Jan z Ávili
prezbiter doktor Kościoła apostoł Andaluzji | |
Portret Jana z Ávili, pędzla El Greca (1580) | |
Data i miejsce urodzenia |
6 stycznia 1499 albo 1500 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
10 maja 1569 |
Czczony przez | |
Beatyfikacja |
4 kwietnia 1894 |
Kanonizacja |
31 maja 1970 |
Wspomnienie | |
Atrybuty |
sutanna, krucyfiks, ewangeliarz |
Patron |
Andaluzja, kler hiszpański |
Szczególne miejsca kultu |
Montilla, Andaluzja |
Jan z Ávili (hiszp. Juan de Ávila; ur. 6 stycznia 1499 albo 1500 w Almodóvar del Campo, zm. 10 maja 1569 w Montilli) – hiszpański prezbiter, mistyk, asceta, kaznodzieja i teolog, nazywany apostołem Andaluzji. Święty katolicki i doktor Kościoła.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 6 stycznia 1499[1] albo 1500 roku[2] w Almodóvar del Campo, jako syn Alfonsa z Ávili oraz Cataliny Jijon[1]. Jego rodzina była zamożna, gdyż Alfonso (konwertyta z judaizmu) posiaład kopalnię srebra w górach Sierra Morena[1]. Około 1513 roku Jan rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Salamance[3]. Po czterech latach porzucił studia i wrócił do domu[4]. W 1520 roku, za namową franciszkańskiego zakonnika wstąpił do seminarium, rozpoczynając jednocześnie studia z zakresu sztuk wyzwolonych i teologii na Uniwersytecie w Alcalá de Henares[5]. Jego mistrzem był późniejszy dominikanin Domingo de Soto[6]. W 1526 roku przyjął święcenia kapłańskie[7]. Swoją mszę prymicyjną odprawił w rodzinnej miejscowości, a następnie zaproscił dwunastu ubogich, którym osobiście usługiwał (jego rodzice wówczas już nie żyli)[7].
Wkrótce potem cały swój majątek rozdał biednym i rozpoczął pracę ewangelizacyjną[8]. Planował także udać się na misję do Meksyku, lecz nie zgodził się na to arcybiskup Sewilli Alfonso Manrique de Lara y Solís[9]. Ponieważ jego praca duszpasterska odbywała się głównie w Andaluzji, zyskał przydomek „apostoła Andaluzji”[10]. Aby ułatwić katechizację wśród niepiśmiennego ludu, napisał wierszowaną formę katechizmu Doctrina cristiana que se canta, do której łatwiej było skomponować melodie do śpiewania[11].
Popularność wśród ludu i skuteczność kazań wzbudziły zazdrość hierarchów kościelnych, czego efektem były fałszywe oskarżenia o niemoralność i głoszenie nauk niezgodnych z doktryną Kościoła[12]. Doprowadziło to do uwięzienie przez inkwizycję w 1531 roku[12]. W czasie dwuletniego pobytu w więzieniu, napisał „Posłuchaj, córko” (hiszp. Audi, filia), które były przestrogą przed iluminizmem, o który był niesłusznie oskarżany[13]. Przełożył także na hiszpański tekst „O naśladowaniu Chrystusa”[13]. W 1533 roku został oczyszczony z wszelkich zarzutów i uwolniony[13]. Następnie przez kilka lat posługiwał w Kordobie, a później w Estremadurze[14]. Wówczas zaczęli do niego dołączać pierwsi uczniowie, z którymi zamieszkał w alkazarze w Kordobie[15]. Był również mistrzem formacji w tamtejszym seminarium oraz w kolegium w Grenadzie[15]. Na prośbę biskupa Grenady Gaspara de Ávalos de la Cuevy prowadził ewangelizację w Sewilli, Baezie, Montilli, Zafrze, Fregenal de la Sierra i Friego[16].
Ponieważ szczególnie na sercu leżało mu praca misyjna wśród ludzi ubogich i niewykształconych, planował założenie zgromadzenia zakonnego posługującego na wsiach[17]. Zrezygnował z tych planów, kiedy Ignacy Loyola założył zakon jezuitów[17]. W 1537 roku spotkał Jana Bożego, który pod wpływem kazania Jana z Ávili, nawrócił się i sam został zakonnikiem[18]. Dwa lata później apostoł Andaluzji uczestniczył w pogrzebie królowej Izabelli Portugalskiej, żony Karola V[19]. W nabożeństwach uczestniczył także Franciszek Borgiasz, który słuchając kazań księdza Jana, sam postanowił zostać duchownym[20].
Oprócz działalności kaznodziejskiej, Jan zajmował się także kształceniem księży[21]. W 1538 roku założył Uniwersytet w Baezie, dwa kolegia większe w Kordobie i Jerez de la Frontera oraz jedenaście mniejszych kolegiów[22]. Został pierwszym rektorem uniwersytetu, gdzie działały wydziały: artium, teologii i medycyny[23]. Uczniami Jana byli między innymi: Ludwik z Grenady, Diego Pérez de Valdivia, Bernardino de Carleval, Diego Guzman i Juan Ramirez[24]. Po trzydziestu latach wędrownego kaznodziejstwa, w 1554 roku, osiadł w Montilli, gdzie zajął się pisaniem listów i traktatów[25]. Zredagował także dwa memoriały na potrzeby obrad soboru trydenckiego[26]. Jan dwukrotnie otrzymał propozycję objęcia diecezji (raz w Segowii, a raz w Grenadzie), jednak obie odrzucił[27]. Paweł III proponował mu także kapelusz kardynalski, lecz Jan odmówił jego przyjęcia[27]. Ignacy Loyola nakłaniał go by wstąpił do jezuitów, ale apostoł Andaluzji twierdził, że to nie jest jego powołanie[28]. Jan zmarł 10 maja 1569 roku w Montilli[28].
Kult
[edytuj | edytuj kod]Kult Jana z Ávili został zaaprobowany przez papieża Klemensa XIII. Został ogłoszony Sługą Bożym w dniu 8 lutego 1759, błogosławionym 4 kwietnia 1894 przez Leona XIII, a kanonizowany został 31 maja 1970 przez Pawła VI[2].
Konferencja Episkopatu Hiszpanii ogłosiła św. Jana z Avilii patronem kapłanów diecezjalnych[29].
Kościół katolicki obchodzi wspomnienie liturgiczne w dzienną rocznicę śmierci (10 maja)[2].
7 października 2012 r. podczas mszy na Placu św. Piotra na Watykanie papież Benedykt XVI ogłosił św. Jana z Ávili wraz z św. Hildegardą z Bingen doktorami Kościoła[29]. Zapowiedź tego wydarzenia miała miejsce podczas obchodów Światowych Dni Młodzieży w Madrycie[29]. 25 stycznia 2021 papież Franciszek zarządził wpisanie jego wspomnienia do powszechnego Kalendarza Rzymskiego w randze wspomnienia dowolnego[30].
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Audi filia (Alcalá, 1556)
- Epistolario espiritual para todos los estados (Madrid, 1578)
- Santísimo Sacramento
- Del conocimiento de sí mismo
- Contemptus mundo nuevamente romançado (Sevilla, Juan de Cromberger, 1536)
- Advertencias al Concilio de Toledo
- Tratado sobre el sacerdocio
- Comentario a la Carta a los Gálatas (Córdoba, 1537)
- Memorial a Trento (1551)
- Doctrina cristiana (Valencia, 1554)
- Dos pláticas a sacerdotes (Córdoba, 1595)
W Polsce wydano wybór pism i listów Pisma do kapłanów w 2017 roku[31].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Panuś 2012 ↓, s. 8.
- ↑ a b c Święty Jan z Avili, prezbiter i doktor Kościoła. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2023-12-20]. (pol.).
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 12.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 13-14.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 14.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 16.
- ↑ a b Panuś 2012 ↓, s. 19.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 19-20.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 20.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 21.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 27.
- ↑ a b Panuś 2012 ↓, s. 29.
- ↑ a b c Panuś 2012 ↓, s. 38.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 39.
- ↑ a b Panuś 2012 ↓, s. 40.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 41.
- ↑ a b Panuś 2012 ↓, s. 51.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 62-63.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 70.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 70-71.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 72.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 72-73.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 75.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 81-82.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 84.
- ↑ Panuś 2012 ↓, s. 98-99.
- ↑ a b Panuś 2012 ↓, s. 99.
- ↑ a b Panuś 2012 ↓, s. 102.
- ↑ a b c Nowi doktorzy Kościoła: święci Jan z Ávili i Hildegarda z Bingen. Katolicka Agencja Informacyjna. [dostęp 2023-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Decree on the Inscription of the Celebrations. Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej. [dostęp 2023-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Jan z Ávili: Pisma do kapłanów. Poznań: Flos Carmeli, 2017. ISBN 978-83-65307-52-1.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Panuś: Św. Jan z Avili. Kraków: WAM, 2012. ISBN 978-83-7505-938-0. (pol.).
- San Juan de Avila. Siervas de los Corazones Traspasados de Jesus y Maria. [dostęp 2023-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (hiszp.).
- VIAF: 87468265
- LCCN: n50066858
- GND: 11886355X
- BnF: 12084380c
- SUDOC: 029159784
- SBN: SBLV308014
- NLA: 49640763
- NKC: ola2008487877
- BNE: XX1720772
- NTA: 071073450
- BIBSYS: 99022822
- Open Library: OL872111A
- PLWABN: 9810583410905606
- NUKAT: n2006117607
- J9U: 987007279186005171
- PTBNP: 43745
- CANTIC: a10482696
- CONOR: 122399075, 105633123
- LIH: LNB:X8V;=BS