Jan Faustyn Łuba
 Lubicz | |
| Rodzina |
Łubowie |
|---|---|
| Data urodzenia |
XVI wiek |
| Data śmierci |
XVII wiek |
| Ojciec |
Dymitr Łuba |
| Matka |
Maryna Łubowa |
Jan Faustyn Łuba (ur. w XVI w., zm. w XVII w.) – polski szlachcic z Podlasia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jan Faustyn Łuba był synem drobnego szlachcica podlaskiego, Dymitra Łuby i Maryny Łubowej. Jego ojciec był żołnierzem zaciężnym i uczestniczył w I Dymitriadzie. Zginął w Moskwie podczas rzezi obozu polskiego w 1606 roku. Chłopak podróżujący z ojcem został sierotą. Zaopiekował się nim Lew Sapieha, który zapewnił mu rentę oraz edukację.
Jan Łuba wychował się w monasterze św. Symeona Słupnika w Brześciu Litewskim. Nauczył się tam pisać i czytać w językach: polskim, ruskim i łacińskim. Miał też pobierać nauki na Akademii Wileńskiej. Gdy osiągnął pełnoletniość, pracował jako kancelista po różnych dworach i nauczyciel szlacheckiej młodzieży. Nie założył własnej rodziny, zamierzał bowiem w nieokreślonej przyszłości zostać duchownym i wstąpić do klasztoru.
W dzieciństwie nazywany był żartobliwie przez swojego opiekuna, z uwagi na zbieżność imion rodziców z osobami cara i carowej Rosji, „carewiczem Iwanem Dymitrowiczem”. Przezwisko to rozeszło się w pospólstwie, co przyniosło Janowi Łubie kłopoty. Rozpowszechniła się plotka głosić, że jest on cudownie ocalonym Iwanem Dymitrowiczem. Po kilkudziesięciu latach dotarła ona do Moskwy. W 1644 roku sprawą zainteresował się dwór carski i wysłał oficjalne poselstwo do Warszawy. Zażądano wydania Jana Łuby jako uzurpatora chcącego wywołać kolejne powstanie w Rosji.
Sprawą zainteresował się Senat Rzeczypospolitej Obojga Narodów, który – zamiast wyśmiać posłów rosyjskich – potraktował sprawę poważnie i zaczął działanie w obronie szlachcica. Jan Faustyn Łuba został sprowadzony do Warszawy i poddany wnikliwym badaniom wskazującym, że Rzeczpospolita jest niewinna i na jej terytorium nie ukrywa się potomek carowej Maryny Mniszchówny.
Ponieważ posłowie rosyjscy nie ustępowali, senatorowie zadeklarowali, że wyślą Jana Łubę do Moskwy jako polskiego posła, by car Michał I Romanow mógł się sam przekonać o jego niewinności. W 1645 roku szlachcic wraz z orszakiem wyjechał do Rosji. Na Kremlu był przesłuchiwany przez carskich śledczych, którzy postanowili go aresztować i oskarżyć o zdradę stanu. Dzięki szybkiej reakcji posła Samuela Druckiego-Sokolińskiego udało mu się uciec i powrócić do kraju. Obawiano się jednak, że strona rosyjska będzie dalej wymuszała na Rzeczypospolitej jego wydanie (p. też incydent trubecki).
W 1646 roku sprawą obrony Jana Faustyna Łuby zajmował się Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas debat nie podjął on konkretnych decyzji, jednak w bałaganie, jaki zapanował pod koniec obrad, referendarz Dołmat Isajkowski przyniósł królowi projekt ustawy O Łubie szlachcicu polskim. Nikt nie zwrócił na nią uwagi, posłowie jej nie rozpatrzyli, ale została ona wpisana do volumina legum w sesjach pieczętarskich[1].
Po Sejmie okazało się, że ustawa nabrała mocy prawnej i zgodnie z jej brzmieniem Jan Faustyn Łuba został pozbawiony niektórych przywilejów szlacheckich. Odebrano mu prawa swobodnego poruszania się i opuszczania kraju. Stwierdzono także, że szlachcic nie jest carewiczem i nie może się nim tytułować.
Po Sejmie z 1646 roku losy Jana Faustyna Łuby nie są do końca znane. Według jednych podań zginął podczas powstania Chmielnickiego w walkach z Kozakami[2]. Według innych mimo zakazu wyjechał z kraju do Szwecji. Tam został porwany przez Rosjan, osądzony naprędce za zdradę stanu i ścięty w Moskwie[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Deklaracya o Łubie szlachcicu Polskim,Volumina Legum t. 4, s. 47n, f. 93
- ↑ Siergiej Sołowjow, История России с древнейших времен Том 10, Глава третья Продолжение царстования Алексея Михайловича
- ↑ Franciszek Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, tom 1 Lwów 1828 s. 116.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Wisner: Król i car. Rzeczpospolita i Moskwa w XVI i XVII wieku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1995. ISBN 83-05-12776-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jakub Brodacki: Scylla Trubecka. www.gosiewski.pl. [dostęp 2009-08-25].
- Aleksander Kraushar. Samozwaniec Jan Faustyn Łuba : kartka z dziejów panowania Władysława IV : (1643-1646) cz. 1. „Przewodnik Naukowy i Literacki 1892”. www.wbc.poznan.pl. [dostęp 2009-08-25]. cz. 2, cz. 3, cz. 4.