Jan Paweł I
| |||
| |||
Papież Biskup Rzymu Suweren Państwa Watykańskiego | |||
![]() Jan Paweł I (1978) | |||
| |||
Kraj działania | ![]() ![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 17 października 1912 Forno di Canale | ||
Data i miejsce śmierci | 28 września 1978 Watykan | ||
Miejsce pochówku | Groty Watykańskie | ||
Papież | |||
Okres sprawowania | 26 sierpnia – 28 września 1978 | ||
Patriarcha Wenecji | |||
Okres sprawowania | 15 grudnia 1969 – 26 sierpnia 1978 | ||
Wyznanie | katolicyzm | ||
Kościół | rzymskokatolicki | ||
Prezbiterat | 7 lipca 1935 | ||
Nominacja biskupia | 15 grudnia 1958 | ||
Sakra biskupia | 27 grudnia 1958 | ||
Wybór patriarchy | 15 grudnia 1969 | ||
Kreacja kardynalska | 5 marca 1973 Paweł VI | ||
Kościół tytularny | Bazylika św. Marka w Rzymie | ||
Pontyfikat | 26 sierpnia 1978 | ||
Strona internetowa |
| ||
![]() Jan Paweł I (1978) | ||
Czczony przez | Kościół katolicki | |
![]() |
| ||
Data konsekracji | 27 grudnia 1958 | |
Miejscowość | Watykan | |
Miejsce | Bazylika św. Piotra | |
Konsekrator | Jan XXIII | |
Współkonsekratorzy | Girolamo Bortignon Gioacchino Muccin |
Jan Paweł I (łac. Ioannes Paulus PP. I, wł. Giovanni Paolo I; właśc. Albino Luciani, wym. [alˈbiːno luˈtʃaːni]; ur. 17 października 1912 w Forno di Canale, zm. 28 września 1978 w Watykanie[1]) – włoski duchowny rzymskokatolicki, patriarcha Wenecji od 15 grudnia 1969 do 26 sierpnia 1978, 263. papież i 5. Suweren Państwa Watykańskiego w okresie od 26 sierpnia 1978 do 28 września 1978[2]. Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego.
Jego pontyfikat trwał 33 dni. Przed konklawe mówił, że jeśli zostanie wybrany, to odmówi, jednak czuł się zobowiązany powiedzieć tak[3]. Był pierwszym papieżem, który miał podwójne imię, wybierając „Jana Pawła” na cześć swoich dwóch poprzedników, Jana XXIII i Pawła VI.
We Włoszech wspominany jest z nazwami „Il Papa del Sorriso” (Uśmiechnięty papież)[4] i „Il Sorriso di Dio” (Uśmiech Boga)[5].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość, kapłaństwo[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 17 października 1912 w Forno di Canale (obecnie Canale d'Agordo). Był synem murarza Giovanniego Lucianiego i Bortoli Tancona[6]. Miał dwóch braci, Federico i Edoardo oraz siostrę Antonię. Został ochrzczony w dniu narodzin przez położną, ponieważ uważano, że grozi mu niebezpieczeństwo śmierci, a uroczyste obrzędy chrztu zostały sformalizowane w kościele parafialnym dwa dni później[7].
Luciani wstąpił do Niższego Seminarium Duchownego w Feltre w 1923 roku, gdzie nauczyciele uznali go za „zbyt żywego”, a później udał się do Wyższego Seminarium Duchownego w Belluno. Podczas swojego pobytu w Belluno próbował wstąpić do jezuitów, ale odmówił mu rektor seminarium, biskup Giosuè Cattarossi[8].
Wyświęcony na księdza 7 lipca 1935. Luciani służył następnie jako wikary w swoim rodzinnym Forno di Canale, zanim został profesorem i wicerektorem seminarium Belluno w 1937 roku[7]. Uczył między innymi teologii dogmatycznej i moralnej, prawa kanonicznego i sztuki sakralnej. W 1941 roku Luciani rozpoczął pracę nad doktoratem z teologii świętej na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim[7].
Jego dużym osiągnięciem było zorganizowanie w 1949 roku Kongresu Eucharystycznego w Belluno. W tym samym roku opublikował swoją pierwszą książkę Okruchy katechizmu (Catechetica in briciole)[1]. W 1954 roku biskup Belluno Girolamo Bortignon powołał go na Wikariusza Generalnego swojej diecezji[1].
Biskup, kardynał[edytuj | edytuj kod]

W dniu 15 grudnia 1958 roku, Luciani został mianowany biskupem Vittorio Veneto przez Jana XXIII. Sakrę biskupią otrzymał pod koniec tego miesiąca z rąk papieża, a współkonsekratorami byli Girolamo Bortignon i Gioacchino Muccin. Luciani objął diecezję 11 stycznia 1959 roku, przyjmując Humilitas (Pokorę) jako motto biskupie[7].
Jako biskup brał udział we wszystkich sesjach Soboru Watykańskiego II, lecz nie odegrał tam istotnej roli[1]. 18 kwietnia 1962 roku wystosował list pasterski zatytułowany „Notatki o soborze”, aby zwrócić uwagę wiernych na strukturę obrad i ogólny cel Soboru, a przede wszystkim na kwestie doktrynalne i praktyczne[9].
W dniu 15 grudnia 1969 Paweł VI mianował go patriarchą Wenecji[6]. W 1972 został wiceprzewodniczącym Konferencji Episkopatu Włoch i pełnił tę funkcję do 1976 roku[1]. W czasie, gdy był patriarchą Wenecji, Luciani starł się z księżmi, którzy popierali liberalizację rozwodów we Włoszech, ostatecznie zawieszając niektórych z nich[3]. Jednocześnie był przeciwny referendum z 1974, ograniczającym rozwody po jego liberalizacji[3]. W 1975 roku zasugerował, że będzie kara dyscyplinarna dla księży, którzy opowiadali się za Partią Komunistyczną lub innymi ugrupowaniami lewicowymi[10]. W 1976 roku Luciani sprzedał złoty krzyż i złoty łańcuszek do piersi, który dostał od papieża Jana XXIII (który kiedyś należał do papieża Piusa XII), aby zebrać pieniądze dla niepełnosprawnych dzieci[11].
5 marca 1973 został wyniesiony do godności kardynalskiej z kościołem tytularnym San Marco[7][6].
Jako patriarcha Wenecji Luciani założył kliniki poradnictwa rodzinnego, aby pomagać biednym w rozwiązywaniu problemów małżeńskich, finansowych i seksualnych. Był postrzegany jako obrońca ubogich i nawet raz nakazał sprzedaż złota w kościołach, aby zapewnić pieniądze na pomoc niepełnosprawnym dzieciom[10]. Zainicjował wiele akcji charytatywnych. Znany był ze swoich zdolności pisarskich. Szczególnie popularny był cykl artykułów jego autorstwa w „Messagero di Sant Antonio”, pisany w formie listów do sławnych postaci z historii i literatury, np. do Pinokia, w których poruszał aktualne problemy współczesności[1]. Po ukazaniu się książki Illustrissimi w 1978, Luciani miał stwierdzić, że gdyby nie został księdzem, pewnie byłby dziennikarzem[1].
Wybór na papieża[edytuj | edytuj kod]
6 sierpnia 1978 zmarł papież Paweł VI. Luciani poszedł na pogrzeb zmarłego papieża. Tłumy były takie, że myślał, że nie dotrze do ciała, ale gdy został rozpoznany, poprowadzono go w inne miejsce i zaoferowano mu ławkę, aby uklęknąć i modlić się[12].
26 sierpnia 1978 obradujący kardynałowie wybrali go na papieża, po jednodniowym konklawe[1]. Jego kandydatura była wynikiem niechęci Kolegium Kardynałów wobec kandydatów związanych z „kurialnym establishmentem”[1]. Przyjął wtedy jako pierwszy w historii papieży podwójne imię Jana Pawła, na cześć swoich dwóch poprzedników – Jana XXIII i Pawła VI[2].
Swój pontyfikat rozpoczął uroczyście 3 września. Papież Jan Paweł I postanowił zmianę niektórych form sprawowania urzędu papieskiego, a także dalszego wprowadzania postanowień soborowych[1]. Po objęciu urzędu nie życzył sobie, by noszono go w lektyce. Do korzystania z sedia gestatoria namówił go mistrz papieskich ceremonii liturgicznych (uzasadniał, że wtedy go będzie widać i tym go przekonał). Jan Paweł I nie chciał też nosić tiary.
5 września udzielił audiencji metropolicie leningradzkiemu i nowogrodzkiemu Nikodemowi[13]. Było to pierwsze od 500 lat oficjalne spotkanie wysokiego przedstawiciela Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej ze zwierzchnikiem Kościoła katolickiego[13]. Wizyta skończyła się tragicznie dla Nikodema, który doznał zawału serca i zmarł natychmiast, w obecności papieża[13].
Jan Paweł I zyskał wielu sympatyków wśród wiernych, wśród których zaskarbił sobie przydomek „Uśmiechniętego Papieża”. Papież Jan Paweł I wygłosił 11 homilii i przemówień, odbył cztery audiencje generalne oraz odprawił pięć nabożeństw na Anioł Pański. Nie zdążył przedstawić głównych zamierzeń swojego pontyfikatu, wydać encykliki lub listów apostolskich.
Pontyfikat[edytuj | edytuj kod]
Po wyborze na papieża przedstawił sześć planów, które miały cechować jego pontyfikat:
- odnowienie kościoła poprzez politykę wdrożoną przez Sobór Watykański II,
- zrewidowanie prawa kanonicznego,
- przypomnienie Kościołowi o jego obowiązku głoszenia Ewangelii,
- promowanie jedności Kościoła bez rozwadniania doktryny,
- promowanie dialogu,
- zachęcanie do pokoju na świecie i sprawiedliwości społecznej[14].
Teologia moralna[edytuj | edytuj kod]
Raymond i Lauretta mówią, że podczas służby jako patriarcha Wenecji „Luciani był nieprzejednany w podtrzymywaniu nauki Kościoła i surowy dla tych, którzy z powodu intelektualnej dumy i nieposłuszeństwa nie zwracali uwagi na zakaz antykoncepcji przez Kościół chociaż nie wybaczał grzechu, był cierpliwy wobec tych, którzy szczerze próbowali i nie potrafili sprostać nauczaniu Kościoła”[4].
W swoim liście do Carlo Goldoniego z książki Illustrissimi, Luciani przyjął krytyczną perspektywę aborcji i argumentował, że narusza ona prawo Boże i jest sprzeczna z najgłębszymi aspiracjami kobiet, głęboko je niepokojąc[15].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
29 września 1978 został znaleziony martwy w swoim łóżku z materiałami do czytania i nadal zapaloną lampką nocną. Prawdopodobnie doznał zawału serca poprzedniej nocy[1][16].
Pogrzeb Jana Pawła I odbył się na Placu Świętego Piotra 4 października 1978. Następnie został pochowany w Grotach Watykańskich[2][17].
Mówiono, że około godziny 22:00, w noc swojej śmierci papież dowiedział się, że kilku młodych neofaszystów ostrzeliło grupę młodych ludzi czytających komunistyczną gazetę L'Unità przed jednym z biur partii w Rzymie. Jeden chłopiec został zabity, a drugi został poważnie ranny. Papież ubolewał Johnowi Magee, „Nawet młodzi się zabijają”. Później udał się do swojego pokoju, aby przeczytać „O naśladowaniu Chrystusa” Thomasa à Kempisa[18].
Po jego śmierci pojawiły się różne teorie spiskowe[2], sugerujące otrucie przez zarządzającą finansami Watykanu hierarchię Banku Watykańskiego, która, zgodnie z niektórymi podejrzeniami, miała związki z włoską mafią obawiającą się dochodzenia zainicjowanego przez papieża w celu zbadania przeszłej działalności tejże instytucji[19][20][21]. W czasach przed ujawnieniem trzeciej tajemnicy fatimskiej mówiono również, iż jest ona tak wstrząsająca, że to właśnie ona doprowadziła Jana Pawła I do zawału i śmierci.
Proces beatyfikacyjny[edytuj | edytuj kod]
17 czerwca 2003 papież Jan Paweł II zezwolił na otwarcie jego procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła I, który rozpoczął się na szczeblu diecezji Belluno-Feltre 23 listopada tegoż roku[6]. Faza diecezjalna procesu beatyfikacyjnego zakończyła się 10 listopada 2006 w Belluno[6].
Cała dokumentacja została przekazana do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, która 3 stycznia dokonała jej oficjalnego otwarcia. 17 października 2012 do tejże Kongregacji zostało przekazane tzw. Positio, czyli zbiór dokumentów mających na celu wykazanie heroiczności cnót kandydata na ołtarze[22]. Postulator procesu, bp Enrico dal Covolo stwierdził, że badany jest także cud, wytypowany do beatyfikacji, mający nastąpić za wstawiennictwem Jana Pawła I[22].
9 listopada 2017 Franciszek upoważnił Kongregację Spraw Kanonizacyjnych do wydania dekretu o heroiczności cnót Jana Pawła I i od tej chwili Janowi Pawłowi I przysługuje tytuł Czcigodnego Sługi Bożego[23][24].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 457-458. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 178-179. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c John L. Allen Jr.: Debunking four myths about John Paul I, the 'Smiling Pope' (ang.). 2012-11-02. [dostęp 2020-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b Seabeck i Seabeck 2004 ↓.
- ↑ Papa Luciani: Il sorriso di Dio. 2006. [dostęp 2020-10-25].
- ↑ a b c d e Luciani, Albino (ang.). The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-10-14].
- ↑ a b c d e Highlights of the Life of His Holiness John Paul I [dostęp 2020-10-25] (ang.).
- ↑ Yallop 1985 ↓.
- ↑ Biography of John Paul I (ang.). 2005. [dostęp 2020-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b The New Pope: John Paul I. „The Ledger”, s. 1-2, 1978-08-27. Lakeland.
- ↑ Junno Arocho Esteves: Pope Francis officially declares John Paul I ‘venerable’ (ang.). Catholic Herald, 2017-11-09. [dostęp 2020-11-01].
- ↑ PILGRIM IMAGE OF MARY MEDIATRIX OF ALL GRACE: The Cause for Pope John Paul I (ang.). canonizationpopejohnpaul1.blogspot.com, 2010-08-03. [dostęp 2020-11-01].
- ↑ a b c Tadeusz Kałużny SCJ: Sekret Nikodema. Nieznane oblicze Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego: studium historyczno-ekumeniczne. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów, 1999, s. 54–55. ISBN 83-86789-56-5.
- ↑ Knowles 2003 ↓.
- ↑ Luciani 2001 ↓.
- ↑ SANDRA MIESEL: A Quiet Death in Rome: Was Pope John Paul I Murdered? (ang.). 2009-04-01. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ Giovanni Paolo I, il Papa del Sorriso, eletto il 26 agosto 1978 (wł.). newsgo.it. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ George Armstrong: From the archive, 30 September 1978: Pope John Paul I dies of heart attack (ang.). 2013-09-03. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ Czy Jan Paweł I został otruty? (pol.). Newsweek Polska. [dostęp 2013-10-14].
- ↑ Tajemnicza śmierć Jana Pawła I (pol.). Polska The Times. [dostęp 2013-10-14].
- ↑ Habemus papam! (pol.). Polskie Radio. [dostęp 2013-10-14].
- ↑ a b Pomyślny przebieg procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła I. Katolicka Agencja Informacyjna. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi, 9.11.2017 (wł.). vatican.va, 2017-11-09. [dostęp 2017-11-09].
- ↑ Dekret o heroiczności cnót Jana Pawła I zatwierdzony, 9.11.2017. tvn24.pl, 2017-11-09. [dostęp 2017-11-09].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Raymond Seabeck, Lauretta Seabeck: The Smiling Pope: The Life And Teaching Of John Paul I. Our Sunday Visitor, 2004. ISBN 1-931709-97-1. Cytat: Nie możemy dać się zwieść jego uśmiechowi. Słuchał, prosił o informacje, studiował. Ale gdy już podjął decyzję, nie wracał do niej, chyba że wyszły na jaw nowe fakty ... Z absolutnym szacunkiem do osób Papież nie miał zamiaru odstępować od tego, co było regułą jego życia i kierunku Jego działalności duszpasterskiej: ojcowskiej, ale absolutnie niewzruszonej w prowadzeniu dusz powierzonych Jego opiece przez Boga..
- David Yallop: In God's Name. Corgi, 1985, s. 16. ISBN 978-0-552-12640-3. Cytat: Pisma Couwase [Jean Pierre de Caussade] wywarły na niego tak wielki wpływ, że Luciani zaczął poważnie myśleć o zostaniu jezuitą. Patrzył, jak pierwszy, a potem drugi z jego bliskich przyjaciół udał się do proboszcza, biskupa Giouse Cattarossiego i poprosił o pozwolenie na wstąpienie do zakonu jezuitów. W obu przypadkach pozwolenie zostało im udzielone. Luciani wkrótce podjął decyzję, więc poszedł i poprosił o pozwolenie. Biskup rozważył prośbę, po czym odpowiedział: „Nie, trzy to o jeden za dużo. Lepiej tu zostań.".
- Leo Knowles: Modern Heroes of the Church. Our Sunday Visitor, 2003. ISBN 978-1-931709-46-0.
- Albino Luciani: Illustrissimi: The Letters of Pope John Paul I. Gracewing Publishing, 2001, s. 269. ISBN 978-0-85244-549-5.
- John Julius Norwich: The Popes: A History. Random House, 2011, s. 445. ISBN 978-1-4464-6850-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona Muzeum Jana Pawła I (wł.). [dostęp 2021-01-16].
- Jan Paweł I w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2021-01-16].
- Ioannes Paulus PP. I, Albino Luciani (wł.). vatican.va. [dostęp 2021-01-16].
- Venerable Pope John Paul I (ang.). catholicsaints.info. [dostęp 2021-01-16].
- Johannes Paul I., Papst (niem.). portal.dnb.de. [dostęp 2021-01-16].
|
|
- ISNI: 0000 0001 2031 5884
- VIAF: 100900297
- ULAN: 500355745
- LCCN: n78078346
- GND: 118558056
- LIBRIS: 42gknc4n5cg6c8d
- BnF: 11908856m
- SUDOC: 026938634
- SBN: IT\ICCU\CFIV\061986
- NLA: 35862773
- NKC: jn20000700795
- BNE: XX1722303
- NTA: 068224818
- BIBSYS: 90028696
- CiNii: DA05094588
- Open Library: OL5568159A, OL132096A, OL6380314A
- PLWABN: 9810681210205606
- NUKAT: n95207157
- NLI: 000071769
- PTBNP: 273435
- CANTIC: a10106819
- NSK: 000099140
- CONOR: 38699619
- KRNLK: KAC200703842
- LIH: LNB:V*361283;=BJ
- WorldCat: lccn-n78078346