Jazdów
Jazdów – historyczny gród i dwór książąt mazowieckich na terenie obecnej Warszawy (Ujazdów).
Historia[edytuj | edytuj kod]
W granicach administracyjnych miasta najstarszy po grodzie na Bródnie, powstał prawdopodobnie na początku XIII wieku[1]. Na jego istnienie w tym okresie są tylko dowody pisane.
Jazdów strzegł osady handlowej Solec (XII w.), gdzie istniała lokalna przeprawa wiślana do wsi Kamion (istniejącej już w 1065 roku, dzisiejszy Kamionek). Zaplecze gospodarcze zapewniała mu wieś Mokotowo (obecnie Mokotów), a do jego obrony miała powstać strażnica we wsi Służewo (obecnie Służew, położony na obszarze dwóch dzielnic – Mokotowa i Ursynowa).
Gród został zniszczony podczas najazdu Litwinów w 1262 roku, podczas którego zabito księcia mazowieckiego Siemowita I i porwano jego syna Konrada II. Kolejny raz gród został zniszczony w 1282 roku przez księcia płockiego Bolesława II walczącego z księciem czerskim Konradem II.
Po zniszczeniu, dwór książęcy został przeniesiony do Starej Warszawy (Warszowa), zaś Jazdów stał się wykorzystywaną okazjonalnie letnią rezydencją księcia. Drewniane zabudowania istniały do XVII wieku.
W połowie XVI w. w Jazdowie zbudowano duży drewniany dwór królowej Bony, który został później podmiejską siedzibą jej córki, Anny Jagiellonki, oraz Stefana Batorego. Prawdopodobnie był też tymczasową siedzibą Zygmunta III Wazy, w czasie gdy przebudowywano Zamek Królewski w Warszawie – nowej stolicy Polski (1596)[2].
12 stycznia 1578 na dworze w Jazdowie miało miejsce pierwsze przedstawienie tragedii Jana Kochanowskiego Odprawa posłów greckich. Wydarzenie to uświetniało uroczystość weselną Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny, na której była też obecna para królewska Stefan Batory i Anna Jagiellonka[3].
W 1624 Zygmunt III Waza zbudował na jego miejscu murowany Zamek Ujazdowski.
Budowa i rozbudowa królewskiej rezydencji w Ujazdowie trwała nadal w czasach Władysława IV (podczas potopu szwedzkiego mieszkał w niej Karol Gustaw; doszło wówczas do zniszczeń i grabieży)[2].
W 1668 roku Ujazdów otrzymał od Jana Kazimierza Teodor Denhoff (podkomorzy koronny), który przekazał posiadłość swojemu zięciowi, Stanisławowi Herakliuszowi Lubomirskiemu; w roku 1683 sejm zatwierdził darowiznę, uznając Ujazdów za dobra dziedziczne Lubomirskich[4]. Po śmierci Stanisława Lubomirskiego (1702) został wydzierżawiony Augustowi II. Zamek poddano modernizacji według projektów wybitnych architektów, tj. Pöppelmann i Deybel. W roku 1764 spadkobiercy Lubomirskiego sprzedali Ujazdów Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, który nie angażował się w przebudowę zamku, koncentrując się na urządzaniu Łazienek Królewskich[2].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1039. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Ewa Gorządek: Zamek Ujazdowski – Historia. [w:] Strona internetowa Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski [on-line]. csw.art.pl. [dostęp 2017-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Jan Pelc, Jan Kochanowski a Warszawa. Premiera „Odprawy posłów greckich” w podwarszawskim Ujazdowie w 1578 r., Stolica nr 35 (977) z 28 sierpnia 1966, s. 6-7
- ↑ Jazdów: historia i pamięć. [w:] strona w portalu Muzeum Zamku i Szpitala Wojskowego na Ujazdowie [on-line]. Stowarzyszenie Szpitala Ujazdowskiego. [dostęp 2017-02-07].; źródła: Alicja Lutostańska – Willa drewniana Anny Jagiellonki w Ujazdowie; Dzieje kształtowania architektury pałacu w Ujazdowie od 1624 roku, [w:] „Jazdów” pod redakcją Edwarda Rużyłły, Wojskowy Instytut Medyczny, Warszawa 2008.