Jezioro Maltańskie

	Jezioro Maltańskie
	Jezioro Maltańskie
	; Jezioro podczas treningu przed Pucharem Świata w Wioślarstwie 2006
	Położenie
Państwo	Polska
Miejscowości nadbrzeżne	Poznań
	Morfometria
Powierzchnia	0,64 km²
Wymiary; • max długość; • max szerokość	; 2,2 km; 0,46 km
Głębokość; • średnia; • maksymalna	; 3,13 m ; 5 m
	Hydrologia
Rzeki zasilające	Cybina
Rzeki wypływające	Cybina
Rodzaj jeziora	zaporowe
	Położenie na mapie Poznania Jezioro Maltańskie
	Położenie na mapie Polski Jezioro Maltańskie
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Jezioro Maltańskie
	52°24′07″N 16°58′14″E/52,401944 16,970556
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jezioro Maltańskie i hotel HP Park Poznań na południowym brzegu

Jezioro Maltańskie, nazywane też Zbiornikiem Maltańskim – sztuczny zbiornik wodny położony w Poznaniu na prawym brzegu Warty, powstały w wyniku spiętrzenia Cybiny. Został oddany do użytku w 1952 roku. Zbiornik zajmuje maksymalnie obszar 67,5 ha (zależy od stopnia spiętrzenia) zaś jego długość to około 2,2 km (obwód 5,6 km), co czyni go największym sztucznym zbiornikiem wodnym, a drugim co do wielkości jeziorem miasta w ogóle (po Jeziorze Kierskim). Średnia głębokość to nieco ponad 3,13 m, a maksymalna to około 5 m.

Swoją nazwę jezioro wzięło od Zakonu Kawalerów Maltańskich. Wprowadzono ją urzędowo w 1974^[1]. Jezioro zajmuje grunty należące niegdyś do kościoła św. Jana Jerozolimskiego za murami, przy którym mieściła się komandoria tegoż zakonu. W latach 80. XX w. jezioro i otoczenie zostały gruntownie zmodernizowane według projektu Klemensa Mikuły. Obecnie jest intensywnie wykorzystywane do uprawiania sportów wodnych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jezioro Malta i okolice sfotografowane przez amerykańskiego satelitę wywiadowczego KH-4A 1023, 23 sierpnia 1965 r. Widoczny brak zabudowań na południu jeziora, a także torów kajakarskich i infrastruktury sportowej.

W roku 1917 ogłoszono konkurs na wybudowanie w tym miejscu ośrodka sportowego dla młodzieży. Już wtedy na Maltę tłumnie przychodzili młodzi poznaniacy, aby się „sportować”, jak mówiono, pod kierunkiem instruktorów z organizacji "Sokół". Koncepcję budowy w tym miejscu parku wraz z Kopcem Wolności opracował Adam Ballenstaedt^[2].

Prace nad zbiornikiem rozpoczęto podczas II wojny światowej, gdy Niemcy rozpoczęli przy użyciu niewolniczej siły roboczej powiększać istniejące stawy rybne.

Po drugiej wojnie światowej kontynuowano prace budowlane z wykorzystaniem również pracy młodzieży z tak zwanych hufców Służby Polsce^[2]. Powstałe w ten sposób Jezioro Maltańskie oddano uroczyście do użytku w 1952 (budową do 1950 kierował Jan Deskur^[3]). Akwen popadał potem w ruinę i zarastał. Bodźcem do jego rewitalizacji była propozycja zorganizowania w Poznaniu Mistrzostw Świata w Kajakarstwie w 1990. Głównym inicjatorem odbudowy jeziora i stworzenia światowej klasy toru regatowego był prezydent Andrzej Wituski, wspomagany m.in. przez Jerzego Smorawińskiego i Andrzeja Kraśnickiego. Przemieszczono wtedy około miliona metrów sześciennych ziemi i zbudowano obiekty sportowe projektu Klemensa Mikuły. Mistrzostwa otworzył ówczesny prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego Aleksander Kwaśniewski, który wspomógł projekt, przekazując na spłatę długów 13 miliardów ówczesnych złotych. Mistrzostwa, mimo że roboty były kończone na ostatnią chwilę, zyskały wysoką ocenę sportowców i organizatorów^[4].

W 2006 POSiR zlecił pracowni Ultra Architects zaprojektowanie kawiarni zlokalizowanej w pobliżu mostu na Cybinie i mety toru regatowego. Obiekt zaprojektowano w formie żółtej łodzi podwodnej wyłaniającej się ze zbocza. Pod ziemnym przekryciem obsianym trawą znajdować się miał pawilon o zróżnicowanych funkcjach. Dach stanowić miał rodzaj mostu nad tarasem kawiarni. Całość koncepcji dopełniał niewielki amfiteatr. W 2008 wybuchł kryzys gospodarczy i inwestycji nie zrealizowano^[5].

Czyszczenie niecki[edytuj | edytuj kod]

Dno Jeziora Maltańskiego podczas oczyszczania zimą 2004/2005. Widoczna Cybina

Co cztery lata, z jeziora jest spuszczana woda^[6]. Wykonuje się to, aby dokonać odmulenia i oczyszczenia dna oraz uporządkować brzegi^[6]. Przy okazji demontowana jest fontanna^[7] i odławiane są ryby^[6]. W 2008 roku wyłowiono 30 ton ryb różnych gatunków^[8].

Obiekty na brzegach i tafli jeziora[edytuj | edytuj kod]

Kopiec Wolności i całoroczny stok narciarski Malta Ski

Na brzegach i tafli jeziora znajdują się następujące obiekty, w tym rekreacyjne:

Kopiec Wolności,
pomnik upamiętniający harcerzy wielkopolskich poległych w walce o niepodległość w latach 1918–1920,
Biała Góra,
Tor Regatowy Malta,
Fontanna na Malcie w Poznaniu,
Termy Maltańskie,
całoroczny stok narciarski „Malta Ski”,
Nowe ZOO w Poznaniu,
Kolej Parkowa Maltanka,
kościół św. Jana Jerozolimskiego,
sztuczne lodowisko (działające od listopada do marca)^[9],
pomnik SS Poznań,
Śluza Cybińska,
zjazd rynnowy,
Poznański Węzeł Rowerowy,
Ogród Czasu

Imprezy rozegrane na Torze Regatowym Malta i nad Maltą[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zarządzenie nr 50 Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 maja 1974 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw niektórych miejscowości i obiektów fizjograficznych (M.P. z 1974 r. nr 22, poz. 130)
↑ ^a ^b Nie od razu tor zbudowano - Od kawalerów do wioślarzy. „Poznań - Informator Samorządowy Metropolii Poznań”, s. 1, Październik 2012. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. ISSN 2080-315X.
↑ Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, HenrykH. Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 369, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842 .
↑ AndrzejA. Wituski AndrzejA., DorotaD. Ronge-Juszczyk DorotaD., Przecież to mój Poznań. Andrzej Wituski w rozmowie z Dorotą Ronge-Juszczyk, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2014, s. 79-102, ISBN 978-83-7818-643-4, OCLC 903323433 .
↑ Jakub Głaz, Kryzys zatopił łódź, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 10(300)/2016, s.44, ISSN 1231-9139
↑ ^a ^b ^c Malta: szykują się do spuszczenia wody z akwenu, epoznan.pl [dostęp 2017-11-24] (ang.).
↑ Malta: zdemontowano pływającą fontannę, epoznan.pl [dostęp 2017-11-24] (ang.).
↑ Trwa osuszanie Malty. Co znaleźli w wodzie tym razem?, www.tvn24.pl [dostęp 2017-11-24] .
↑ Lodowisko - malta.poznan.pl
↑ 2018 World Rowing Under 23 Championships / Event information - worldrowing.com, www.worldrowing.com [dostęp 2018-11-09] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Ryszard Gołdyn, Barbara Jankowska, Piotr Kowalczak, Maria Pułyk, Elżbieta Tybiszewska, Janusz Wiśniewski, Wody powierzchniowe Poznania, w: Środowisko naturalne miasta Poznania. Część I, Urząd Miejski w Poznaniu, Poznań, 1996, ss.57, 64-66, ISBN 83-906665-0-3
Poznań - atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[1] Zarządzenie nr 50 Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 maja 1974 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw niektórych miejscowości i obiektów fizjograficznych (M.P. z 1974 r. nr 22, poz. 130)

[autonazwa2-2] Nie od razu tor zbudowano - Od kawalerów do wioślarzy. „Poznań - Informator Samorządowy Metropolii Poznań”, s. 1, Październik 2012. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. ISSN 2080-315X.

[3] Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, HenrykH. Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 369, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842 .

[4] AndrzejA. Wituski AndrzejA., DorotaD. Ronge-Juszczyk DorotaD., Przecież to mój Poznań. Andrzej Wituski w rozmowie z Dorotą Ronge-Juszczyk, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2014, s. 79-102, ISBN 978-83-7818-643-4, OCLC 903323433 .

[5] Jakub Głaz, Kryzys zatopił łódź, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 10(300)/2016, s.44, ISSN 1231-9139

[autonazwa1-6] Malta: szykują się do spuszczenia wody z akwenu, epoznan.pl [dostęp 2017-11-24] (ang.).

[7] Malta: zdemontowano pływającą fontannę, epoznan.pl [dostęp 2017-11-24] (ang.).

[8] Trwa osuszanie Malty. Co znaleźli w wodzie tym razem?, www.tvn24.pl [dostęp 2017-11-24] .

[9] Lodowisko - malta.poznan.pl

[10] 2018 World Rowing Under 23 Championships / Event information - worldrowing.com, www.worldrowing.com [dostęp 2018-11-09] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]