Jeżyce
|
||||
|
||||
 Rynek Jezycki - serce Jeżyc |
||||
| Państwo |  Polska |
|||
| Województwo |  wielkopolskie |
|||
| Miasto | Poznań | |||
| SIMC | 0969617 | |||
| Powierzchnia | 1,98 km² | |||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
24 172 |
|||
| Nr kierunkowy | (+48) 61 | |||
| Tablice rejestracyjne | PO | |||
Położenie na mapie Poznania |
||||
| 52°24′44″N 16°54′16″E/52,412222 16,904444 | ||||
Portal  Polska |
||||
Jeżyce (dawniej Yssycz, Issyce, Giżyce, Gyżyce, Iżyce, Jerzyce, niem. Jersitz) – część miasta Poznania i osiedle administracyjne.
Spis treści
Położenie[edytuj]
Główną częścią Jeżyc jest Rynek Jeżycki.
Historia[edytuj]
W 1253 roku miasto Poznań na mocy przywileju lokacyjnego wydanego przez Przemysła I i Bolesława Kaliskiego, otrzymało wiele posiadłości między innymi Issyce. Nazwa pochodziła najprawdopodobniej od imienia własnego Jerzy, mimo iż w ciągu wieków pisana była różnie: Giżyce, Iżyce, później Jeżyce i taka nazwa przetrwała do naszych czasów. Jeżyce stanowiły gospodarcze zaplecze miasta. W końcu XIII wieku sołectwo jeżyckie składało się z 4 łanów ziemi, a sołtys płacił królowi 8 grzywien srebra.
W 1392 roku król Władysław Jagiełło nadał sołtysowi jeżyckiemu prawo do łowienia ryb w stawie niestachowskim (Sołacz). Grunty wsi liczyły wówczas 40 łanów ziemi uprawnej. Na Jeżycach nie było folwarku, mieszkańcy wsi odrabiali pańszczyznę na folwarku wildeckim. W końcu XVI wieku działała na Jeżycach kuźnia wodna, dzierżawiona przez poznańskich kotlarzy. W początkach XVIII wieku po licznych klęskach żywiołowych nękających miasta, jednym z głównych problemów stało się ponowne zasiedlenie spustoszonych wsi i folwarków. Pierwsi koloniści z okolic Bambergu - tzw. Bambrzy - przybyli na Jeżyce w 1729 roku i osiedleni zostali na zasadach czynszowych.
Według danych ze spisu powszechnego w 1789 (pierwszego w Polsce) Jeżyce zamieszkiwało 265 osób.
Od lat 70. XIX wieku Jeżyce zaczęły zmieniać swoje oblicze. W 1848 roku na Jeżycach powstał pierwszy poznański dworzec kolejowy, zbudowany wraz z linią kolejową ze Stargardu do Poznania, oddaną do użytku 10 sierpnia 1848[1]. Dworzec zlikwidowany w latach 70. XIX w. po uruchomieniu dworca w obecnym miejscu. Kolejnym krokiem było uruchomienie jednej konnej linii omnibusów kursujących z Chwaliszewa na Jeżyce. Ogród zoologiczny, element wyróżniający Jeżyce pośród innych dzielnic założony został w roku 1871 w miejscu likwidowanego dworca kolejowego. Począwszy od lat 80. zaczęła się rozbudowa Jeżyc – kładzenie kanalizacji, rozbudowa ulic, budowa elektrowni i elektryfikacja linii tramwajowej. Zaczęto stawiać gmachy użyteczności publicznej: szkołę, straż pożarną, kościoły służące mieszkańcom Jeżyc. Między obecnymi ulicami Bukowską a Grunwaldzką powstał duży kompleks koszar z kasynem oficerskim i zakładem umundurowania.
Datą przełomową w procesie przeobrażeń zachodzących na Jeżycach jest rok 1900, kiedy zostały one włączone w obręb miasta Poznania. Od tego czasu następuje intensyfikacja zmian, która najbardziej widoczna była w zabudowaniu. W miejsce wiejskich niskich budynków zaczęto wytyczać nowe ulice oraz stawiać wielopiętrowe kamienice czynszowe. Zlokalizowanych było wiele sklepów, warsztatów i zakładów przemysłowych. W latach 20. otwarto Ogród Botaniczny, który do dziś jest zieloną enklawą, służącą nie tylko mieszkańcom Jeżyc, ale i całego miasta. Na samym początku miał on 2,5 ha. W pierwszej połowie lat 30. został powiększony o 11 ha. Dziś Ogród Botaniczny należy do Uniwersytetu Adama Mickiewicza i ma on ok. 17 ha. Mimo silnych procesów urbanistycznych zachodzących na Jeżycach zwłaszcza na przełomie XIX/XX wieku w odróżnieniu od innych dzielnic nie zniszczono tutaj historycznego, dawnego rozplanowania wsi, które widoczne jest do dziś - kształt owalnicy dawnej wsi Jeżyce został utrwalony w przebiegu ulicy Kościelnej. XIX-wieczne Jeżyce leżąc na przedpolach twierdzy poznańskiej podlegały obostrzeniom fortecznym ograniczającym działalność budowlaną. Decyzje władz zapadające w latach 1890-1895 podniosły rangę Jeżyc. Rynek wytyczony był jako centrum. Zbudowano instytut ginekologii przy ul. Polnej, a w 1906 roku powstał kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa i świętego Floriana przy ulicy Kościelnej. Do roku 1910 obszar Jeżyc zabudowano całkowicie. Zbudowano Teatr Nowy, w którym oprócz sali ze sceną, była restauracja z orkiestrą. Ulica, wtedy Karola, a dziś Słowackiego była bardzo luksusowa i elegancka. Budynek szkoły podstawowej numer 36 nie odbiegał od standardów europejskich. W roku 1911 oddano do użytku Most Teatralny (faktycznie jest to wiadukt), który usprawnił połączenie Jeżyc z centrum miasta. W roku 1927 został oddany Dom Tramwajarza, który służy mieszkańcom dzielnicy do dziś.
W okresie powojennym wybudowano bloki mieszkalne, szkoły i szpitale. Utworzono nowe zakłady pracy, przychodnie lekarskie przedszkola i żłobki. Na Jeżycach przy ulicy Nowina mieści się cmentarz parafialny, na którym po 40-letniej nieużyteczności wznowiono chowanie zmarłych. Na obrzeżach tej części Poznania znajduje się jezioro Rusałka.
Jeżycom poświęcona jest kilka tekstów rapera Peji, (wł. Ryszarda Waldemara Andrzejewskiego). Są to min. utwory pt: "Staszica Story I", "Staszica Story II", "Czas przemija". W tekstach, artysta opowiada przeróżne historie z młodości, którą spędził właśnie w tej okolicy.[2][3]
Kultura[edytuj]
Teatry[edytuj]
- Teatr Nowy (ul. Dąbrowskiego 5)
Kina[edytuj]
Istniejące[edytuj]
- Rialto (ul. Dąbrowskiego 38)
Zlikwidowane[edytuj]
Inne[edytuj]
- Klub Fantastyki „Druga Era” (ul. Słowackiego 13)
Zobacz też[edytuj]
- Jeżyce (dzielnica Poznania 1954-1990)
- Jeżycjada
- Masakra na Jeżycach (1849)
- Spółdzielnia Mieszkaniowa Jeżyce
- Browar Hipolita Lackowskiego
- Bracia Dawidowscy
Galeria zdjęć[edytuj]
-
Poznań, ul. Staszica na Jeżycach
-
Zabytkowa woliera ptaków brodzących z 1924 roku w Starym Zoo
-
Kościół Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana przy ulicy Kościelnej
-
Kino Rialto
-
Rezydencje przy ulicy Słowackiego
-
Dawna drukarnia Concordia
-
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego na ulicy Szamarzewskiego
-
Pomnik Ofiar Czerwca 1956, ulica Gajowa
.JPG)
Przypisy
- ↑ Szwajlik S., Dzieje kolei stargardzkiej, Stargard 2002, s. 35.
- ↑ Peja wspomina młodość na Jeżycach: brak prądu, mycie w misce [dostęp 2016-06-26].
- ↑ Wyborcza.pl, poznan.wyborcza.pl [dostęp 2016-06-26].
Linki zewnętrzne[edytuj]
|
|||||||||||
