Jednolite opakowanie wyrobów tytoniowych

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Belgijska paczka papierosów

Jednolite opakowanie wyrobów tytoniowych – pojęcie odnoszące się do zunifikowanego opakowania wyrobów tytoniowych, pozbawionego znaków towarowych, kolorów, logotypów i innych środków stylistyki graficznej. Jednolite opakowania zawierają jedynie nazwę wyrobu napisaną standardową czcionką obok przestróg zdrowotnych, informacji o zawartości substancji toksycznych i innych urzędowo zatwierdzonych elementów. Paczki papierosów i innych wyrobów są w kolorze ciemnego khaki mającego oznaczenie 448 C w katalogu kolorów Pantone, który wybrano w Australii po zakończeniu zleconych przez rząd badań mających wyłonić najmniej przyjemny w odbiorze kolor[1]. Powodem ujednolicenia opakowań było założenie, że kolorowe i atrakcyjne pudełka zachęcają do zakupu tytoniu, zwłaszcza młodych ludzi[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Ostrzeżenia o szkodliwości palenia umieszczane na paczkach papierosów zaczęły pojawiać się na początku lat 70, np. w Wielkiej Brytanii wprowadzono je w 1971 r.[2] Pierwsze próby ujednolicenia opakowań wyrobów tytoniowych miały miejsce w latach 90 XX w., m.in. w Kanadzie, jednak nie osiągnięto porozumienia, również na skutek sprzeciwu wytwórców wyrobów tytoniowych, i próby standaryzacji zostały porzucone[3]. W 2008 w Nowej Zelandii po raz pierwszy zastosowano graficzne ostrzeżenia o szkodliwości palenia wyrobów tytoniowych[2]. Jednolite opakowania wyrobów tytoniowych zostały po raz pierwszy wprowadzone w grudniu 2012 w Australii, a następnie w r. 2015 we Francji[4]. Rozwiązania zbliżone do australijskich weszły w życie w Wielkiej Brytanii w maju 2017. Zgodnie z ustawą, paczka musi zawierać minimum 20 szt. papierosów, aby być w stanie pomieścić ostrzeżenia, których powierzchnia musi wynosić 65% przedniej części opakowania. Podobne przepisy dotyczą również tytoniu do skręcania, a paczka musi zawierać min. 30 g tytoniu[5]. Ponadto możliwe są dalsze zmiany: zabronienie używania w nazwach wyrobów takich określeń jak "smooth" czy "gold" oraz dalsze zmiany w kształcie opakowań[6]. Inne kraje są w trakcie wprowadzania zmian (Irlandia, Francja), bądź pracują nad odpowiednim ustawodawstwem (m.in. Słowenia, Norwegia i Węgry)[6].

Skutki[edytuj | edytuj kod]

Wprowadzanie jednolitych opakowań na świecie. Kolorem czerwonym oznaczono kraje, w których wprowadzono regulację, różowym te, które pracują nad wprowadzeniem uniformizacji

Ujednolicenie opakowań tytoniowych w Australii nie spowodowało zmiany trendów w konsumpcji wyrobów tytoniowych, a jednocześnie rozwinęła się szara strefa[4]. Według danych opublikowanych przez australijski Departament Zdrowia, w okresie 34 miesięcy od wprowadzenia regulacji (grudzień 2012 – wrzesień 2015) odsetek palaczy zmniejszył się dzięki ich wprowadzeniu o około 0,55 p.p. (ogółem w okresie tym odnotowano spadek liczby palaczy o 2 p.p., na co wpływ miały także m.in. wzrosty akcyzy i czynniki socjodemograficzne)[7]. Jednocześnie badania przeprowadzone po ujednoliceniu opakowań wskazały, że konsumenci uważają, że papierosy opakowane w zuniformizowane opakowania mają gorszy smak[8]. Według innych badań, po wprowadzeniu obostrzeń liczba palaczy wzrosła o 57 tys. Wzrosło przy tym zjawisko przemytu wyrobów tytoniowych z krajów azjatyckich, a udział kontrabandy w ogólnym rynku szacuje się na 13 proc. Jest to związane również z podwyżką akcyzy o 25%, która nastąpiła równolegle ze standardyzacją opakowań[9]. W Wielkiej Brytanii szacuje się, że ujednolicenie opakowań może spowodować spadek liczby osób palących tytoń o 300 tys.[6]. Jednocześnie Światowa Organizacja Zdrowia przestrzega, że uniformizacja nie jest magicznym rozwiązaniem i musi być stosowana równolegle z zakazem reklamy wyrobów tytoniowych, jak również obłożeniem ich wyższymi podatkami[10].

Sprzeciw[edytuj | edytuj kod]

Ograniczenia w wyglądzie opakowań wyrobów tytoniowych wzbudziły protesty przedsiębiorstw produkujących wyroby tytoniowe. Próbowano na różne sposoby zapobiec uniformizacji, walcząc w sądach. Producenci, w tym British American Tobacco, Imperial, Japan International i Philip Morris International, argumentowali, że narzucony wygląd opakowań łamie prawa człowieka i prawo do własności intelektualnej[11]. Wprowadzenie jednolitych opakowań pociągnęło za sobą procesy wytaczane przez producentów wyrobów tytoniowych. W Wielkiej Brytanii Sąd Najwyższy nie zgodził się na odwołanie od decyzji nakazującej uniformizację opakowań[12]. Kontestując decyzję, organizacja Tobacco Manufacturers' Association stwierdziła, że uniformizacja opakowań spowodowana jest raczej przez dogmatyczne nastawienie niż przez twarde fakty[10]. We Francji kompanie producenckie zaprotestowały, symbolicznie przykrywając workami na śmieci kamery wychwytujące ograniczenie prędkości, argumentując, że pozbawienie wpływów do budżetu z tego powodu można porównać ze stratami w budżecie spowodowanymi przez brak dochodów z akcyzy ze sprzedanych wyrobów tytoniowych[13].

Producenci wyrobów tytoniowych próbują obejść regulacje przez walkę cenową i umieszczeniem odpowiednio zaprojektowanych nalepek z ceną na opakowaniach, co również jest złamaniem zapisów ustawy. Inną strategią jest zmiana nazw wyrobów, np. użycie słowa "real" mającego sugerować wyrób o pełnym smaku[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Natalia Kędra: Jaki jest najbrzydszy kolor świata? To proste, w skali Pantone to 448 C. [w:] gazeta.pl [on-line]. 10-07-2017. [dostęp 2017-07-17].
  2. a b c Key dates in the history of anti-tobacco campaigning. [w:] ASH – Action on Smoking and Health [on-line]. [dostęp 2017-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-09)]. (ang.).
  3. Truth Tobacco Industry Documents. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  4. a b Jednolite opakowania papierosów? Polska protestuje. [w:] rmffm24 [on-line]. 04-04-2015. [dostęp 2017-07-17].
  5. Stricter cigarette packaging rules come into force in UK. [w:] The Guardian [on-line]. 19-05-2017. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  6. a b c Plain tobacco packaging 'may cut smokers by 300,000 in UK'. [w:] BBC [on-line]. 27-05-2017. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  7. Evaluation of Tobacco Plain Packaging in Australia. [w:] Department of Health [on-line]. 25-01-2017. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  8. Kate Hagan, Dan Harrison: Plain packs 'put off' smokers. [w:] The Age National [on-line]. 30-11-2-12. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  9. Agnieszka Wrzesień: Jednolite opakowania papierosów nie chronią przed paleniem – tak wynika z australijskich badań. [w:] Na Temat [on-line]. 11-03-2015. [dostęp 2017-07-17].
  10. a b James Gallagher: Cigarette plain packs to "go global". [w:] BBC [on-line]. 31-05-2016. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  11. Haroon Siddique: Tobacco firms fail to stop UK introduction of plain packaging. [w:] The Guardian [on-line]. 30-10-2016. [dostęp 2017-07-19]. (ang.).
  12. Chris Johnston: UK supreme court denies tobacco firms permission for plain packaging appeal. [w:] The Guardian [on-line]. 11-04-2017. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
  13. French speed cameras sabotaged over plain cigarette packaging rules. [w:] The Guardian [on-line]. 22-07-2015. [dostęp 2017-07-19].
  14. Jamie Doward: How tobacco firms flout UK law on plain packaging. [w:] The Guardian [on-line]. 09-04-2017. [dostęp 2017-07-17].