Johann Christian Daniel von Schreber
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
Johann Christian Daniel von Schreber (ur. 17 stycznia 1739 w Weißensee, zm. 10 grudnia 1810 w Erlangen) – niemiecki badacz historii naturalnej, botanik i zoolog, zwolennik botaniki linneuszowskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Johann Christian Daniel Schreber urodził się 19 stycznia 1739 roku w Weißensee w Turyngii[2] . Początkowo pobierał nauki w domu rodzinnym, a następnie studiował medycynę, nauki przyrodnicze i teologię na uniwersytecie w Halle[2] . W czerwcu 1758 roku uzyskał licencję nauczyciela[2] .
W 1758 roku nawiązał kontakt korespondencyjny ze szwedzkim przyrodnikiem Karolem Linneuszem (1707–1778), pod którego kierunkiem dalej studiował i w 1760 roku uzyskał tytuł doktora nauk medycznych na uniwersytecie w Uppsali[2] na podstawie pracy Theses medicae[3] .
W 1761 roku podążył w ślady ojca i został lekarzem Paedagogium w Bützow[2] . W 1764 roku wyjechał wraz z ojcem do Lipska, gdzie został wykładowcą na tamtejszym uniwersytecie[2] .
W 1769 roku opublikował dzieło „Beschreibung der Gräser”, które łączyło opisy botaniczne traw z opisami ich użyteczności w rolnictwie oraz zawierało rysunki wiernie oddające cechy taksonomiczne[2] . W tym samym roku poślubił Johannę Christianę Dorotheę von Schönfeld – para pozostała bezdzietna[2] .
W 1770 roku objął stanowisko trzeciego profesora medycyny na uniwersytecie w Erlangen[2] . Prowadził wykłady m.in. z zakresu ekonomii, historii naturalnej, leśnictwa, metalurgii, botaniki, medycyny i dietetyki[2] . Przy uniwersytecie prowadził ogród botaniczny[2] . Organizował kursy z zakresu zielarstwa i fizjologii roślin[2] . W latach 1792–93 nauczał również chemii[2] .
W 1774 roku Schreber rozpoczął tworzenie wielotomowego encyklopedycznego dzieła „Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen”, w którym zawarł opisy ssaków świata. Wielu zwierzętom opisanych w tym dziele nadał, jako pierwszy, naukowe nazwy, zgodne z systemem binominalnym Karola Linneusza. Ilustracje opisu cieszyły się uznaniem nie tylko z uwagi na walory naukowe, lecz także na ich walory artystyczne[2] .
W 1777 roku został kierownikiem uniwersyteckiego Muzeum Historii Naturalnej, którego zbiory wykorzystał podczas przygotowywania opisu ssaków[2] . Jako zwolennik systemu klasyfikacji Linneusza[3] , wydawał prace Linneusza na terenie Niemiec i w języku niemieckim i niemieckim[2] . Z uwagi na coraz poważniejsze problemy zdrowotne oraz wobec francuskiej okupacji Erlangen w latach 1806–1810 nie udało mu się zrealizować wielu projektów, w tym opracowania „Flora Germanica”[2] .
Był uznawany za jedynego badacza w Erlangen, który zdobył renomę międzynarodową[2] . Prowadził korespondencję z uczonymi z całych Niemiec, ze Skandynawii, Rosji, Anglii, Francji, Indii i USA – pozostawał w kontakcie m.in. z niemieckim zoologiem i botanikiem Peterem Simonem Pallasem (1741–1811), z brytyjskim botanikiem Josephem Banksem (1743–1820) czy z walijskim przyrodnikiem Thomasem Pennantem (1726–1798)[2] .
Utrzymywał kontakty ze środowiskiem pietystycznym i braci morawskich[2] . W latach 90. XVIII w. angażował się na rzecz francuskich uchodźców[2] . Czterokrotnie był wybierany prerektorem uniwersytetu w Erlangen, a funkcję dziekana medycyny pełnił 21 razy[3] .
Zmarł 10 grudnia 1810 roku w Erlangen[2] .
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Wybór prac za Neue Deutsche Biographie[2] :
- Lithographia Halensis, 1759
- Novae species insectorum, 1759
- Icones et descriptiones plantarum minus cognitarum, 1766
- Spicilegium florae Lipsicae, 1771
Członkostwa i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]Lista podana za Neue Deutsche Biographie[2] :
- 1761 – członek korespondencyjny Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk
- 1764 – członek Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina, której był prezydentem w latach 1791–1810[4]
- 1769 – członek Instytut Historycznego w Getyndze
- 1771 – członek Towarzystwa Botanicznego we Florencji
- 1775 – członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk Przyrodniczych w Berlinie
- 1777 – członek Królewskiego Towarzystwa Fizjograficznego w Lund
- 1777 – członek Towarzystwa Przyrodniczego w Halle
- 1785 – członek Królewskiego Czeskiego Towarzystwa Naukowego
- 1790 – członek Towarzystwa Botanicznego w Ratyzbonie
- 1790 – członek Helweckiego Towarzystwa Korespondujących Lekarzy i Chirurgów
- 1791 – członek Towarzystwa Fizycznego w Hamburgu
- 1792 – członek Cesarskiej Akademii Nauk
- 1796 – członek Royal Society[5]
- 1796 – członek Towarzystwa Przyrodniczego w Brukseli
- 1800 – członek Towarzystwa Linneuszowskiego w Londynie
- 1801 – członek Towarzystwa Medycznego w Paryżu
- 1802 – członek Towarzystwa Mineralogicznego w Jenie
- 1802 – członek Towarzystwa Medycznego w Nancy
- 1802 – członek Towarzystwa Fitograficznego w Getyndze
- 1802 – członek Towarzystwa Przyrodniczego Meklemburgii
- 1809 – członek Bawarskiej Akademii Nauk[6]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Epitet gatunkowy naukowej nazwy nietoperza Scotophilus nigrita Schreber jest eponimem mającym na celu upamiętnienie Schrebera[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ International Plant Names Index (IPNI): Schreber, Johann Christian Daniel von (1739–1810). [dostęp 2019-12-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Beyer-Thoma 2007 ↓.
- ↑ a b c Wunschmann 1891 ↓.
- ↑ Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina ↓.
- ↑ The Royal Society ↓.
- ↑ Bayerische Akademie der Wissenschaften ↓.
- ↑ Bo Beolens, Michael Watkins, Michael Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. JHU Press, 2009, s. 366. ISBN 978-0-8018-9533-3. [dostęp 2019-12-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ernst Wunschmann: Schreber, Johann Christian Daniel Edler von. W: Allgemeine Deutsche Biographie [Online-Version]. T. 32. 1891, s. 465–466. (niem.).
- Hermann Beyer-Thoma: Schreber, Johann Christian Daniel Edler von. W: Neue Deutsche Biographie [Online-Version]. T. 23. 2007, s. 524–525. (niem.).
- Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina: Mitgliederverzeichnis: Johann Christian Daniel von Schreber. [dostęp 2019-12-24]. (niem.).
- Bayerische Akademie der Wissenschaften: Prof. Dr. Johann Christian Edler von Schreber. [dostęp 2019-12-24]. (niem.).
- The Royal Society: Fellow details: Schreber; Johann Christian Daniel von. [dostęp 2019-12-24]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tekst Schreberi Novae Species Insectorvm online w GDZ (niem.)
- Korespondencja Schrebera z Linneuszem online w bazie ALVIN
- Członkowie Bawarskiej Akademii Nauk
- Członkowie Królewskiego Czeskiego Towarzystwa Naukowego
- Członkowie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk
- Członkowie Petersburskiej Akademii Nauk
- Członkowie Leopoldiny
- Członkowie Royal Society
- Członkowie Towarzystwa Linneuszowskiego w Londynie
- Niemieccy zoolodzy
- Urodzeni w 1739
- Zmarli w 1810
- Niemieccy entomolodzy