Jaskółka rudawa
| ||
| Cecropis daurica[1] | ||
| (Laxmann, 1769) | ||
_in_Anantgiri,_AP_W_IMG_8735.jpg)
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | wróblowe | |
| Podrząd | śpiewające | |
| Rodzina | jaskółkowate | |
| Podrodzina | jaskółki | |
| Rodzaj | Cecropis | |
| Gatunek | jaskółka rudawa | |
| Synonimy | ||
| ||
| Podgatunki | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 Zasięg występowania według IUCN lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska zalatuje, sezonowość występowania niepewna | ||
Jaskółka rudawa (Cecropis daurica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae), zamieszkujący południową Europę, Bliski Wschód, południową, południowo-wschodnią i wschodnią Azję oraz północno-zachodnią, środkową i wschodnią Afrykę. Zimuje w strefie tropikalnej Afryki i Azji oraz w północnej Australii[3][2]. Do Polski zalatuje sporadycznie – do 2018 roku stwierdzona 15 razy (łącznie obserwowano 17 osobników)[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został opisany naukowo pod nazwą Hirundo daurica, obecnie klasyfikowany jest w rodzaju Cecropis[5][6].
Systematyka gatunku C. daurica jest kwestią sporną. IOC wyróżnia 8 podgatunków[5][6]:
- C. daurica daurica (Laxmann, 1769) – jaskółka rudawa – północno-wschodni Kazachstan i Mongolia do południowo-środkowych Chin.
- C. daurica japonica (Temminck & Schlegel, 1845) – południowo-wschodnia Syberia, Korea i Japonia do południowych Chin.
- C. daurica nipalensis (Hodgson, 1837) – Himalaje do północnej Mjanmy.
- C. daurica erythropygia (Sykes, 1832) – środkowe Indie.
- C. daurica rufula (Temminck, 1835) – jaskółka śródziemnomorska – południowa Europa i północna Afryka na wschód do Iranu, Pakistanu i północno-zachodnich Indii.
- C. daurica melanocrissus Rüppell, 1845 – jaskółka wyżynna – Etiopia i Erytrea.
- C. daurica kumboensis (Bannerman, 1923) – Sierra Leone i zachodni Kamerun.
- C. daurica emini (Reichenow, 1892) – południowo-wschodni Sudan, Uganda i Kenia do Malawi i północnej Zambii.
Handbook of the Birds of the World (HBW) wyróżnia dodatkowe 6 podgatunków[2], pierwsze dwa z nich są przez IOC klasyfikowane jako osobne gatunki, a kolejne 4 jako podgatunki jaskółki modrogłowej Cecropis striolata[5]:
- C. daurica domicella (Heuglin, 1869) – jaskółka tropikalna – od Senegambii i Gwinei na wschód po południowo-zachodni Sudan, Sudan Południowy i południowo-zachodnią Etiopię.
- C. daurica badia Cassin, 1853 – jaskółka malajska – Półwysep Malajski
- C. daurica striolata (Schlegel, 1844) – jaskółka modrogłowa – Tajwan, Filipiny, Wielkie Wyspy Sundajskie, Małe Wyspy Sundajskie
- C. daurica mayri (B.P. Hall, 1953) – północno-wschodni Bangladesz, północno-wschodnie Indie, północna Mjanma i południowe Chiny.
- C. daurica stanfordi (Mayr, 1941) – Mjanma, Tajlandia, Laos, Kambodża, Wietnam
- C. daurica vernayi (Kinnear, 1924) – południowa Mjanma i zachodnia Tajlandia
P. Mielczarek i M. Kuziemko w Kompletnej liście ptaków świata za osobne gatunki uznają jaskółkę modrogłową i jaskółkę malajską, ale do C. daurica zaliczają jeszcze jaskółkę cejlońską C. (d.) hyperythra (Blyth, 1849)[6], którą IOC i HBW klasyfikują obecnie jako oddzielny gatunek[5][7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Cechy gatunku
- Brak dymorfizmu płciowego. Wierzch ciała czarny z metalicznym, niebieskim połyskiem, na karku i kuprze ciemnordzawe przepaski. Spód biało-rdzawy z ciemnym, podłużnym kreskowaniem. Młode o bledszym wierzchu i bardziej rdzawym spodzie.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 19 cm
rozpiętość skrzydeł 32 cm
masa ciała ok. 30 g
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Otwarte przestrzenie w pobliżu zbiorników wodnych i miejsc dogodnych do założenia gniazda.
- Gniazdo
- Na skalnych ścianach, w jaskiniach, na mostach, w tunelach i na ścianach budynków. Gniazdo zamknięte, podobne do gniazda oknówki, lecz o dłuższym tunelu wejściowym.
- Jaja
- Białe, w liczbie 3 do 6.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 14 do 16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 20 dniach.
- Pożywienie
- Owady chwytane w locie.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje jaskółkę rudawą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Organizacja BirdLife International w 2015 roku szacowała liczebność populacji europejskiej (wraz z Turcją) na 1 450 000 – 3 340 000 par lęgowych. Szacuje się, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 10–500 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3]. IUCN (według stanu w czerwcu 2021 roku) wykorzystuje opisane wyżej ujęcie systematyczne stosowane przez HBW, czyli za osobny gatunek uznaje tylko jaskółkę cejlońską C. (d.) hyperythra. Zalicza ją do kategorii najmniejszej troski, a trend liczebności jej populacji uznaje za stabilny[8].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hirundo daurica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2012-09-05] (ang.).
- ↑ a b c Turner, A. & Kirwan, G.M.: Red-rumped Swallow (Cecropis daurica). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ a b c Cecropis daurica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
- ↑ a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Swallows (ang.). IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-06].
- ↑ a b c Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Hirundinidae Rafinesque, 1815 - jaskółkowate - Swallows (wersja: 2021-04-05). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-06].
- ↑ del Hoyo, J., Collar, N. & Kirwan, G.M.: Sri Lanka Swallow (Cecropis hyperythra). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ Cecropis hyperythra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2021-06-06] (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film – jaskółka cejlońska (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.