Janusz Kulas

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Janusz Kulas
Eddie Polo
Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1936
Poznań

Data i miejsce śmierci

8 grudnia 1972
Poznań

Zawód, zajęcie

kierowca

Janusz Kulas ps. „Eddie Polo”, „Włoski Bandyta”[1] (ur. 6 grudnia 1936 w Poznaniu, zm. 8 grudnia 1972 tamże) – robotnik, uczestnik Poznańskiego Czerwca, niezłomny uczestnik „procesu dziesięciu”, ofiara prześladowań w PRL.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Janusz Kulas urodził się w 1936 roku w Poznaniu. Ukończył I klasę Technikum Budowy Taboru Kolejowego. Przed Poznańskim Czerwcem pracował jako kierowca Przedsiębiorstwa Transportowego Budownictwa Miejskiego oraz był konikiem (zajmował się rozprowadzaniem biletów kinowych po zawyżonych cenach)[2].

W dniu 28 czerwca 1956 roku pod jego wpływem pracownicy przedsiębiorstwa przyłączyli się do trwających w Poznaniu pokojowych demonstracji[2]. Janusz Kulas stał w ich pierwszym szeregu niosąc transparent „Żądamy chleba”[3]. Po rozpoczęciu walk brał udział w zdobyciu broni w Studium Wojskowym Wyższej Szkoły Rolniczej[4], rozbrojeniu VII Komisariatu MO przy ul. Grunwaldzkiej 34[5] oraz w walkach na ul. Dąbrowskiego[6]. Podczas walk na ul. Dąbrowskiego Janusz Kulas brał udział w zdobyciu czołgu i bezskutecznie próbował go uruchomić[2]. Po stłumieniu społecznego buntu został aresztowany 30 czerwca 1956 roku[2]. Podczas śledztwa pod wpływem tortur złożył zeznania w których obciążył innych uczestników demonstracji i walk[2].

„Proces dziesięciu” (in. grupy Kulasa) rozpoczął się 5 października 1956 roku w Sądzie Wojewódzkim w Poznaniu; procesowi przewodniczył sędzia Dionizy Piotrowski[7]. Prokurator Czesław Borkowski[8] wraz z dwoma prokuratorami spoza Poznania, oskarżył Janusza Kulasa i dziewięciu pozostałych oskarżonych m.in. o napad na placówkę MO i zakwalifikował ten czyn jako podlegający art.1 małego kodeksu karnego i zagrożony karą od 10 lat więzienia do dożywocia lub karze śmierci[9]. Obrońcą Janusza Kulasa był Władysław Banaczyk[7]. Janusz Kulas podczas procesu zachowywał się z godnością i twardo bronił swojego stanowiska, ponadto wykazywał się poczuciem humoru[10]. Po jedenastu dniach sąd zakończył proces i wyznaczył wydanie wyroku na 22 października 1956 roku[11]. Wobec rozpoczynającej się odwilży, zasygnalizowanym przemówieniem Władysława Gomułki, sędzia początkowo wznowił proces, a następnie go zawiesił, aby już nigdy nie wznowić[12].

Podczas zawieszenia procesu jeden ze strażników ugodził Janusza Kulasa w celi nożem w brzuch poważnie go raniąc[13]. Pod koniec października 1956 roku zostaje zwolniony z aresztu[14]. Po zwolnieniu z aresztu został zmuszony do opuszczenia Poznania i pracował dalej jako kierowca w Państwowym Przedsiębiorstwie Fotogrametrii[14]. W 1957 roku został powołany do wojska, jednakże z powodu szykan odmówił służby i został skazany na więzienie lub pobyt w oddziale karnym w Szczecinie, który opuścił 28 października 1957 roku[14]. Następnie, aż do śmierci w 1972 roku pracował jako kierowca, stale był inwigilowany i szykanowany przez Służbę Bezpieczeństwa (SB), musiał z tego powodu kilkakrotnie zmieniać pracę[15]. Zmarł w niejasnych okolicznościach 8 grudnia 1972 roku[15]. Został pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu[16].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Syn żołnierza wojny obronnej 1939 roku[2] Józefa Kulasa i Anieli Just[17]. Żonaty (1958) z Eugenią Marią Zajdel (ur. 1937), miał troje dzieci: córkę Wiolettę oraz dwóch synów Piotra i Janusza[14].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • znaczek oraz blok Poczty Polskiej (nr 4101 oraz blok 170), przedstawiający zdjęcie robotników maszerujących ul. Armii Czerwonej (obecnie Święty Marcin) i wśród nich Janusza Kulasa niosącego transparent wykonane w technice stalorytu i [rotograwiury (2006)[18],
  • ulica w Poznaniu znajdująca się pomiędzy ulicą Solną a ulicą Stanisława Hejmowskiego, nosi jego imię (2016)[19],
  • tablica pamiątkowa z biogramem u zbiegu ulic Janusza Kulasa i Stanisława Hejmowskiego (2018)[20].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 274.
  2. ↑ a b c d e f Piotr Bojarski: Czerwiec 1956. Eddie Polo zdobywa czołg.[HISTORIA JANUSZA KULASA]. Gazeta Wyborcza, 2016-06-23. [dostęp 2018-07-04].
  3. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 64.
  4. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 129.
  5. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 130.
  6. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 131.
  7. ↑ a b Makowski 2001 ↓, s. 273.
  8. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 253.
  9. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 242.
  10. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 275.
  11. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 282.
  12. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 283.
  13. ↑ Piotr Bojarski: Czerwiec 1956. "Nie róbcie ze mnie wariata!" [HISTORIA JANUSZ KULASA]. Gazeta Wyborcza, 2016-06-25. [dostęp 2018-07-04].
  14. ↑ a b c d Piotr Bojarski: Czerwiec 1956. W takim wojsku nie będę służył! [HISTORIA JANUSZA KULASA]. Gazeta Wyborcza, 2016-06-27. [dostęp 2018-07-04].
  15. ↑ a b Piotr Bojarski: Czerwiec 1956. Tajemnica ostatnich urodzin [HISTORIA JANUSZA KULASA]. Gazeta Wyborcza, 2016-06-28. [dostęp 2018-07-04].
  16. ↑ Kulas Janusz – miejsce pochówku [dostęp 2019-02-05]
  17. ↑ Makowski 2001 ↓, s. 362.
  18. ↑ Maciej Jędrysik: 2006.06.28. Rok 2006 - Rokiem Czerwcowych Zrywów Robotniczych - Poznań. Poczta Polska, 2006-06-28. [dostęp 2018-07-04].
  19. ↑ Uchwała Nr XXXI/445/VII/2016 Rady Miasta Poznania z dnia 21-06-2016 w sprawie zmiany nazwy części ulicy Tadeusza Kościuszki na Janusza Kulasa.. Rada Miasta Poznania, 2016-06-21. [dostęp 2018-07-04].
  20. ↑ Pamięci Janusza Kulasa. Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2018-06-27. [dostęp 2018-07-04].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Janusz_Kulas&oldid=72482087”