Jan Lebenstein
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
| |
Jan Lebenstein (ur. 5 stycznia 1930 w Brześciu nad Bugiem, zm. 28 maja 1999 w Krakowie) – polski malarz i grafik.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny żydowskiej[1]. Był absolwentem Państwowego Liceum Artystycznego w Warszawie[2]. Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych[2] (1948–1954) pod kierunkiem Artura Nachta-Samborskiego. Debiutował w warszawskim Arsenale w 1955. Rok później dołączył do Teatru na Tarczyńskiej, prowadzonego we własnym mieszkaniu przez Mirona Białoszewskiego, i miał tam swoją pierwszą indywidualną wystawę[2]. Niedługo potem wyjechał na czterotygodniowe stypendium do Paryża, gdzie w 1959 otrzymał Grand Prix de Paris na I Biennale Młodych[2]. Od tego roku pozostał w tym mieście, w 1971 przyjął obywatelstwo francuskie.
W 1976 wyróżniony został nagrodą nowojorskiej Fundacji Alfreda Jurzykowskiego. W 1977 odbyła się jego pierwsza duża wystawa indywidualna w Polsce, pokazał prace we Wrocławiu[2]. W 1987 otrzymał Nagrodę im. Jana Cybisa. W 1992 odbyła się największa wystawa jego prac w Polsce – w warszawskiej Zachęcie. Postanowieniem z 3 maja 1998 prezydent Aleksander Kwaśniewski „w uznaniu wybitnych osiągnięć w pracy artystycznej, za zasługi dla kultury polskiej” uhonorował go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[3].
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 14-4-2)[4].
Jego siostrzenicą jest Joanna Maria Żamojdo, Prezes Zarządu Fundacji im. Jana Lebensteina, matka Idy Nowakowskiej, tancerki, aktorki, córki Marka Nowakowskiego, pisarza.
Charakterystyka artystyczna[edytuj | edytuj kod]
Uprawiał oryginalną odmianę malarstwa figuratywnego, włączając doń elementy surrealistyczne i abstrakcyjne. Zilustrował m.in. Folwark zwierzęcy George'a Orwella i kilka ksiąg biblijnych (Księgi Genesis, Księga Hioba, Apokalipsa św. Jana – dwukrotnie: jako cykle witraży oraz grafik). Tworzył pejzaże miejskie, poetyckie transpozycje figury ludzkiej, pełne ekspresji kompozycje fantastyczno-symboliczne o motywach zwierzęcych.
O swojej twórczości mówił w jednym z wywiadów[5]:
Moje obrazy są metaforami emocjonalnymi. Ich zadaniem jest narzucić widzowi, dobitnie, ale bez taniego wrzasku, przeżycie jakiegoś dramatu emocjonalnego, który staram się pokazać za pomocą spontanicznej przenośni.
Albumy książkowe[edytuj | edytuj kod]
- Księga Hioba, tłum. Czesław Miłosz, Paryż 1981. ISBN 83-08-02872-1
- Folwark zwierzęcy, tłum. Teresa Jeleńska, Oficyna Literacka 1985; wyd. 2: Kraków 1990. ISBN 83-85158-02-2
- Księgi Genesis to jest pierwsze Mojżeszowe w obrazach Jana Lebensteina, Kraków 1995. ISBN 83-7124-031-7
- Apokalipsa, w przekładzie Czesława Miłosza, Kraków 1998. ISBN 83-08-02872-1
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paweł Petryka: Po Zagładzie. Świętokrzyski Sztetl. [dostęp 2021-05-25].
- ↑ a b c d e Krystyna Mazurówna: Ach, ci faceci!. Warszawa: Latarnik, 2016, s. 137–138. ISBN 978-832-681-167-8.
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 20, poz. 307
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN LEBENSTEIN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Paryż: Galerie Roi Doré – „Jan Lebenstein. In Memoriam”. Paryska wystawa prac na papierze (paryska wystawa prac na papierze z okazji 15. rocznicy śmierci twórcy; 23 maja – 5 lipca 2014; Wernisaż 22 maja) (pol.). W: Tygodnik 'Vector Polonii' [on-line]. [dostęp 2014-05-22].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biogram artysty w serwisie culture.pl
- Fotografie prac z wystawy Demony
- Obrazy Jana Lebensteina. maw.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-06)]. w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej
- Joanna Bielska-Krawczyk, „Lebenstein – ilustrator. Malarz jako czytelnik, obraz jako lektura”, Wydawnictwo LIBRON, Kraków 2011
- Ludzie urodzeni w Brześciu
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polscy graficy
- Polscy malarze modernizmu
- Polacy pochodzenia żydowskiego
- Stosunki polsko-francuskie
- Francuzi pochodzenia polskiego
- Surrealiści
- Urodzeni w 1930
- Zmarli w 1999
- Ludzie związani z paryską „Kulturą”