Jaskrowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Jaskrowate
Jaskrowate: zdjęcie
Jaskier polny
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad Euphyllophyta
Klad rośliny nasienne
Klasa okrytonasienne
Rząd jaskrowce
Rodzina jaskrowate
Nazwa systematyczna
Ranunculaceae Juss.
Gen. Pl.: 231. 4 Aug 1789, nom. cons.
Systematyka Systematyka w Wikispecies
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiaty jaskrowatych
Powojnik wielkokwiatowy

Jaskrowate (Ranunculaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu jaskrowców (Ranunculales). Liczy ok. 60 rodzajów i ok. 2,5 tysiąca gatunków[2] (w Polsce ok. 75 gatunków). Występują one głównie w klimacie umiarkowanym i chłodnym na półkuli północnej[2], często w obszarach górskich, ale zasięg ogólny obejmuje wszystkie obszary lądowe z wyjątkiem pustynnych obszarów północnej Afryki i Australii[1]. Największe zróżnicowanie gatunkowe rodziny występuje we wschodniej Azji[2]. Liczne gatunki jaskrowatych zawierają silnie trujące substancje - glikozydy i alkaloidy.

Morfologia[edytuj]

Pokrój
Głównie rośliny zielne (zarówno jednoroczne, jak i byliny), nieliczne drewniejące u nasady (półkrzewy) oraz zielne i drewniejące pnącza[2]. Łodygi bez cierni[3].
Liście
Zwykle zarówno odziomkowe jak i łodygowe. Ułożone skrętolegle, rzadziej naprzeciwległe lub okółkowe. Przylistków brak lub obecne, ogonek liściowy zwykle obecny. Blaszki pojedyncze, niepodzielone lub silnie powcinane. U nasady często sercowate. Całobrzegie, rzadziej ząbkowane lub wcinane. Użyłkowanie dłoniaste, rzadziej pierzaste[3].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo na szczycie łodygi lub zebrane są w kwiatostany wierzchotkowe i groniaste[2], kłosy, baldachy i wiechy[3]. Kwiaty siedzące lub szypułkowe[3]. Zwykle obupłciowe, rzadziej jednopłciowe[3]. Promieniste lub rzadziej grzbieciste[2]. Okwiat zróżnicowany na kielich i koronę. Działek zwykle od 3 do 6. Są okazałe, czasem barwne i podobne do płatków korony, czasem z ostrogą[3]. Płatków korony brak lub do 26 (zazwyczaj jednak od 2 do 8), zwykle z miodnikami, u ostróżeczki (Consolida) zrosłe. Posiadają najczęściej wiele pręcików (zwykle wielokrotność 5). Prątniczki w zasadzie nie występują (poza orlikiem Aquilegia i powojnikiem Clematis). Słupkowie apokarpiczne – poszczególne słupki powstają z pojedynczych owocolistków. W zalążniach od jednego do wielu zalążków[2]. Część pręcików często przekształca się w miodniki wydzielające nektar.
Owoce
Otwierające się mieszki lub niełupki, rzadziej mięsiste jagody i torebki.

Systematyka[edytuj]

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzina jaskrowatych należy do rzędu jaskrowców (Ranunculales), kladu dwuliściennych właściwych (eudicots). Jaskrowate są grupą siostrzaną dla rodziny berberysowatych[1].

jaskrowce

olszankowate Eupteleaceae



makowate Papaveraceae




krępieniowate Lardizabalaceae


Circaeasteraceae




miesięcznikowate Menispermaceae



berberysowate Berberidaceae


jaskrowate Ranunculaceae






Podział rodziny

W obrębie rodziny wyróżnia się pięć podrodzin[1], przy czym część z nich uznawana była w różnych systemach za odrębne rodziny (np. w systemie Reveala i Takhtajana z końca XX wieku). Relacje filogenetyczne według APweb:

jaskrowate


Glaucidioideae


Hydrastidoideae




Coptoideae



Thalictroideae


Ranunculoideae




Podział systematyczny według GRIN[4]

Przedstawiciele flory Polski (rodzaje)[6]
Pozycja w systemie Reveala (1999)

Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal), rząd jaskrowce (Ranunculales Dumort.), podrząd Ranunculineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jaskrowate (Ranunculaceae Juss.)[7]

Podział według systemu Takhtajana

Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta), klasa Magnoliopsida, podklasa: Ranunculidae, nadrząd Ranunculanae, rząd jaskrowce (Ranunculales), rodzina jaskrowate (Ranunculaceae).

 Osobny artykuł: Systematyka jaskrowatych według Takhtajana.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-07].
  2. ↑ a b c d e f g Wencai Wang, Dezhi Fu, Liang-Qian Li, Bruce Bartholomew, Anthony R. Brach, Bryan E. Dutton, Michael G. Gilbert, Yuichi Kadota, Orbélia R. Robinson, Michio Tamura, Michael J. Warnock, Guanghua Zhu & Svetlana N. Ziman: Ranunculaceae Jussieu. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-01-21].
  3. ↑ a b c d e f Alan T. Whittemore & Bruce D. Parfitt: Ranunculaceae Jussieu. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-01-21].
  4. ↑ Family: Ranunculaceae (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-03-01].
  5. ↑ Wei Wang, Chen Zhi-Duan: Generic level phylogeny of Thalictroideae (Ranunculaceae): implications for the taxonomic status of Paropyrum and petal evolution (ang.). Taxon 56, 3: 811-821, 2007. [dostęp 2009-03-07].
  6. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
  7. ↑ Crescent Bloom: Ranunculaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2 października 2008].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jaskrowate&oldid=44712042”