Jad pszczeli
Jad pszczeli (apitoksyna) – wydzielina gruczołu jadowego pszczoły robotnicy lub matki pszczelej. Jest to żółtawa lub niemal bezbarwna, opalizująca ciecz o gęstości około 1,13 g/cm³ i pH 4,5-5,5 (w zależności od gatunku), ma słaby charakterystyczny zapach przypominający zapach miodu, ma intensywny smak (gorzki, kwasowy i daje w ustach uczucie gorąca), zawiera od 55% do 70% wody[1].
Związki jadu pszczelego zidentyfikowane w suchej masie po odparowaniu to:
- fosfolipazy[2] (12%)
- hialuronidaza[2] (3%)
Jad pszczeli jest rozpuszczalny w wodzie i rozcieńczonych kwasach, nierozpuszczalny w alkoholach.Sucha masa po odparowaniu rozpuszcza się ponownie w 90% (masowych), uzyskany roztwór jest niestabilny. Sucha masa nie rozpuszcza się w etanolu[1].
Jad pszczeli jest odporny na niską temperaturę oraz krótkotrwałe ogrzewanie do temperatury znacznie poniżej 100 °C. Jad pszczeli nie jest odporny na długotrwałe ogrzewanie w niskich temperaturach, nawet krótkotrwałe ogrzewanie w temperaturze zbliżonej do 100 °C i wyższej, promienie słoneczne i tlen. Czynniki te powodują stopniowy zanik właściwości toksycznych. Związki o charakterze utleniającym oraz chlor i brom niemal natychmiast likwidują toksyczność jadu pszczelego[1].
Część składników jadu pszczelego jest cytotoksyczna. Wśród tych związków wyróżnić można hemotoksyny, które w krwiobiegu człowieka powodują rozkład erytrocytów, mogący w konsekwencji prowadzić do śmierci[3].
Podczas żądlenia pszczoła wprowadza do ciała ofiary 50–140 μg jadu[4] (według innych źródeł ok. 12 μg[5][6]), a jego ilość w gruczole jadowym wynosi ok. 300 μg[4]. Trzmiele podczas użądlenia wprowadzają 10–31 μg jadu (dla porównania, osy z rodzaju Vespula uwalniają 1,7–3,1 μg jadu)[4]. Od jednej pszczoły można uzyskać ok. 85 μg jadu[5][6]. Skład i ilość produkowanego jadu pszczelego zależy od wieku pszczoły (maksymalnie w 10–15 dniu życia).
Jad pszczeli zawiera także feromony alarmowe, które uwalniane w chwili żądlenia przez jedną pszczołę mobilizują inne do żądlenia.
Jad pszczeli może powodować, czasami bardzo silne, reakcje uczuleniowe.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c (PDF) Bee Venom: Production, Composition, Quality, ResearchGate [dostęp 2019-02-02] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h E. Habermann. Bee and wasp venoms. „Science”. 177 (4046), s. 314-322, 1972. DOI: 10.1126/science.177.4046.314. PMID: 4113805.
- ↑ Beate M. Czarnetzki, Thomas Thiele, Thomas Rosenbach, Evidence for leukotrienes in animal venoms, „Journal of Allergy and Clinical Immunology”, 85 (2), 1990, s. 505–509, DOI: 10.1016/0091-6749(90)90162-w, ISSN 0091-6749 [dostęp 2019-02-02].
- ↑ a b c Biló, B. M., Rueff, F., Mosbech, H., Bonifazi, F. i inni. Diagnosis of Hymenoptera venom allergy. „Allergy”. 60 (11), s. 1339-1349, 2005. DOI: 10.1111/j.1398-9995.2005.00963.x. PMID: 16197464.
- ↑ a b Encyklopedia pszczelarska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989. ISBN 83-09-01291-8.
- ↑ a b Leon Bornus: Hodowla pszczół. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1963.