Jeleniów (województwo dolnośląskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jeleniów
wieś
Ilustracja
Kościół Trójcy Świętej w Jeleniowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Lewin Kłodzki

Wysokość

390-430 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

531[1]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-343[2]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0853300

Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki
Mapa konturowa gminy Lewin Kłodzki, po lewej znajduje się punkt z opisem „Jeleniów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Jeleniów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Jeleniów”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Jeleniów”
Ziemia50°25′24″N 16°15′26″E/50,423333 16,257222
Pałac w Jeleniowie

Jeleniów (do 1945 niem. Gellenau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Jeleniów to duża wieś łańcuchowa o długości około 2,5 km, położona w dolinie potoku Klikawa (Bystra), pomiędzy Lewinem Kłodzkim na wschodzie, a Zakrzem na zachodzie, na granicy Wzgórz Lewińskich i Obniżenia Kudowy, na wysokości około 390-430 m n.p.m.[3]

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jeleniów, po jej zniesieniu w gromadzie Lewin Kłodzki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jeleniów w 1350 roku znany było jako Geylnow, jako folwark od 1477 roku należał do państwa homolskiego[4]. Po upadku tego państwa w 1595 roku wieś została sprzedana Dusznikom. Dwa lata później kupił go wolny sołtys Kaspar Alten z okolic Trutnowa[4]. Jeleniów pozostawał w posiadaniu rodziny Altenów do XVIII wieku, następnie należał kolejno do kilku rodów szlacheckich, między innymi von Haugwitzów[4]. Ostatnimi właścicielami miejscowości byli hrabiowie von Mutius[4].
W 1840 roku w Jeleniowie były: trzy folwarki, dwa młyny wodne, trzy tartaki, gorzelnia, browar i ponad sto chałupniczych warsztatów tkackich[4]. Na początku XIX wieku F.B. von Mutius założył tutaj dużą tkalnię, która pod koniec stulecia zatrudniała około 1000 osób[4].
Od drugiej połowy XVIII wieku było znane w Jeleniowie źródło wody mineralnej zwane Źródłem Feliksa[4]. Woda wydobywana z odwiertu o głębokości 96 metrów jest butelkowana w miejscowej rozlewni pod nazwą „Staropolanka Zdrój”[4].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[5]:

  • kościół filialny pw. Trójcy Świętej, barokowy z 1669 roku, zrujnowany w 1945 roku, odbudowany w latach 1948–1952 i remontowany w 1978 roku[3]. Jest to niewielka, salowa budowla z wydzielonym, półkoliście zakończonym prezbiterium[3]. Wnętrze jest sklepione kolebką z lunetami[3]. Na dachu znajduje się sygnaturka, a wewnątrz barokowe wyposażenie, między innymi ołtarz z około 1700 roku[3].
  • zespół pałacowy:
    • pałac, wybudowany na początku XVII wieku, przebudowany w 1750 roku i w drugiej połowie XIX wieku,
    • park, powstały po 1850 roku

Osoby związane z Jeleniowem[edytuj | edytuj kod]

  • W Jeleniowie urodził się Gerhard von Mutius: niemiecki filozof, dyplomata, właściciel Jeleniowa, literat, autor opowiadań zawierających motywy kłodzkie[3].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 404 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 108-111. ISBN 83-7005-301-7.
  4. a b c d e f g h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 337, 338. ISBN 978-83-89188-95-3.
  5. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 75. [dostęp 2012-08-29].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]