Jakow Dżugaszwili
starszy porucznik | |
Data i miejsce urodzenia |
18 marca 1907 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
14 kwietnia 1943 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1940–1941 |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
14 pułk haubic |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Jakow Iosifowicz Dżugaszwili (ros. Яков Иосифович Джугашвили, gruz. იაკობ ჯუღაშვილი; ur. 5 marca?/18 marca 1907 w Badżi, zm. 14 kwietnia 1943 w Sachsenhausen) – radziecki wojskowy, Gruzin, syn Józefa Stalina.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1907 roku we wsi Badżi (inne dane: w Baku), był synem Józefa Stalina (nazwisko rodowe: Dżugaszwili) i jego pierwszej żony Jekateriny Swanidze. Gdy miał 8 miesięcy, jego matka zmarła na gruźlicę, a ojciec był więziony, więc wychowaniem Jakowa zajęła się ciotka. Uczył się w Tbilisi, w 1921 roku przeprowadził się do ojca do Moskwy w celu dalszej nauki. Następnie pracował w Leningradzie jako robotnik w elektrowni. Ukończył Moskiewski Instytut Inżynierów Transportu, po czym pracował w zakładach samochodowych imienia Stalina (ZiS). Na życzenie ojca, w 1938 roku rozpoczął naukę w Akademii Artyleryjskiej im. F. Dzierżyńskiego, którą ukończył w 1940 roku, po skróconym toku nauki, w stopniu starszego lejtnanta (porucznika).
Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku Dżugaszwili zgłosił się do służby frontowej. Walczył na Białorusi jako dowódca baterii 14. pułku haubic z 14 Dywizji Pancernej[1]. Będąc w okrążeniu niemieckim, 16 lipca 1941 roku dostał się do niewoli niemieckiej pod Liozną, w okolicy Witebska. Niemcy, zorientowawszy się w osobie jeńca, podejmowali próby wykorzystania tego faktu propagandowo, jak też próbowali bezskutecznie nakłonić go do współpracy z III Rzeszą. Był przetrzymywany m.in. w oflagu XIII D w Hammelburgu. Po nieudanej próbie ucieczki został w 1942 roku przewieziony do oflagu X Z pod Lubeką, gdzie spotkał się m.in. z przetrzymywanymi tam polskimi oficerami (polscy oficerowie, pod dowództwem por. Mariana Więclewicza, dzielili się z nim paczkami żywnościowymi Czerwonego Krzyża i przydzielili mu jako oficerowi ordynansa – kpr. Władysława Chmielińskiego).
W 1943 roku Dżugaszwili został przeniesiony z oflagu do obozu w Sachsenhausen. Niemcy zaproponowali Stalinowi wymianę Jakowa Dżugaszwilego na wziętego do niewoli pod Stalingradem feldmarszałka Paulusa, lecz Stalin odmówił mówiąc „Nie mam syna w niewoli w Niemczech”[2]. Kontakty Stalina z Jakowem nigdy nie były serdeczne, a po wzięciu go do niewoli Stalin podtrzymał swoje oficjalnie powtarzane stanowisko, że nie ma jeńców wojennych – są zdrajcy ojczyzny. Sam Dżugaszwili na przesłuchaniu 18 lipca 1941 roku powiedział, że gdyby miał taką możliwość, zastrzeliłby się, zamiast dostać się do niewoli. Często w obozie popadał w depresję i odmawiał jedzenia. 14 kwietnia 1943 roku odmówił powrotu do baraku mieszkalnego i rzucił się w kierunku ogrodzenia z drutów pod napięciem, po czym został zastrzelony przez straż, względnie porażony prądem.
Pierwsza żona – Zoja Gunina (ślub 1925), córka popa – nie została zaakceptowana przez Stalina. Jakow próbował się zastrzelić, ale nieskutecznie, co Stalin skomentował „Nie potrafił nawet celnie strzelić”. Z drugą żoną, tancerką Julią Melcer, miał syna Jewgienija (1936–2016) i córkę Galinę (1938–2007). Gdy Jakow dostał się do niewoli, Julia została aresztowana przez NKWD na podstawie rozkazu nr 270 (m.in. aresztowanie rodzin dezerterów i żołnierzy trafiających do niewoli) i więziona około dwóch lat. Na kontakty z córką Galiną, nazywaną Gulią, Stalin zgodził się dopiero po 1943 roku[3]. Julia Melcer zmarła w 1962 roku.
28 października 1977 roku Prezydium Rady Najwyższej ZSRR pośmiertnie nadało Jakowowi Dżugaszwilemu order Wojny Ojczyźnianej I stopnia. Po pierwszych walkach wojny, przed wzięciem do niewoli, był przedstawiony do odznaczenia orderem Czerwonego Sztandaru, co nie doszło do skutku.
Ekaterine Geladze | Besarion Dżughaszwili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jekatierina Swanidze | Józef Stalin | Nadieżda Alliłujewa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Julija Melcer | Jakow Dżugaszwili | Wasilij Stalin | Swietłana Alliłujewa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jewgienij Dżugaszwili | Galina Dżugaszwili | Aleksandr Burdonski | Nadieżda Stalina | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jakow Jewgienjewicz Dżugaszwili | Wissarion Jewgienjewicz Dżugaszwili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iosif Dżugaszwili | Wasilij Dżugaszwili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Filmy dokumentalne
[edytuj | edytuj kod]- Tajna historia ZSRR – Syn marnotrawny nr 1, autor: Maciej Zakrocki
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nagorski 2008 ↓, s. 80.
- ↑ Roj A. Miedwiediew , Ludzie Stalina, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989, s. 64, ISBN 83-202-0785-1 .
- ↑ Simon Sebag Montefiore , Stalin. Dwór czerwonego cara, wyd. Warszawa 2014, Wydawnictwo Magnum .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrew Nagorski: Największa bitwa Moskwa 1941-1942. Stalin, Hitler i rozpaczliwa walka o Moskwę, która zmieniła bieg drugiej wojny światowej. Poznań: 2008. ISBN 978-83-7510-100-3.
- Джугашвили Яков Иосифович (ros.)
- ГОЛГОФА ЯКОВА ДЖУГАШВИЛИ. fsb.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-03-01)]. (ros.).