Jakow Swierdłow

Jakow Swierdłow
Data i miejsce urodzenia	3 czerwca 1885 Niżny Nowogród
Data i miejsce śmierci	16 marca 1919 Orzeł
Przewodniczący Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego
Okres	od 21 listopada 1917 do 16 marca 1919
Przynależność polityczna	Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików)
Poprzednik	Lew Kamieniew
Następca	Michaił Kalinin

Jakow Michajłowicz Swierdłow (ros. Яков Михайлович Свердлов, ur. 3 czerwca 1885 w Niżnym Nowogrodzie, zm. 16 marca 1919 w Orle) – polityk rosyjski, jeden z przywódców bolszewików, w latach 1917-1919 formalnie głowa państwa rosyjskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiego rzemieślnika w Niżnym Nowogrodzie. Jego ojciec związany był z tajnymi organizacjami i jako grawer wykonał wiele fałszywych pieczęci, które służyły do podrabiania carskich dokumentów urzędowych. Jego kuzynem był Gienrich Jagoda.

W 1902 Jakow Swierdłow wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji. Został jednym z najbliższych współpracowników Lenina, który cenił sobie jego „ogromną, nieprawdopodobną wprost pamięć”. Przygotowywał rewolucję 1905 roku. Po aresztowaniu w 1906 został zesłany w 1911 na Syberię, gdzie zetknął się ze Stalinem. Członek władz partii bolszewickiej od 1912 (początkowo wybrany zaocznie). Przebywał na zesłaniu do 1917. Zwolniony po rewolucji lutowej wrócił do Piotrogrodu.

8 listopada^?/21 listopada 1917 po rezygnacji Kamieniewa został przewodniczącym Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK). Do śmierci w 1919 był formalnie głową państwa rosyjskiego. Był jednym ze zwolenników podpisania pokoju z Państwami Centralnymi (traktat brzeski) w marcu 1918. W porozumieniu z Leninem zorganizował mord rodziny carskiej Mikołaja II w Jekaterynburgu: na polecenie Lenina przekazał lokalnym władzom bolszewickim na Uralu, że mają wolną rękę w postępowaniu wobec rodziny monarszej. Oznaczało to faktycznie przypieczętowanie wyroku śmierci. Wyrok na rodzinie carskiej wykonano 17 lipca 1918.

Swierdłow, chory na gruźlicę, zmarł 6 marca 1919 w Orle podczas pandemii hiszpanki. Pochowany przy murze kremlowskim.

Na jego cześć Jekaterynburg w latach 1924-1991 nosił nazwę Swierdłowsk.

Jego syn, Andriej, był jednym z funkcjonariuszy śledczych NKWD. Najstarszym bratem Jakowa Swierdłowa był Zinowij Aleksiejewicz Pieszkow vel Pechkoff (Zalman Swierdłow), francuski generał i dyplomata, współpracownik De Gaulle'a.

Bibliografia, literatura, linki

• Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Warszawa 1994; Wyd. PWN; ​ISBN 83-01-11521-1​.
• Свердлов Яков Михайлович (Ешуа-Соломон Мовшевич)
• Свердлов Яков Михайлович
• Свердлов Яков Михайлович — Биография