James Peebles

Phillip James Edwin Peebles
Państwo działania	Kanada
Data i miejsce urodzenia	25 kwietnia 1935 ; Winnipeg
	Specjalność: fizyka, astronomia
Alma Mater	University of Manitoba
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki
	Multimedia w Wikimedia Commons

Philip James Edwin Peebles (Jim Peebles) (ur. 25 kwietnia 1935 w Winnipeg^[1]) – kanadyjski astronom i kosmolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za 2019 rok.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Studiował na University of Manitoba, gdzie uzyskał stopień BSc. W 1958 roku przeniósł się na Uniwersytet Princeton, gdzie w 1962 roku uzyskał stopień doktora. Z tą uczelnią związał całą swoją karierę naukową.

Zajmował się głównie kosmologią teoretyczną, rozwijając modele Wielkiego Wybuchu. W latach 60. XX wieku, wspólnie z Robertem Dicke, założyli istnienie mikrofalowego promieniowania tła (postulowanego wcześniej przez George’a Gamowa) i planowali potwierdzić jego istnienie. Wyprzedziła ich grupa z Bell Labs (Arno Penzias i Robert Woodrow Wilson). Peebles badał charakterystyczne cechy tego promieniowania, starając się wykorzystać je jako założenia dla modeli wszechświata. Badał występowanie helu i innych lekkich pierwiastków we wszechświecie, wykazując na tej podstawie zgodność teorii Wielkiego Wybuchu z obserwacjami. Przedstawiał dowody na występowanie znacznych ilości ciemnej materii w halo galaktycznym.

8 października 2019 został nagrodzony Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za jego teoretyczne odkrycia w fizycznej kosmologii. Otrzymał połowę nagrody, drugą połową podzielili się Michel Mayor i Didier Queloz^[2].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Peebles jest agnostykiem^[3].

Wyróżnienia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

1981: Medal Eddingtona
1982: Dannie Heineman Prize for Astrophysics
1989: Petrie Prize Lecture
1993: Henry Norris Russell Lectureship
1995: Bruce Medal
1998: Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego
2004: Nagroda Shawa
2005: Nagroda Crafoorda
2013: Medal Diraca ICTP^[4]
2019: Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki

Planetoida (18242) Peebles została nazwana jego nazwiskiem.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Peebles James, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-14] .
↑ Press Release: The Nobel Prize in Physics 2019. Nobel Foundation, 2019-10-08. [dostęp 2019-10-08]. (ang.).
↑ Jim Peebles - Session II [online], www.aip.org, 1 kwietnia 2015 [dostęp 2020-03-25] (ang.).
↑ Strona internetowa odznaczonych medalem Diraca ICTP

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Strona Bruce Medal. phys-astro.sonoma.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-30)].

[epwn-1] Peebles James, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-14] .

[nobel-2019-2] Press Release: The Nobel Prize in Physics 2019. Nobel Foundation, 2019-10-08. [dostęp 2019-10-08]. (ang.).

[3] Jim Peebles - Session II [online], www.aip.org, 1 kwietnia 2015 [dostęp 2020-03-25] (ang.).

[4] Strona internetowa odznaczonych medalem Diraca ICTP

[1]

[2]

[3]

[4]

XIX wiek	1898: Simon Newcomb 1899: Arthur Auwers 1900: David Gill
XX wiek	1902: Giovanni Schiaparelli 1904: William Huggins 1906: Hermann Karl Vogel 1908: Edward Charles Pickering 1909: George William Hill 1911: Henri Poincaré 1913: Jacobus Kapteyn 1914: Oskar Backlund 1915: William Wallace Campbell 1916: George Ellery Hale 1917: Edward Emerson Barnard 1920: Ernest William Brown 1921: Henri-Alexandre Deslandres 1922: Frank Watson Dyson 1923: Benjamin Baillaud 1924: Arthur Stanley Eddington 1925: Henry Norris Russell 1926: Robert Grant Aitken 1927: Herbert Hall Turner 1928: Walter Sydney Adams 1929: Frank Schlesinger 1930: Max Wolf 1931: Willem de Sitter 1932: John S. Plaskett 1933: Carl Charlier 1934: Alfred Fowler 1935: Vesto Slipher 1936: Armin Leuschner 1937: Ejnar Hertzsprung 1938: Edwin Hubble 1939: Harlow Shapley 1940: Frederick Seares 1941: Joel Stebbins 1942: Jan Hendrik Oort 1945: Edward Arthur Milne 1946: Paul Merrill 1947: Bernard Lyot 1948: Otto Struve 1949: Harold Spencer Jones 1950: Alfred Joy 1951: Marcel Minnaert 1952: Subrahmanyan Chandrasekhar 1953: Harold Babcock 1954: Bertil Lindblad 1955: Walter Baade 1956: Albrecht Unsöld 1957: Ira Sprague Bowen 1958: William Wilson Morgan 1959: Bengt Strömgren 1960: Wiktor Ambarcumian 1961: Rudolph Minkowski 1962: Grote Reber 1963: Seth Barnes Nicholson 1964: Otto Heckmann 1965: Martin Schwarzschild 1966: Dirk Brouwer 1967: Ludwig Biermann 1968: Willem Jacob Luyten 1969: Horace Babcock 1970: Fred Hoyle 1971: Jesse Greenstein 1972: Iosif Szkłowski 1973: Lyman Spitzer 1974: Martin Ryle 1975: Allan Rex Sandage 1976: Ernst Öpik 1977: Bart Bok 1978: Hendrik Christoffel van de Hulst 1979: William Fowler 1980: George Herbig 1981: Riccardo Giacconi 1982: Margaret Burbidge 1983: Jakow Borysowicz Zeldowicz 1984: Olin Wilson 1985: Thomas George Cowling 1986: Fred Whipple 1987: Edwin Salpeter 1988: John Gatenby Bolton 1989: Adriaan Blaauw 1990: Charlotte Moore Sitterly 1991: Donald Osterbrock 1992: Maarten Schmidt 1993: Martin Rees 1994: Wallace Sargent 1995: James Peebles 1996: Albert Whitford 1997: Eugene Parker 1998: Donald Lynden-Bell 1999: Geoffrey Burbidge 2000: Raszyd Siuniajew
XXI wiek	2001: Hans Bethe 2002: Bohdan Paczyński 2003: Vera Rubin 2004: Chūshirō Hayashi 2005: Robert P. Kraft 2006: Frank Low 2007: Martin Harwit 2008: Sidney van den Bergh 2009: Frank H. Shu 2010: Gerry Neugebauer 2011: Jeremiah P. Ostriker 2012: Sandra Faber 2013: James Gunn 2014: Kenneth Kellermann 2015: Douglas N. C. Lin 2016: Andrew Fabian 2017: Nicholas Scoville 2018: Timothy Heckman 2019: Martha Haynes 2020: nie przyznano 2021: Bruce Elmegreen 2022: Ellen Gould Zweibel