Narie

Narie
	; Pomost nad jeziorem Narie
	Położenie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Region	Równina Olsztynka, Pojezierze Dzierzgońsko-Morąskie (tylko północno-zachodnia część jeziora)
Wysokość lustra	104,6 m n.p.m.
	Morfometria
Powierzchnia	1225,0-1240,1 ha
Wymiary; • max długość; • szerokość	; 10 km; 0,15 – 3 km
Głębokość; • średnia; • maksymalna	; 9,8 m ; 43,0-45 m
Objętość	124607,7 tys. m³
	Hydrologia
Klasa czystości wody	II (w roku 2004)
Rzeki wypływające	Narienka
Rodzaj jeziora	rynnowe
	Położenie na mapie gminy Morąg Narie
	Położenie na mapie Polski Narie
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Narie
	Położenie na mapie powiatu ostródzkiego Narie
	53°54′31″N 20°01′27″E/53,908611 20,024167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Narie – jezioro w Polsce, położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Morąg, na obszarze Równiny Olsztynka i częściowo Pojezierza Dzierzgońsko-Morąskiego^[3].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Jezioro jest typową rynną polodowcową. Zbocza rynny wznoszące się ponad wody jeziora są wyraźne i miejscami osiągają 40 m wysokości. Ma silnie rozwiniętą linię brzegową o długości około 50 km. Głębokość jeziora w kilku miejscach przekracza 40 m, a dno charakteryzuje się urozmaiconą konfiguracją. Obszar jaki zajmuje jezioro to około 1260 ha (według danych Leydinda powierzchnia jeziora wynosiła 1096,71 ha).

Na jeziorze znajduje się 19 wysp, z których największe to Duża Wyspa, Mała Wyspa, Duchów, Kaczy Ostrów, Złota i inne. Rozciągłość jeziora z północy na południe wynosi prawie 10 km, natomiast szerokość jest zmienna i waha się od 150 m w części północnej do ponad 3 km w części środkowej na wysokości miejscowości Bogaczewo. Jezioro odwadnia w kierunku północnym niewielka rzeczka Narienka.

Najbliższe miejscowości, do których dojeżdża PKP, to Żabi Róg i Morąg. Nad jeziorem położone są: Kretowiny, Bogaczewo, Gulbity, Boguchwały, Pojezierce i Wilnowo oraz Mały Horn (kolonia Żabiego Rogu).

Wokół jeziora Narie i na nim obowiązuje strefa ciszy, co oznacza, że nie wolno tam pływać używając silników spalinowych. Gospodarzem jeziora jest zakład rybacki w Bogaczewie – tu można nabyć zezwolenia wędkarskie. Swoją siedzibę ma także Morąski Klub Żeglarski "Keja".

Dane morfometryczne[edytuj | edytuj kod]

Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 1225,0 ha^[2] do 1240,0 ha^[4] lub 1240,1 ha^[1].

Zwierciadło wody położone jest na wysokości 104,6 m n.p.m.^[1]^[2] Średnia głębokość jeziora wynosi 9,8 m^[1]^[4], natomiast głębokość maksymalna 43,0 m^[4] lub 43,8 m^[1] bądź 45 m^{[potrzebny przypis]}.

Czystość wód[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie badań przeprowadzonych w 2004 roku wody jeziora zaliczono do II klasy czystości^[1]^[2] i I kategorii podatności na degradację^[1]. Zagrożenie stanowią punktowe źródła zanieczyszczeń doprowadzające ścieki bezpośrednio do zbiornika. Do końca 2006 roku planowane było skanalizowanie całości terenów przyległych do jeziora i skierowanie ścieków na oczyszczalnie w Morągu.

Wyspy[edytuj | edytuj kod]

Według opracowania Leydinga z połowy XX wieku na jeziorze znajdują się następujące wysypy^[5]:

Brzozowa Kępa (Birkwerder) – wysepka w południowej części jeziora Narii
Goła Kępa (Barwerder lub "Baba Jaga")
Gierszak (niem. Geerschwerder) – wysepka położona w cieśninie jeziora Narie, przy Ponarskim Kącie
Grekna (Grekne)
Łabuny (Lebuhn) – wysepki
Mały Ostrów (Kleiner Werder)
Mały Trzciniak (Kleiner Rohrwerder) – wysepka na północnej części jeziora Narie, obok wyspy Trzciniak Wielki
Olszowy Ostrów (Budwerder)
Ponarska Kępa (Lustwerder) – wysepka na zatoce Ponary, odnodze jeziora Narie
Ptasia Kępa (Spätling)
Wielki Ostrów (Grosser Werder)
Zielony Ostrów (Schöntalk)

Leyding wyróżnił także:

Ponary, Ponarski Kąt (niem. Narien Winkel) – zatoka, odnoga jeziora Narie, przy majątku Ponary
Długi Ostrów (niem. Langewerder) – półwysep na jez. Narie
Zielony Róg (niem. Heuwerder) – półwysep na zachodniej części Ponar, odnogi jeziora Narie
Czerwona Strużka (niem. Rotes Flies) – strumyk, dopływ jez. Narii
Naria (niem. Nariefliess) – strumyk łączący jezioro Narie i Mildze
Dzwonkowa Góra (niem. Wecke Berg) – góra o wys. 131 m, na południowym półwyspie jez. Narie
Zamkowa Góra (niem. Schloss Berg) – góra o wys. 146 m na południowym półwyspie jez. Narie
Borek (niem. Heide) – las, położony na półwyspie jeziora Narie, na południe od majątku Janowo

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Wokół jeziora umiejscowione są ośrodki wypoczynkowe różnych "klas", a także pole campingowe, wypożyczalnie sprzętu wodnego, rowerów i centrum handlowe na półwyspie kretowińskim. Główne centrum turystyczne znajduje się na półwyspie Kretowiny. Mieści się tam zespół ośrodków turystycznych czynnych w sezonie letnim (domki letniskowe) oraz pensjonaty, hotele, sklepy spożywcze, restauracje, ogródki piwne, stoiska ze sprzętem wędkarskim, szkoła i wypożyczalnia sprzętu windsurfingowego, wypożyczalnie sprzętu pływającego, parking strzeżony i smażalnia ryb. Drugie centrum, pod względem wielkości to zespół ośrodków wypoczynkowych i kwater prywatnych w pobliżu wsi Bogaczewo. W jednym z tamtejszych wczasowisk można skorzystać z basenu, bilarda, sauny oraz kręgli. Ośrodek funkcjonuje przez cały rok.

Fauna i flora[edytuj | edytuj kod]

W okolicach Narie można obserwować ciekawe ptaki: orzeł, perkoz, myszołów, łabędź, kormoran.

Ryby występujące w jeziorze[edytuj | edytuj kod]

Skorupiaki[edytuj | edytuj kod]

Rak

Hydronimia[edytuj | edytuj kod]

Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Narie^[6]. Przedwojenna, niemiecka nazw tego jeziora to Narien See.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Gustaw Leyding "Nazwy Fizjograficzne", W: "Morąg – z dziejów miasta i powiatu", Pojezierze, Olsztyn 1973
Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 153