Janusz Koniusz

Janusz Koniusz

Tablica pamięci Janusza Koniusza na domu, w którym mieszkał.
Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1934 Sosnowiec
Data śmierci	29 marca 2017
Zawód, zajęcie	publicysta
Odznaczenia

Janusz Koniusz (ur. 1 lutego 1934 w Sosnowcu, zm. 29 marca 2017) – polski poeta, prozaik, dramaturg, publicysta.

Życiorys

Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przez dziesięciolecia związany z Zieloną Górą, gdzie mieszkał i pracował. Współorganizator i długoletni sekretarz Lubuskiego Towarzystwa Kultury w Zielonej Górze. Należał do Klubu Literackiego LTK (1961–1970). Członek Związku Literatów Polskich od 1961 i Polsko-Niemieckiego Stowarzyszenia Pisarzy Regionu Nadodrza (od 1992). Współzałożyciel, kierownik literacki i w latach 1980–1990 redaktor naczelny czasopisma „Nadodrze”.

W latach 1948–1956 był członkiem ZMP, od 1948 roku należał do PZPR, był m.in. członkiem i zastępcą członka Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Zielonej Górze. W czasach PRL odznaczony m.in.: Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2011 roku został odznaczony brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w dziedzinie literatury.

Opublikował kilkanaście tomików poezji, kilka zbiorów opowiadań i słuchowisk radiowych. Był autorem dwóch książek, w których opisuje swoje kontakty ze znanymi pisarzami i poetami (m.in. Władysławem Broniewskim i Julianem Przybosiem): Kamień z serca i Wiązania pamięci. Autor spektaklu telewizyjnego Czwartek (1977).

Wiersze i opowiadania Koniusza były tłumaczone na języki: białoruski, czeski, górnołużycki, litewski, niemiecki, rosyjski, rumuński i szwedzki.

Twórczość literacka

Poezje

• Tempo krążenia (1958)
• Ślad przelotu (1961)
• Wokół słowa (1963)
• Ziemia w stopach (1970)
• Próba samoobrony (1977)
• Zamysł opisu (1981)
• Z Kaina i Abla (1984)
• Z Kaina i Abla. Wiersze dawne (1988)
• Ład i chaos (1992)
• Pierworodny grzech słowa (1994)
• Moje stworzenie świata. Z wierszy dawnych i nowych (1997)
• Droga do Hamleta (2000)
• Nic nie było (2003)
• Po wyjściu z arki (2007)
• Przypowieść o podróży / Parabbel uber die Riese (2010 – dwujęzyczne)
• Na własne podobieństwo (2014).

Opowiadania

• Wakacje z Julią (1964)
• Dialog w domu (1969)
• Bieg spod Maratonu do Aten (1976)
• Beczka Diogenesa i inne opowiadania (1986)

Wspomnienia

• Kamień z serca (1994)
• Wiązania pamięci (1998),

Szkice

• Taddeo Polacco z Zielonej Góry (1960),
• 3:0 dla polskości. Z dziejów sportu na Ziemi Lubuskiej (wspólnie z Joachimem Benyskiewiczem, 1963)
• Cztery dekady. 40 lat Oddziału ZLP w Zielonej Górze 1961–2001 (wspólnie z A. K. Waśkiewiczem i R. Rudiakiem, 2002).

Słuchowiska radiowe i dramaty

• Nikt nie wyrywa trawy (1965)
• Zabawa w porcie (1970)
• Jeden zwykły dzień (1974)
• Wizyta pana w średnim wieku (1975)
• Chołodziec (1976)
• Pięciu (1977)
• Czwartek – utwór sceniczny wystawiony w Teatrze telewizyjnym TVP (1977)
• I żeby niebo było gwiaździste (1980)
• Dzień listopadowy (1983)
• Pod szczególną gwiazdą (1993).

Prace redakcyjne

Był redaktorem wielu zbiorów i antologii:

• pamiętniki i wspomnienia osadników Mój dom nad Odrą (1961, 1965, 1971, 1988)
• podania, legendy i baśnie ziemi lubuskiej Złota dzida Bolesława (1970), Żelazny diabeł (1970)
• reportaże o ziemi lubuskiej Dni następne (1975, wspólnie z J. Kołodziejem)
• wspomnienia żołnierzy Od września do maja (1976)
• almanach grupy literackiej Dziewin-Młodzi (1980)
• reportaże z Nadodrza Nauka chodzenia (1985)
• gorzowski almanach poetycki Nauka tańca (1985, wspólnie z Z. Łukaszewiczem)
• antologie wierszy członków RSTK Ślad istnienia (1991), Słoneczne winogrady (1992) i Sadzenie dębów (1997)
• antologia opowiadań młodych autorów Mosty ze słów (1998, wspólnie z J. Sachers)
• antologia wierszy o Wrześniu 1939 W ogniu, pyle i krwi (1999, wspólnie z H. Szylkinem)
• pamiętniki i wspomnienia osób niepełnosprawnych Na przekór losowi (1999, 2001)
• antologia Klubu Literackiego ZLP Słowa spod magnolii (2011)
• pamiątkowa księga wierszy członków oddziału ZLP w Zielonej Górze 1961–2011 I wspomnisz, i pomyślisz o mnie... (2011, wspólnie z R. Rudiakiem).

Nagrody i wyróżnienia

• Lubuska Nagroda Kulturalna (1957, 1978)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1960)
• Nagroda Kulturalna Prezydenta Miasta Zielona Góra (1980, 2009)
• Nagroda „Trybuny Ludu” (1984)
• Lubuski Wawrzyn Literacki (1995, 2008)
• Lubuska Nagroda Literacką ZLP (2013)
• tytuł Honorowy Obywatel Zielonej Góry (2004).

Laur im. Janusza Koniusza

W 2019 Zarząd Oddziału Związku Literatów Polskich w Zielonej Górze ogłosił laur, którego patronem jest Janusz Koniusz. Jest to nagroda kulturalna przyznawana pisarzom, krytykom literatury, naukowcom, wydawcom związanych z ziemią lubuską i osobom działającym na rzecz lubuskiego środowiska literackiego. Jest przyznawana w formie statuetki i dyplomu, wręczana w trakcie gali literackiej w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.

Laureaci nagrody

• 2019 – Eugeniusz Kurzawa
• 2020 – Jolanta Pytel i Ryszard Błażyński
• 2021 – dr Krystyna Kamińska i Marek Wawrzkiewicz
• 2022 - Agnieszka Moskaluk i Jerzy Beniamin Zimny
• 2023 - dr Urszula Małgorzata Benka i Krzysztof Jeleń

Linki zewnętrzne

• ZLP Zielona Góra. Informacje biograficzne o członkach