Jerzy Broszkiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Jerzy Broszkiewicz (pisarz))
Jerzy Broszkiewicz
Ilustracja
Zdjęcie około 1948
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1922
Lwów

Data i miejsce śmierci

4 października 1993
Kraków

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

powieść, dramat, fantastyka naukowa

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Order Uśmiechu

Jerzy Broszkiewicz (ur. 6 czerwca 1922 we Lwowie, zm. 4 października 1993 w Krakowie[1]) – polski prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta oraz autor fantastyki naukowej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W roku 1940, po ukończeniu szkoły średniej i szkoły muzycznej, wstąpił do Akademii Muzycznej we Lwowie. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (1941–1944) był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. W 1944 roku przeniósł się do Krakowa. W roku 1945 rzucił studia muzyczne i zajął się wyłącznie pracą literacką.

W latach 1945–1947 współpracował z redakcją tygodnika „Odrodzenie” i czasopisma „Teatr”. W latach 1947–1948 współredagował czasopismo „Ruch Muzyczny”, później w latach 1948-51 był redaktorem miesięcznika „Muzyka”[2]. Był długoletnim kierownikiem literackim Teatru Ludowego w Nowej Hucie. W 1953 wstąpił do PZPR, w tym samym roku został członkiem redakcji „Przeglądu Kulturalnego”.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jego twórczość literacka była różnorodna. Debiutował w 1945 r. opowiadaniem Monika zamieszczonym w tygodniku „Odrodzenie”. Debiutem książkowym stała się powieść o getcie Oczekiwanie, za którą otrzymał Nagrodę Ziemi Krakowskiej.

Kolejną książką była powieść o Fryderyku Chopinie Kształt miłości, za którą otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia, zaś w 1971 powieść Długo i szczęśliwie została laureatką nagrody CRZZ.

Autor powieści dla młodzieży pisanych w latach 60. i 70., z których wiele zalicza się do powieści fantastycznonaukowych.

Oprócz tego pisał również dramaty (spod jego pióra wyszło ponad 20 sztuk teatralnych, telewizyjnych i radiowych), zbiory felietonów, scenariusze telewizyjne i filmowe oraz publikacje o muzyce. Niektóre z jego sztuk realizowano w Europie, Meksyku, Nowej Zelandii i USA. Utwory Broszkiewicza przełożono na dziewiętnaście języków, a łączny nakład jego powieści przekroczył liczbę miliona egzemplarzy.

Zmarł w Krakowie, pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza Rakowickiego (kwatera LXIX pas B-2-2)[3].

Grób Jerzego Broszkiewicza na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Powieści dla młodzieży[edytuj | edytuj kod]

Inne powieści[edytuj | edytuj kod]

  • Oczekiwanie (1948)
  • Kształt miłości (1950 albo 1951; na jej podstawie powstał film fabularny Młodość Chopina)
  • Imiona władzy (1957)
  • Długo i szczęśliwie (1970)
  • Dziesięć rozdziałów (1971–1974)
  • Doktor Twardowski (1977–1979)

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

  • Imiona władzy (1957),
  • Jonasz i błazen (1958)
  • Dwie przygody Lemuela Gulliwera
  • Dziejowa rola Pigwy (1960)
  • Skandal w Hellbergu (1961)
  • Głupiec i inni
  • Koniec księgi VI

Publicystyka[edytuj | edytuj kod]

  • Pożegnanie z katechizmem. Biblioteka Postępowego Wychowania t. III, Warszawa: Iskry 1958.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W Krakowie mieszkał w dzielnicy Krowodrza. Był mężem dr hab. Ewy (1920–2000), córki Antoniego Łomnickiego, która była lekarzem psychiatrą[4][5][6], ojcem – Ireny Iki (1954–2021), matematyka, która była związana z Piotrem Fersterem – dyrektorem Piwnicy pod Baranami.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

  • 1948 – Nagroda Ziemi Krakowskiej – za powieść Oczekiwanie
  • 1951 – Nagroda Państwowa II stopnia w dziale Literatury i Sztuki – za powieść Kształt miłości
  • 1960 – Nagroda Artystyczna Nowej Huty – za działalność teatralno-dramatyczną
  • 1961 – II Nagroda w Konkursie Dramaturgicznym miasta Krakowa – za sztukę Skandal w Hellbergu
  • 1962 – II Nagroda w Konkursie Dramaturgicznym WRN w Bydgoszczy – za sztukę Niepokój przed podróżą
  • 1964 – I Nagroda w Konkursie na widowisko telewizyjne o tematyce współczesnej – za sztukę Ta wieś, Mogiła
  • 1965 – Złoty Ekran za rok 1964 – za sztukę Ta wieś Mogiła
  • 1968 – Nagroda Città di Caorle – za książkę dla młodzieży Kluska, Kefir i Tutejszy
  • 1971 – Nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych – za powieść Długo i szczęśliwie
  • 1974 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów – za twórczość dla dzieci i młodzieży
  • 1979 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia w dziedzinie literatury z okazji 35-lecia PRL – za całokształt twórczości
  • 1982 – Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości literackiej
  • 1984 – Nagroda miasta Krakowa

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Marek Oramus, Jerzy Broszkiewicz, „Nowa Fantastyka”, 12 (135), grudzień 1993, s. 75, ISSN 0867-132X.
  2. Broszkiewicz Jerzy Stefan, [w:] Małgorzata Chmielewska, Leksykon polskich pisarzy muzycznych XX wieku, Wołomin: Wydawnictwo Polskie, 2008, ISBN 978-83-922684-2-0.
  3. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jerzy Broszkiewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-08-16].
  4. Dr hab. Ewa Broszkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2011-04-07].[martwy link]
  5. Fragment książki Prekursorzy medycyny polskiej.
  6. Informacja o książce w katalogu Biblioteki Narodowej.
  7. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  8. Nekrolog, Zarząd Główny Związku Powstańców Warszawskich. nekrologi.wyborcza.pl
  9. Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
  10. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 101, poz. 1400 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  11. Broszkiewicz Jerzy [online], www.orderusmiechu.pl [dostęp 2021-10-10] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]