Jeżoskórka brązowawa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jeżoskórka brązowawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Echinoderma jacobi (Vellinga & Knudsen) Gminder Die Großpilze Baden-Württembergs, 4. Ständerpilze: Blätterpilze II (Stuttgart): 443 (2003) | |
.jpg)
Jeżoskórka brązowawa, czubajeczka brązowawa (Echinoderma jacobi (Vellinga & Knudsen) Gminder) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Echinoderma, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisali Else Vellinga i Henning Knudsen w 1992 r. jako Lepiota jacobi. W 1981 r. Knudsen zmienił nazwę na Lepiota langei[2], a w 2003 r. Andreas Gminder zaliczył go do rodzaju Echinoderma[1].
W 2003 r. Władysław Wojewoda zarekomendował polską nazwę czubajeczka brązowawa dla synonimu Lepiota langei[3]. Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Echinoderma stała się niespójna z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała nową nazwę jeżoskórka brązowawa[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Ma średnicę od 1,9 do 5 cm. Młody ma kształt półkulisty z podwiniętym brzegiem, później płasko wypukły lub płaski z niskim szerokim garbem i falistym brzegiem. Powierzchnia jasnobrunatno brązowa lub beżowa, całkowicie pokryta drobnymi, ostrymi kolcami o wysokości do 1 mm wysokości i szerokości mniejszej od wysokości. Kolce ułożone są koncentrycznie, bliżej brzegu nieco większe, bardziej przyczepione i przechodzące w łuski o barwie od ciemnobrązowej do czarnobrązowej. U młodych owocników resztki osłony na brzegu[5].
W liczbie 35–50, l = 1–3, średnio blisko lub umiarkowanie gęste, wolne, o szerokości 4–6 mm, kremowe lub kremowe z jasnopomarańczowym odcieniem. Ostrza tej samej barwy lub białawe[5].
Wysokość 2–6 cm, grubość 0,3–0,6 cm, cylindryczny, czasem nieco rozszerzony w kierunku podstawy, pusty, włóknisty do łuskowatego, ze strefą pierścieniową na połowie wysokości. Powyżej tej strefy młode owocniki mają trzon kremowobiały do jasnoróżowego z pomarańczowym lub jasnobrązowym, poniżej strefy pierścieniowej z pasami i strefami pokrytymi wełnistymi, brązowymi łuskami na jaśniejszym tle[5].
W kapeluszu białawy, w trzonie podobny kolorem do powierzchni, błyszczący. Zapach nieprzyjemny, ziemisty i słodkawy, trochę podobny do czubajeczki cuchnącej (Lepiota cristata), smak nieprzyjemny, lekko gorzki jak rzepy[5].
Kremowy[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje na niektórych wyspach i na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Najwięcej stanowisk podano w Europie[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył dwa stanowiska: w Babiogórskim Parku Narodowym 1979 r. i w Tatrzańskim PN, 1973 r.[3] Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie w iglastych wśród opadłego igliwia[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-31] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-31] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16].
- ↑ a b c d e Jean Werts, Joke de Sutter, Echinoderma jacobi. Wollige stekelparasolzwam [online], Fauna & Flora Electronica [dostęp 2023-01-31] (niderl.).
- ↑ Występowanie Echinoderma jacobi na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-01-31].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.