Jerzyk widłosterny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jerzyk widłosterny
Apus caffer[1]
(Lichtenstein, 1823)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

krótkonogie

Rodzina

jerzykowate

Podrodzina

jerzyki

Plemię

Apodini

Rodzaj

Apus

Gatunek

jerzyk widłosterny

Synonimy
  • Cypselus Caffer Lichtenstein, 1823[2]
  • Cypselus Streubelii Hartlaub, 1861[3]
  • Micropus caffer ansorgei W.L. Sclater, 1922[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Jerzyk widłosterny[5] (Apus caffer) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Występuje na Półwyspie Iberyjskim i w Afryce. Nie jest zagrożony.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisał w 1823 roku Martin Lichtenstein pod nazwą Cypselus Caffer[3][6]. Jako miejsce typowe podał „Terra Caffr. et Nubia[6], co później uściślono do wschodniej części Kraju Przylądkowego (RPA)[3]. Obecnie nie wyróżnia się podgatunków[2][7]. Opisano podgatunki ansorgei i streubelii, ale nie są one uznawane[2][3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 14–15,5 cm. Rozpiętość skrzydeł 33–37 cm. Długość skrzydeł wynosi 147–154 mm, zaś ogona 83–85 mm[8]. Między zewnętrzną a środkową parą sterówek różnica wynosi około 3,6 cm; ogon wcięty. Dziób mierzy około 6,35 mm. Tęczówki i dziób czarne. Nogi szare[9]. Bardzo ciemny z wąską białą plamą na kuprze[10].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

W Europie gniazduje w Portugalii oraz dwóch miejscach w Hiszpanii. Przeważająca część zasięgu znajduje się na południe od Sahary, gdzie znajdują się tereny całorocznego występowania. W Botswanie, Namibii, RPA oraz w środkowym Maroku jedynie gniazduje. Całkowity obszar zajmowany (AOO) szacowany jest na 12,4 mln km2[11].

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Żywi się owadami łapanymi w locie – muchówkami (Diptera), chrząszczami (Coleoptera), pluskwiakami (Hemiptera) oraz osami. Prócz tego zjada pająki[12].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Zazwyczaj nie buduje gniazda, lecz wykorzystuje gotowe gniazda jaskółek lub innych jerzyków. W lęgu 1–5 jaj o wymiarach 25×16 mm[8]. Inkubacja trwa 21–25 dni, wysiadują oba ptaki z pary. Tydzień po wykluciu się piskląt samica składa kolejne jaja. Młode opuszczają gniazdo po 35–53 dniach[12].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jerzyk widłosterny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana. BirdLife International ocenia jej trend jako wzrostowy ze względu na budowę mostów, które gatunek ten wykorzystuje do gniazdowania. Populacja europejska, według szacunków BirdLife International z 2015 roku, liczy 110–200 par, a jej trend nie jest znany[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Apus caffer, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c White-rumped Swift (Apus caffer). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)]. (ang.).
  3. a b c d e D. Lepage: White-rumped Swift Apus caffer. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-30]. (ang.).
  4. a b Apus caffer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Apodini Olphe-Galliard, 1887 (1836) (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-09].
  6. a b M. Lichtenstein, Verzeichniss der Doubletten des Zoologischen Museums der Königl. Universität zu Berlin, Berlin 1823, s. 58 (łac.).
  7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
  8. a b Anton Reichenow: Die Vögel Afrikas. T. 2. 1902-1903, s. 380.
  9. Arthur C. Stark & William L. Sclater: The Birds of South Africa. 1900. s. 25-26.
  10. Lars Svensson: Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Przewodnik Collinsa. Multico, 2012, s. 236. ISBN 978-83-7073-972-0.
  11. White-rumped Swift Apus caffer. BirdLife International. [dostęp 2013-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)].
  12. a b Apus caffer (White-rumped swift). BioDiversity Explorer. [dostęp 2020-06-09].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]