Jerzy Pawłowski (szermierz)
 Jerzy Pawłowski (1968) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia |
25 października 1932 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 stycznia 2005 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzrost |
174 cm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dorobek medalowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jerzy Władysław Pawłowski (ur. 25 października 1932 w Warszawie, zm. 11 stycznia 2005 tamże) – polski szermierz, szpieg i malarz. Pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich i wielokrotny medalista mistrzostw świata.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodzony w rodzinie o tradycjach patriotycznych, ojciec był żołnierzem AK[1]. Brał udział w Powstaniu Warszawskim dostarczając powstańcom żywność i papierosy[2]. Podczas ewakuacji w okolicach stadionu Legii Warszawa stracił oko[3]. Ukończył liceum ogólnokształcące, a potem studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego[4].
Kariera sportowa[edytuj | edytuj kod]
Podczas rozkopywania okopów znalazł oficerską szablę. Następnie w 1948 słuchał relacji z olimpiady w Londynie[5]. 9 maja 1949 rozpoczął trening szermierki w klubie ZKS Ogniwo[6]. W 1950 roku podczas mistrzostw Polski zdobył tytuł wicemistrza przegrywając w finale z Marianem Suskim[7]. W 1952 został powołany do wojska i zaczął trenować w CWKS. Tam trafił w ręce węgierskiego trenera Janosa Keveya[8]. W tym samym roku zdobył mistrzostwo Polski we florecie. Podczas jednej z walk pokonał przedwojennego olimpijczyka Antoniego Sobika[9] i wystartował w igrzyskach olimpijskich w Helsinkach[10]. Indywidualnie odpadł w grupie ćwierćfinałowej, zaś drużynowo zajął miejsca 5.–8.[11]. W 1956 na igrzyskach w Melbourne zdobył dwa srebrne medale w turnieju szablistów – indywidualnie i drużynowo (wraz z Marianem Kuszewskim, Zygmuntem Pawlasem, Andrzejem Piątkowskim, Wojciechem Zabłockim i Ryszardem Zubem). W 1957 został pierwszym polskim indywidualnym mistrzem świata w szermierce, zwyciężając na mistrzostwach świata w Paryżu. W 1959 na mistrzostwach świata w Budapeszcie walnie przyczynił się do zdobycia przez Polskę pierwszego tytułu drużynowych mistrzów świata dzięki swemu pamiętnemu zwycięstwu nad Węgrem Rudolfem Kárpátim[12]. W 1960 na igrzyskach w Rzymie zdobył wraz z drużyną srebrny medal w szabli (skład: Pawłowski, Kuszewski, Piątkowski, Zub, Zabłocki, Emil Ochyra)[13]. W 1961 na mistrzostwach świata w Turynie indywidualnie zajął 4. miejsce, a drużynowo zdobył tytuł mistrza świata. W 1964 na igrzyskach w Tokio zdobył drużynowo brązowy medal. Rok 1968 to złoty medal w szabli indywidualnie w igrzyskach olimpijskich w Meksyku[4].
Poza igrzyskami olimpijskimi zdobył także 19 medali mistrzostw świata, w tym siedmiokrotnie złoty (1957, 1965, 1966 – indywidualnie[14] oraz 1959, 1961, 1962, 1963 – drużynowo[15]). Był także 14-krotnym mistrzem Polski w szabli i florecie. W 1967 Międzynarodowa Federacja Szermiercza uznała go za szablistę wszech czasów. W latach 1970–1974 pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Szermierczego. W tym okresie ukończył też studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
Na początku 1952 otrzymał tytuł mistrza sportu[16]. Dwukrotnie (1957 i 1968) w Plebiscycie Przeglądu Sportowego został uznany najlepszym sportowcem roku w Polsce.
Pochowany na cmentarzu w Falenicy, w której spędził ostatnie lata życia[17].
Działalność szpiegowska[edytuj | edytuj kod]
Agent (ówczesna nazwa TW) UBP (Papuga) i TW Zarządu II SG WP (Szczery)[18]. Od 1964 agent wywiadu CIA (Paweł). Zwerbowany podczas pobytu w USA, przekazywał Amerykanom głównie informacje personalne i towarzyskie o osobach z kręgów polityczno-wojskowych. W 1975 został w Polsce aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA (według niego sam zgłosił fakt współpracy do polskich organów ścigania). 8 kwietnia 1976 został za to skazany na karę 25 lat więzienia, utratę praw publicznych na 10 lat i zdegradowanie do stopnia szeregowca (z majora) oraz pozbawienie Krzyży Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski i innych odznaczeń[19]. Po odbyciu 10 lat kary został zwolniony w drodze ułaskawienia, w ramach wymiany szpiegów pomiędzy CIA a KGB na moście Glienicke pomiędzy Poczdamem a ówczesnym Berlinem Zachodnim w 1985. Miał być wówczas wymieniony m.in. za wywiadowcę SB Mariana Zacharskiego. J. Pawłowski zdecydował się jednak pozostać w Polsce.
Po zwolnieniu z więzienia powrócił do amatorskiego uprawiania szermierki – zawodowego uprawiania zabroniły mu władze sportowe. Pod koniec życia zajął się malarstwem – głównie pejzażowym, a także bioenergoterapią. Napisał książki: Trud olimpijskiego złota (Warszawa 1973) i Najdłuższy pojedynek. Spowiedź szablisty wszech czasów – agenta CIA.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był dwukrotnie żonaty. Z aktorką Teresą Szmigielówną miał syna Piotra (zm. 2021) kajakarza[20], a z drugą żoną – Iwoną, syna Michała. Jego wnukami są aktorzy Stefan i Józef Pawłowscy[21].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 2007 powstał spektakl Teatru Telewizji pt. Kryptonim Gracz (scen. i reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska), dotyczący życia (głównie pozasportowego) Jerzego Pawłowskiego. Jego premiera odbyła się 28 stycznia 2008. W rolę głównego bohatera wcielił się Zbigniew Zamachowski.
2 lipca 2017 został uhonorowany gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie[22].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tadeusz M. Płużański: Bestie 2. Warszawa: 2 Kolory, 2013, s. 250. ISBN 978-83-936533-0-0.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 12.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 13.
- ↑ a b Jerzy Władysław Pawłowski (1932–2005) – Polski Komitet Olimpijski [online] [dostęp 2023-01-31] (pol.).
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 17.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 18.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 22.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 19.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 21.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 26.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 28.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 77.
- ↑ Bołba 2022 ↓, s. 78.
- ↑ Maciej Łuczak, Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 277, ISBN 83-88923-00-5, ISSN 0239-7161 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Maciej Łuczak, Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 288-289, ISBN 83-88923-00-5, ISSN 0239-7161 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Nowi mistrzowie sportu. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 1, nr 2 z 7 stycznia 1952.
- ↑ Stefan Szczepłek. Wsparcie z prawego brzegu. „Skarpa Warszawska”, s. 71, luty 2022.
- ↑ Jerzy Pawłowski PRL-owski Playboy i agent UB został szpiegiem CIA – Polska – Newsweek.pl [online], www.newsweek.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
- ↑ Ireneusz Pawlik: Jerzy Pawłowski, szpieg w masce. 1993, s. 47.
- ↑ Zmarł Piotr Pawłowski. pzkaj.pl. [dostęp 2021-04-21]. (pol.).
- ↑ Zrozumieć szpiega. Aktorzy filmu „Jack Strong” o swoim dziadku [online], polskieradio.pl [dostęp 2014-09-19] (pol.).
- ↑ Kolejni sportowcy uhonorowani w Alei Gwiazd we Władysławowie. dzieje.pl, 2017-07-02. [dostęp 2017-07-04].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Pytlakowski, „Mistrz, który przegrał życie”, Polityka nr 03/2005 (2487)
- Biografie PKOL – Pawłowski Jerzy Władysław
- Wiktor Bołba: Jerzy Pawłowski Szpieg Olimpijski. Warszawa: FRONDA.PL, 2022. ISBN 978-83-8079-680-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Sylwetka na portalu olimpijskim PKOl
- Profil na stronie sports-reference.com. sports-reference.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-06)].
- Artykuł o Jerzym Pawłowskim. asme.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)].
- Wywiad z Michałem Pawłowskim
- Olympedia - Jerzy Pawłowski. olympedia.org. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).
| Złoto |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Srebro |
| ||||
| Brąz |
|
.svg){kind=small}
| Złoto |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Srebro |
| ||||
| Brąz |
|
| Złoto |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Srebro |
| ||||
| Brąz |
|
- Absolwenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
- Amerykańscy szpiedzy
- Polscy przestępcy
- Bioenergoterapeuci
- Szermierze Legii Warszawa
- Polscy szermierze na igrzyskach olimpijskich
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1956
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1960
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1964
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1968
- Polscy olimpijczycy (Helsinki 1952)
- Polscy olimpijczycy (Melbourne 1956)
- Polscy olimpijczycy (Rzym 1960)
- Polscy olimpijczycy (Tokio 1964)
- Polscy olimpijczycy (Meksyk 1968)
- Polscy olimpijczycy (Monachium 1972)
- Polscy medaliści olimpijscy
- Polscy malarze współcześni
- Polscy współpracownicy służb specjalnych Stanów Zjednoczonych
- Sportowcy Roku Przeglądu Sportowego
- Szermierze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1952
- Szermierze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1956
- Szermierze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1960
- Szermierze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1964
- Szermierze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1968
- Szermierze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1972
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Ułaskawieni przez Radę Państwa (Polska Ludowa)
- Urodzeni w 1932
- Zmarli w 2005
- Pochowani na cmentarzu parafialnym w Aleksandrowie w Warszawie