiczkowa” (razem z Piotrem Tarczyńskim)[54]
  • Dysharmonia, czyli pięćdziesiąt apokryfów muzycznych, Narodowe Forum Muzyki, 2018[55] (ilustracje Jakub Woynarowski)
  • Seans w Domu Egipskim, Znak literanova 2018, jako „Maryla Szymiczkowa”[56] (razem z Piotrem Tarczyńskim)
  • Ale z naszymi umarłymi, Wydawnictwo Literackie 2019[57]
Przekłady
Inne
  • Six Polish Poets (jako poeta i jako redaktor), Londyn, Arc Publications 2009
  • Free over Blood (Zeszyty Poetyckie/OFF Press, Londyn, 2011, pod redakcją D. Junga i M. Orlińskiego)[60]
  • Il vetro è sottile. Poeti polacchi contemporanei tradotti da poeti (jako poeta i jako redaktor z Matteo Campagnolim), Bellinzona, Casagrande 2012
  • Wielkie, pobrudzone, zachwycone zwierzę (jako autor wyboru wierszy J. Iwaszkiewicza i posłowia), Wrocław, Biuro Literackie 2013
  • Szyby są cienkie: szwajcarskie wiersze włoskojęzyczne w tłumaczeniach polskich poetów (red. Matteo Campagnoli, Jacek Dehnel, Justyna Hanna Orzeł) Wrocław, Biuro Literackie 2015 ​ISBN 978-83-65125-01-9​
  • Jest współtwórcą scenariusza filmu Twój Vincent (Loving Vincent) 2017[61]

Przekłady na języki obce[edytuj | edytuj kod]

Język angielski
  • Saturn, tłum. Antonia Lloyd-Jones, Dedalus Books, 2013
  • Lala, tłum. Antonia Lloyd-Jones, Oneworld, 2018
  • Aperture, tłum. Karen Kovacik, Zephyr Press, 2018
Język chorwacki
  • Lala, tłum. Adrian Cvitanović, Fraktura, 2010
Język czeski
  • Lala, tłum. Michael Alexa, Větrné mlýny, 2015
Język francuski
  • Saturne, tłum. Marie Furman Bouvard, Les Éditions Noir sur Blanc, 2014
  • Krivoklat, tłum. Marie Furman Bouvard, Les Éditions Noir sur Blanc, 2018
Język hebrajski
  • Lala, tłum. Boris Gerus, Keter, 2009
Język hiszpański
  • El Jardín de Lala (Lala), tłum. Jerzy Sławomirski i Anna Rubió, Duomo Ediciones S.L., 2012
Język holenderski
  • Saturnus (Saturn), tłum. Esselien't Hart, Baarn: Uitgeverij Marmer, 2012
Język litewski
  • Lialė (Lala), tłum. Birutė Jonuškaitė, Vilnius: Kronta, 2010
Język niemiecki
  • Lala, tłum. Renate Schmidgall, Reinbek bei Hamburg 2008[62]
  • Saturn. Schwarze Bilder der Familie Goya. tłum. Renate Schmidgall, München 2013[63]
Język rosyjski
  • Ljalja (Lala), tłum. Jurij Czajnikow, Moskwa: Bertelsman Media, 2015
  • Saturn, tłum. Olga Łobodzińska, Moskwa: Tekst 2015
Język słowacki
  • Babuľa (Lala), tłum. Karol Chmel, Bratysława: Kalligram, 2009
  • Saturn, tłum. Karol Chmel, Bratysława: Kalligram, 2013.
Język słoweński
  • Pupa (Lala), tłum. Jana Unuk, Lubljana: EHO, 2012
Język turecki
  • Lala, tłum. Seda Köycü, Stambuł: Apollon, 2011
Język ukraiński
  • Saturn, tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2015
  • Lala, tłum. Bożena Antoniak, Lwów: Urbino, 2016
  • Maminka Makrina, tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2017
  • Kriwoklat, tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2018
Język węgierski
  • Lala, tłum. Gáspár Keresztes, Bratysława: Kalligram, 2010
  • Szaturnusz (Saturn), tłum. Márk Pályi, Bratysława: Kalligram, 2014
Język włoski
  • Sotto il segno dell'acero (Lala), tłum. Raffaella Belletti, Milano: Salani, 2009
  • Il quadro nero (Saturn), tłum. Raffaella Belletti, Milano: Salani Editore, 2013

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Agata Olszewska, Matka & syn. Zobacz wystawę Anny Karpińskiej-Dehnel i Jacka Dehnela, „www.gdansk.pl” [dostęp 2018-07-20] (pol.).
  2. ↑ Jacek Dehnel - WeMen, „WeMen”, 7 września 2016 [dostęp 2018-07-20] (pol.).
  3. ↑ Pisanie jest też pewną formą myślenia, biBLioteka – Magazyn Literacki [dostęp 2016-02-09] (pol.).
  4. ↑ Kawiarnia literacka [dostęp 2018-07-11] (pol.).
  5. ↑ Jacek Dehnel. zeszytypoetyckie.pl. [dostęp 2011-07-06].
  6. ↑ Akcent (czasopismo) nr 3/2006, nr 2/2010
  7. ↑ Przegląd Powszechny nr 3/2004
  8. ↑ STOWARZYSZENIE UNIA LITERACKA | Rejestr.io, rejestr.io [dostęp 2019-10-10].
  9. ↑ złoty środek poezji konkurs literacki 2005. www.zlotysrodekpoezji.pl. [dostęp 2015-07-17].
  10. ↑ Laureaci. W: Ambasador Polszczyzny. Rada Języka Polskiego PAN [on-line]. [dostęp 2011-05-27].
  11. ↑ Splendor Gedanensis 2016. Dali najwięcej gdańskiej kulturze
  12. ↑ Michał Piotrowski: Splendor Gedanensis” już po raz 36 – Gdańsk – oficjalna strona miasta (pol.). [dostęp 2009-04-01].
  13. ↑ Maciej Robert, Finał "Angelusa" - Jacek Dehnel, 2015.
  14. ↑ Nagroda Nike 2009. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-19].
  15. ↑ Gazeta Wyborcza, Nike 2010: Poezja, Polska, parytet, [dostęp 2010-05-21]
  16. ↑ Nagroda Nike 2010. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-19].
  17. ↑ Ogłoszono nominacje do nagrody Nike 2012 (pol.). polskieradio.pl, 2012-05-10. [dostęp 2012-09-10].
  18. ↑ Marek Radziwon: Nike 2015: znamy nominacje do najważniejszej nagrody literackiej w Polsce. W: Wyborcza.pl / Gazeta Wyborcza / Kultura [on-line]. Agora SA, 14.05.2015. [dostęp 2015-06-26].
  19. ↑ Znamy finalistów Nike 2015 | Artykuł | Culture.pl. [dostęp 2015-09-13].
  20. ↑ NIke 2017 – nominacje, wyborcza.pl, 18 maja 2017 [dostęp 2017-05-18].
  21. ↑ Nagroda im. Wisławy Szymborskiej 2014. nagrodaszymborskiej.pl. [dostęp 2015-07-17].
  22. ↑ Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego –Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis:. 2015-09-11. [dostęp 2016-09-19].
  23. ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2019-12-15].
  24. ↑ 2019 PEN Translation Prizes Announced, TRANSLATIONiSTA, 27 lutego 2019 [dostęp 2019-12-15] (ang.).
  25. ↑ Ogłoszenie laureatów nagrody literackiej im. Jerzego Żuławskiego ‘2020, Nagroda Literacka im. Jerzego Żuławskiego [dostęp 2020-10-11] (pol.).
  26. ↑ "Polityka": Wychowała mnie Szeherezada
  27. ↑ Jacek Dehnel i Piotr Tarczyński żyją razem od dwunastu lat. „Okazujemy sobie miłość jak wszyscy” | Viva.pl, Viva.pl [dostęp 2017-05-03] (pol.).
  28. ↑ Jacek Dehnel wziął ślub z partnerem. "Najpewniej nie ucierpiało na tym dobro polskiej rodziny", Rp.pl [dostęp 2018-11-09] (pol.).
  29. ↑ Pisarz Jacek Dehnel poślubił partnera. „Najpewniej nie ucierpiało na tym dobro polskiej rodziny”, Wprost.pl [dostęp 2018-11-09] (pol.).
  30. ↑ Jacek Dehnel dokonał apostazji. "Sumienie nakazało mi odciąć jakiekolwiek więzy, łączące mnie z tą instytucją", Onet Kultura, 30 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
  31. ↑ Jacek Dehnel, Żywoty równoległe, Kraków: Zielona Sowa, 2005, ISBN 83-7389-773-9, OCLC 57252783 [dostęp 2021-01-23].
  32. ↑ Jacek Dehnel, Wyprawa na południe, Tychy: Teatr Mały, 2005, ISBN 83-913926-7-8, OCLC 65168106 [dostęp 2021-01-23].
  33. ↑ Jacek Dehnel, Wiersze (1999-2004), Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2006, ISBN 83-89603-39-X, OCLC 71248720 [dostęp 2021-01-23].
  34. ↑ Jacek Dehnel, Brzytwa okamgnienia i inne wiersze, wyd. Wyd. 2, popr, Wrocław: Biuro Literackie, 2007, ISBN 978-83-60602-12-6, OCLC 123964502 [dostęp 2021-01-23].
  35. ↑ Jacek Dehnel, Ekran kontrolny, Wrocław: Biuro Literackie, 2009, ISBN 978-83-62006-40-3, OCLC 488658208 [dostęp 2021-01-23].
  36. ↑ Jacek Dehnel, Rubryki strat i zysków : zebrane poematy i cykle poetyckie z lat 1999-2010, Wrocław: Biuro Literackie, 2011, ISBN 978-83-62006-50-2, OCLC 778848390 [dostęp 2021-01-23].
  37. ↑ Jacek Dehnel, Języki obce, Wrocław 2013, ISBN 978-83-63129-50-7, OCLC 861851989 [dostęp 2021-01-23].
  38. ↑ Jacek Dehnel, Seria w ciemność, Stronie Śląskie 2016, ISBN 978-83-65125-21-7, OCLC 998763285 [dostęp 2021-01-23].
  39. ↑ Jacek Dehnel, Serce Chopina : (ein Liederkreis), Stronie Śląskie, ISBN 978-83-65125-72-9, OCLC 1048757506 [dostęp 2021-01-23].
  40. ↑ Jacek Dehnel, Najdziwniejsze, Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2019, ISBN 978-83-65125-98-9, OCLC 1136232723 [dostęp 2021-01-23].
  41. ↑ Jacek Dehnel, Kolekcja, wyd. Wyd. 1, Gdańsk: Marpress, 1999, ISBN 83-87291-66-8, OCLC 123964565 [dostęp 2021-01-23].
  42. ↑ Jacek Dehnel, Rynek w Smyrnie, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. W.A.B, 2007, ISBN 978-83-7414-307-3, OCLC 124504866 [dostęp 2021-01-23].
  43. ↑ Jacek Dehnel, Balzakiana, wyd. Wydanie I, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7414-413-1, OCLC 269442297 [dostęp 2021-01-23].
  44. ↑ Jacek Dehnel, Fotoplastikon, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. W.A.B, 2009, ISBN 978-83-7414-692-0, OCLC 607100611 [dostęp 2021-01-23].
  45. ↑ Jacek Dehnel, Saturn : czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. W.A.B, 2011, ISBN 978-83-7414-927-3, OCLC 719583470 [dostęp 2021-01-23].
  46. ↑ Jacek Dehnel, Kosmografia czyli trzydzieści apokryfów tułaczych, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2012, ISBN 978-83-7009-667-0, OCLC 823751780 [dostęp 2021-01-23].
  47. ↑ Młodszy księgowy : o książkach, czytaniu i pisaniu, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. - Grupa Wydawnicza Foksal, 2013, ISBN 978-83-7881-013-1, OCLC 1036583937 [dostęp 2021-01-23].
  48. ↑ Matka Makryna, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. - Grupa Wydawnicza Foksal, 2014, ISBN 978-83-280-1643-9, OCLC 1036505491 [dostęp 2021-01-23].
  49. ↑ Maryla Szymiczkowa, Tajemnica Domu Helclów, wyd. Wydanie I, Kraków [Poland] 2015, ISBN 978-83-240-3505-2, OCLC 922581664 [dostęp 2021-01-23].
  50. ↑ Jacek Dehnel: Dziennik roku chrystusowego. Warszawa: W.A.B., 2015-11. ISBN 978-83-280-1520-3.
  51. ↑ Barbara Klicka, Nowy Tajny Detektyw : ilustrowany tygodnik kryminalno-sądowy, Warszawa: Fundacja Picture Doc, [2015], ISBN 978-83-939314-3-9, OCLC 939872513 [dostęp 2021-01-23].
  52. ↑ Jacek Dehnel na spacerze po życiu Muzeum Narodowego. Polskie Radio Program Drugi, 2015-12-02. [dostęp 2015-12-04].
  53. ↑ Krivoklat, www.znak.com.pl [dostęp 2016-05-07].
  54. ↑ Rozdarta zasłona [dostęp 2016-12-08].
  55. ↑ Jacek Dehnel, Dysharmonia czyli Pięćdziesiąt apokryfów muzycznych, Wrocław: Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego, 2018, ISBN 978-83-64875-45-8, OCLC 1038466105 [dostęp 2021-01-23].
  56. ↑ Maryla Szymiczkowa, Seans w Domu Egipskim, wyd. Wydanie I, Kraków 2018, ISBN 978-83-240-4785-7, OCLC 1078141648 [dostęp 2021-01-23].
  57. ↑ Ale z naszymi umarłymi, Wydawnictwo Literackie [dostęp 2019-06-24].
  58. ↑ {{{tytuł}}}, katalogi.bn.org.pl [dostęp 2019-10-10].tytuł
  59. ↑ Dorota Gacek: Istnienie duchów a praca tłumacza. Nowy Henry James. Polskie Radio Program Drugi, 2015-08-12. [dostęp 2015-08-14].
  60. ↑ Polish Cultural Institute
  61. ↑ La Passion Van Gogh – Full Cast & Crew. [dostęp 2017-11-12].
  62. ↑ Rowohlt-Taschenbuch-Verl., ​ISBN 978-3-499-24677-7​
  63. ↑ Hanser-Verlag, ​ISBN 978-3-446-24328-6​

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Laureaci Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego
Nagroda Główna
Złote Wyróżnienie
Srebrne Wyróżnienie
Nagroda Specjalna
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jacek_Dehnel&oldid=62562834”