Jesse Owens
Jesse Owens (1936) | |||||||||||||||||||
Data i miejsce urodzenia |
12 września 1913 | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
31 marca 1980 | ||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||||||||
Jesse Owens, właśc. James Cleveland Owens (ur. 12 września 1913 w Oakville, w stanie Alabama, zm. 31 marca 1980 w Tucson, w stanie Arizona) – amerykański lekkoatleta, 4-krotny mistrz olimpijski z Berlina (1936) (100 m i 200 m, skok w dal, 4 × 100 m). Wielokrotny rekordzista świata. Po zakończeniu kariery sportowej został działaczem ruchu na rzecz praw czarnoskórych w Stanach Zjednoczonych.
Rekordy
[edytuj | edytuj kod]W Ann Arbor, 25 maja 1935 r., ustanowił 5 rekordów świata w ciągu 45 minut („day of days”). 100 jardów pobiegł w czasie 9,4 sekundy. 220 jardów, czyli 201 m pobiegł w 20,3 sekundy. Dystans 220 jardów przez płotki pokonał w 22,6 sekundy, a rekord w skoku w dal wyniósł 8,13 metrów[1]. Jego rekord z 1935 w skoku w dal (8,13 m) przetrwał ponad 25 lat[2]. Natomiast do 1956 roku utrzymał się rekord Owensa w biegu na 100 metrów (10,2 s)[1].
Igrzyska w Berlinie
[edytuj | edytuj kod]Owens stał się gwiazdą Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie. Amerykanin w stolicy Niemiec zdobył aż 4 złote medale, czego dokonał jako jeden z dwóch lekkoatletów w historii (drugim był Carl Lewis na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1984). Owens stał się gwiazdą lekkoatletyki i ulubieńcem berlińskich trybun[1].
Incydent z Hitlerem
[edytuj | edytuj kod]Owens wspominał, że Adolf Hitler pogardliwie wypowiadał się o czarnoskórych lekkoatletach z USA[3]. Z tego powodu powstał mit jakoby po ceremonii wręczenia medalu przedstawiciele Komitetu Olimpijskiego zaprowadzili Owensa przed trybunę Hitlera, na którą nie został jednak wpuszczony, a Hitler miał nie zgodzić się na uściśnięcie mu ręki[4][5][6]. Gdy zawodnik ukłonił się Hitlerowi, ten oddał mu krótki nazistowski salut z ugięciem ręki. Jest to jednak kłamstwo, a sam Owens w późniejszych latach wspominał "Przez wiele lat krążyła legenda, że Hitler odmówił podania mi ręki. W rzeczywistości, na szczęście, ani razu nie miałem okazji znaleźć się w pobliżu nazistowskiego dyktatora. Nie po to byłem w Berlinie. Moją dumę w zupełności zaspokajał fakt, iż w kraju podporządkowanym ideologii rasistowskiej dowiodłem, że nie ma ras wyższych". Owens mówił także "Kiedy minąłem kanclerza, wstał, pomachał mi ręką, a ja mu odmachałem. Myślę, że pisarze wykazali się złym gustem w krytykowaniu człowieka godziny w Niemczech”. Dodatkowo sam Hitler tego dnia nie podał ręki żadnemu sportowcowi, gdyż musiałby wybrać między gratulacjami dla każdego zawodnika, a nierobieniem tego wcale. Koniec końców kanclerz III Rzeszy wybrał drugą opcję[4]. Narodowo-socjalistyczna III Rzesza zadbała o swoistą oprawę propagandową organizowanych przez siebie igrzysk, ale nie pominięto dokonań Owensa w dokumencie Olimpiada. Owens został również jednym z bohaterów dokumentalnego filmu Leni Riefenstahl o berlińskich igrzyskach. Aby jego rekordowy skok wyglądał na ekranie bardziej efektownie, część ujęć dokręcono później[7].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Owens był najmłodszym z dziesięciorga rodzeństwa. Biegacz miał 3 siostry i 6 braci[8]. Owens studiował na Uniwersytecie Stanu Ohio w Columbus. W 1935 roku poślubił Minnie Ruth Solomon[9], która była jego żoną do śmierci Owensa. Po Igrzyskach w Berlinie podróżował po kraju jako lider kapeli jazzowej. Dzięki temu zarobił dużo pieniędzy, lecz je stracił przez złe inwestycje[1]. Ponadto Owens występował na pokazach cyrkowych i pracował przy dystrybutorze paliwa[10]. W 1966 roku został skazany za próbę oszustwa podatkowego[11].
Działalność społeczna polityczna
[edytuj | edytuj kod]Owens był także doradcą ds. sportu prezydenta USA Dwighta Eisenhowera[8]. Biegacz był także zatrudniony przez rząd USA jako Ambasador dobrej woli UNICEF[11][12].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Medal Kongresu (1990)
Upamiętnienie w popkulturze
[edytuj | edytuj kod]- Jest bohaterem filmu Zwycięzca.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Marek Byczyński , 1000 olimpijczyków : najlepsi sportowcy wszech czasów, ISBN 83-7512-541-5 .
- ↑ Progression of Official World Record / Men, Long Jump [online], tilastopaja.org [dostęp 2020-04-03] (ang.).
- ↑ Owens i Neimark 1970 ↓, s. 62.
- ↑ a b Jeremy Schaap , Triumph: The Untold Story of Jesse Owens and Hitler's Olympics, New York: Houghton Mifflin Harcourt, 2007, s. 192–195, ISBN 978-0-618-68822-7 [dostęp 2020-04-03] (ang.).
- ↑ Owens i Neimark 1970 ↓, s. 64.
- ↑ Owens i Neimark 1970 ↓, s. 11.
- ↑ Ludwik Stomma, pisarz niefrasobliwy [online], kompromitacje.blogspot.com [dostęp 2020-04-03] .
- ↑ a b Jesse Owens. Czarnoskóra legenda, która przyćmiła nazistowskie Niemcy [online], Onet Sport, 31 marca 2020 [dostęp 2020-11-04] (pol.).
- ↑ The Owens Family | Jesse Owens: A Lasting Legend [online] [dostęp 2020-11-04] (ang.).
- ↑ Jesse Owens - szybszy od propagandy [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2020-11-04] .
- ↑ a b Jesse Owens: Uosobienie walki z nierównością [online], Dzień mężczyzny, 3 czerwca 2018 [dostęp 2020-11-04] (pol.).
- ↑ Jesse Owens goodwill tour - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2020-11-04] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jesse Owens [online], www.sports-reference.com [zarchiwizowane z adresu 2019-10-05] (ang.).
- Frank Litsky , Jesse Owens Dies of Cancer at 66; Hero of the 1936 Berlin Olympics, nytimes.com, 1 kwietnia 1980 [zarchiwizowane z adresu 2014-03-04] (ang.).
- Jesse Owens , Paul G. Neimark , The Jesse Owens Story, New York: Putnam, 1970, OCLC 137374344 [dostęp 2020-04-03] (ang.).
- ISNI: 0000000368412995, 0000000063172505
- ORCID: 0000-0003-4741-9661
- VIAF: 15564829
- LCCN: n50049951
- GND: 118738917
- BnF: 170796968
- SUDOC: 181837358
- SBN: DDSV076919
- NLA: 35404254
- NKC: xx0055727
- BNE: XX5707299
- NTA: 072554800
- BIBSYS: 1591770506802
- PLWABN: 9810667166105606
- NUKAT: n99032481
- J9U: 987007459266305171
- CONOR: 281503331
- Amerykańscy skoczkowie w dal
- Amerykańscy sprinterzy
- Lekkoatleci na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1936
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1936
- Odznaczeni Prezydenckim Medalem Wolności
- Amerykańscy medaliści olimpijscy
- Odznaczeni Orderem Olimpijskim
- Urodzeni w 1913
- Zmarli w 1980
- Rekordziści świata w lekkoatletyce