José Manuel Barroso

José Manuel Durão Barroso
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1956 ; Lizbona
	Przewodniczący Komisji Europejskiej
Okres	od 22 listopada 2004; do 31 października 2014
Przynależność polityczna	EPP
Poprzednik	Romano Prodi
Następca	Jean-Claude Juncker
	Premier Portugalii
Okres	od 6 kwietnia 2002; do 17 lipca 2004
Przynależność polityczna	Partia Socjaldemokratyczna
Poprzednik	António Guterres
Następca	Pedro Santana Lopes
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

José Manuel Durão Barroso (wym. [ʒ u ˈ z ɛ m ɐ n u ˈ ɛ ɫ d u ˈ ɾ ɐ̃w̃ b ɐ ˈ ʁ o z u]; ur. 23 marca 1956 w Lizbonie^[1]) – portugalski polityk, prawnik i nauczyciel akademicki. W latach 1992–1995 minister spraw zagranicznych w rządzie Aníbal Cavaco Silvy, od 1999 do 2004 przewodniczący Partii Socjaldemokratycznej. Premier Portugalii od 6 kwietnia 2002 do 17 lipca 2004. Od 22 listopada 2004 do 31 października 2014 przewodniczący Komisji Europejskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wykształcenie i działalność zawodowa[edytuj | edytuj kod]

Ukończył prawo na Uniwersytecie Lizbońskim, a także studia europejskie na Uniwersytecie Genewskim, na którym uzyskał również magisterium w zakresie nauk politycznych^[1]. Pracował jako nauczyciel akademicki na uniwersytetach w Lizbonie i Genewie, jako profesor wizytujący wykładał na Uniwersytecie Georgetown. W latach 1995–1999 był dziekanem wydziału stosunków międzynarodowych na Universidade Lusíada de Lisboa^[1].

Działalność polityczna[edytuj | edytuj kod]

W czasach studenckich należał do organizacji FEM-L, powiązanej z komunistycznym ruchem MRPP^[2] i opozycyjnej wobec dyktatury Nowego Państwa. W 1980 został członkiem centroprawicowej Partii Socjaldemokratycznej (PSD)^[1].

W 1985 po raz pierwszy uzyskał mandat posła do Zgromadzenia Republiki. Z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach w 1987, 1991, 1995, 1999 i 2002, zasiadając w portugalskim parlamencie IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji^[3].

Również od 1985 obejmował funkcje rządowe w kolejnych gabinetach, którymi kierował Aníbal Cavaco Silva. Początkowo został sekretarzem stanu ds. wewnętrznych. W 1987 przeszedł na stanowisko sekretarza stanu ds. polityki i współpracy zagranicznej^[1]. Z ramienia swojego rządu był zaangażowany w próby pokojowego rozwiązania wojny domowej w byłej portugalskiej kolonii Angoli^[4]. W latach 1992–1995 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych^[5]. W 1995 PSD przeszła do opozycji, José Manuel Barroso przez rok stał na czele komisji spraw zagranicznych w Zgromadzeniu Republiki^[1]. W 1999 został przewodniczącym Partii Socjaldemokratycznej, funkcję tę pełnił do 2004^[5].

Kierowana przez niego PSD zwyciężyła w wyborach w 2002, zawiązując koalicję z Partią Ludową. 6 kwietnia 2002 José Manuel Barroso został nowym premierem, stając na czele XV rządu konstytucyjnego. Urząd ten sprawował do 17 lipca 2004^[5]^[6]. Jego gabinet popierał interwencję w Iraku, prowadził restrykcyjną politykę gospodarczą, zmierzającą do ograniczenia deficytu budżetowego i zreformowania prawa pracy. Działania te nie spowodowały jednak szybkiego ożywienia gospodarki i zmniejszenia bezrobocia^[4], przyczyniając się do spadku poparcia dla rządu i porażki Partii Socjaldemokratycznej w wyborach parlamentarnych w 2005.

Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2004 przyniosły zwycięstwo Europejskiej Partii Ludowej. EPP dążyła do wyłonienia ze swoich szeregów przewodniczącego Komisji Europejskiej. Wybór padł na urzędującego premiera Portugalii, którego zaakceptowała Rada Europejska^[7]. 22 lipca 2004 uzyskał wotum zaufania w Europarlamencie^[8]. Jego pierwsza komisja rozpoczęła urzędowanie 22 listopada 2004. Po kolejnych eurowyborach w 2009 zaproponowano jego reelekcję na drugą kadencję. 22 września tegoż roku decyzję tę zaaprobował Parlament Europejski VII kadencji^[8]. Druga komisja José Manuela Barroso urzędowała od 10 lutego 2010 do 31 października 2014. W okresie urzędowania prowadzono dalsze negocjacje akcesyjne, w tym zakończono procesy przyjmowania do Unii Europejskiej Rumunii i Bułgarii (w okresie I kadencji) oraz Chorwacji (w okresie II kadencji)^[4]. Przyjęto w tym czasie zakładający reformę unijnych instytucji traktat lizboński, a także podejmowano działania celem przeciwdziałania zapoczątkowanemu w 2007 światowemu kryzysowi finansowemu^[4].

Po zakończeniu drugiej kadencji José Manuel Barroso powrócił do pracy naukowej w tym jako profesor Universidade Católica Portuguesa i Uniwersytetu Genewskiego^[9]. W lipcu 2016 został doradcą w londyńskim oddziale Goldman Sachs, zajmując się polityką banku wobec procesu opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię^[10]. Objęcie tego stanowiska tuż po upływie 18 miesięcy od odejścia z Komisji Europejskiej, chociaż będące zgodne z formalnymi wymogami dotyczącymi unikania konfliktu interesów, skłoniło europejskiego rzecznika praw obywatelskich do podjęcia inicjatywy na rzecz zaostrzenia zasad podejmowania pracy przez członków KE po zakończeniu kadencji^[11].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Żonaty z Margaridą Sousa Uva, ma troje dzieci^[1].

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (1996, Portugalia)
Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (2014, Portugalia)^[12]
Order Flagi Narodowej (2014, Albania)^[13]
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (1991, Brazylia)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Rio Branco (1996, Brazylia)^[14]
Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (2009, Estonia)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (1991, Finlandia)^[14]
Wielki Oficer Legii Honorowej (2014, Francja)
Narodowy Order Zasługi, Współpracy i Rozwoju (Gwinea Bissau)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Cywilnej (1993, Hiszpania)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Oranje-Nassau (1992, Holandia)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Sokoła Islandzkiego (1993, Islandia)
Xirka Ġieħ ir-Repubblika (1995, Malta)^[14]
Wielka Wstęga Orderu Alawitów (1995, Maroko)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1990, Niemcy)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru (1994, Peru)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2004, Polska)^[15]
Order Podwójnego Białego Krzyża II klasy (2014, Słowacja)
Wielka Wstęga Orderu Republiki (1993, Tunezja)^[14]
Order Wolności (2015, Ukraina)^[16]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (2002, Węgry)^[14]
Rycerz Komandor Orderu św. Michała i św. Jerzego (1994, Wielka Brytania)^[14]
Wielki Oficer Narodowego Orderu Wybrzeża Kości Słoniowej (1991, Wybrzeże Kości Słoniowej)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Pro Merito Melitensi (1989, Zakon Maltański)^[14]

Doktoraty honorowe[edytuj | edytuj kod]

Roger Williams University w Rhode Island (2005)
Uniwersytet Georgetown (2006)
Uniwersytet Genueński (2006)
Uniwersytet w Kobe (2005)
Uniwersytet Edynburski (2006)
HEC Paris (2006)
Uniwersytet Rzymski – La Sapienza (2007)
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (2007)^[17]
Pontificia Universidad Católica de São Paulo (2007)
University of Liverpool (2008)
Université de Nice – Sophia Antipolis (2008)
Uniwersytet Tomáša Baty w Zlinie (2009)
Technische Universität Chemnitz (2009)
Uniwersytet Pittsburski (2009)
Uniwersytet Łódzki (2010)^[18]
Uniwersytet Bukareszteński (2010)^[19]
Politechnika Wrocławska (2011)^[20]
Uniwersytet Ekonomiczny w Bratysławie (2014)^[21]

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Honorowe obywatelstwo Rio de Janeiro (2006)
Honorowe obywatelstwo Delf (2007)
Tytuł „Człowieka Roku” 2009 Forum Ekonomicznego^[22]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g José Manuel Barroso. ec.europa.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ O EX-PRIMEIRO MINISTRO DURÃO BARROSO. cmjornal.xl.pt, 4 lipca 2004. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ ^a ^b ^c ^d José Manuel Durão Barroso. cidob.org. [dostęp 2016-04-11]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ Governo Constitucional XV. portugal.gov.pt. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ José Manuel Barroso, President of the European Commission, Delivers Policy Address at LISD. princeton.edu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ ^a ^b MEPs elect Barroso to a second term as Commission President. europarl.europa.eu, 16 września 2009. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ Durão Barroso vai dar aulas na Universidade de Genebra. dn.pt, 22 lutego 2015. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ José Manuel Barroso doradzi Goldman Sachs. rp.pl, 8 lipca 2016. [dostęp 2016-07-21].
↑ Ombudsman calls for strengthened ethics rules for ex-Commissioners. ombudsman.europa.eu, 12 lipca 2016. [dostęp 2016-07-28]. (ang.).
↑ Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
↑ Presidenti Nishani dekoron Shkëlqesinë e Tij, zotin José Manuel Barroso me „Dekoratën e Flamurit Kombëtar”. president.al, 30 czerwca 2014. [dostęp 2016-08-08]. (alb.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 czerwca 2004 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2004 r. nr 56, poz. 936)
↑ Указ Президента України № 492/2015 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав. rada.gov.ua, 21 sierpnia 2015. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).
↑ Doktorzy honoris causa. sgh.waw.pl. [dostęp 2016-04-11].
↑ Barroso doktorem h.c. Uniwersytetu Łódzkiego. oswiatowiec.pl, 13 października 2010. [dostęp 2016-04-11].
↑ Doctor Honoris Causa. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).
↑ Katarzyna Biniek: José Manuel Barroso doktorem honorowym Politechniki Wrocławskiej. uniaeuropejska.org, 3 grudnia 2011. [dostęp 2016-04-11].
↑ Doctor Honoris Causa Ekonomickej Univerzity v Bratislave (1993–1994). euba.sk. [dostęp 2016-04-11]. (słow.).
↑ Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].

[bio-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g José Manuel Barroso. ec.europa.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[2] O EX-PRIMEIRO MINISTRO DURÃO BARROSO. cmjornal.xl.pt, 4 lipca 2004. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[3] Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[b1-4] José Manuel Durão Barroso. cidob.org. [dostęp 2016-04-11]. (hiszp.).

[zarate-5] Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[6] Governo Constitucional XV. portugal.gov.pt. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[prin-7] José Manuel Barroso, President of the European Commission, Delivers Policy Address at LISD. princeton.edu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[pe-8] MEPs elect Barroso to a second term as Commission President. europarl.europa.eu, 16 września 2009. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[9] Durão Barroso vai dar aulas na Universidade de Genebra. dn.pt, 22 lutego 2015. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[10] José Manuel Barroso doradzi Goldman Sachs. rp.pl, 8 lipca 2016. [dostęp 2016-07-21].

[11] Ombudsman calls for strengthened ethics rules for ex-Commissioners. ombudsman.europa.eu, 12 lipca 2016. [dostęp 2016-07-28]. (ang.).

[OP-12] Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).

[13] Presidenti Nishani dekoron Shkëlqesinë e Tij, zotin José Manuel Barroso me „Dekoratën e Flamurit Kombëtar”. president.al, 30 czerwca 2014. [dostęp 2016-08-08]. (alb.).

[OMS-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).

[15] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 czerwca 2004 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2004 r. nr 56, poz. 936)

[16] Указ Президента України № 492/2015 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав. rada.gov.ua, 21 sierpnia 2015. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).

[17] Doktorzy honoris causa. sgh.waw.pl. [dostęp 2016-04-11].

[18] Barroso doktorem h.c. Uniwersytetu Łódzkiego. oswiatowiec.pl, 13 października 2010. [dostęp 2016-04-11].

[19] Doctor Honoris Causa. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).

[20] Katarzyna Biniek: José Manuel Barroso doktorem honorowym Politechniki Wrocławskiej. uniaeuropejska.org, 3 grudnia 2011. [dostęp 2016-04-11].

[21] Doctor Honoris Causa Ekonomickej Univerzity v Bratislave (1993–1994). euba.sk. [dostęp 2016-04-11]. (słow.).

[22] Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Przewodniczący Wysokiej Władzy Wspólnoty Węgla i Stali	Jean Monnet (1952–1955) René Mayer (1955–1958) Paul Finet (1958–1959) Piero Malvestiti (1959–1963) Rinaldo Del Bo (1963–1967) Albert Coppé (p.o., 1967)
Przewodniczący Komisji Wspólnoty Energii Atomowej	Louis Armand (1958–1959) Étienne Hirsch (1959–1962) Pierre Chatenet (1962–1967)
Przewodniczący Komisji Wspólnoty Gospodarczej	Walter Hallstein (1958–1967)
Przewodniczący Komisji Wspólnot	Jean Rey (1967–1970) Franco Maria Malfatti (1970–1972) Sicco Mansholt (1972–1973) François-Xavier Ortoli (1973–1977) Roy Jenkins (1977–1981) Gaston Thorn (1981–1985) Jacques Delors (1985–1995) Jacques Santer (1995–1999) Manuel Marín (p.o., 1999) Romano Prodi (1999–2004) José Manuel Barroso (2004–2009)
Przewodniczący Komisji	José Manuel Barroso (2009–2014) Jean-Claude Juncker (2014–2019) Ursula von der Leyen (od 2019)

Królestwo Portugalii Pierwsi Ministrowie	Miguel de Vasconcelos Francisco de Lucena Pedro Vieira da Silva Gaspar Severim de Faria Luís de Vasconcelos e Sousa Diogo de Mendonça Corte Real João da Mota e Silva Marco António de Azevedo Coutinho Gaspar da Encarnação Sebastião José de Carvalho e Melo Aires de Sá e Melo Martinho de Melo e Castro Tomás Xavier de Lima Luis Pinto de Sousa Coutinho João Carlos de Bragança Rodrigo de Sousa Coutinho João de Almeida Melo e Castro Luis Pinto de Sousa Coutinho João Rodrigues de Sá, wicehrabia Anadia Diogo José de Noronha, hrabia Vila Verde António de Araújo de Azevedo
I Republika (1911-1926)	Teófilo Braga João Chagas Augusto de Vasconcelos Duarte Leite Augusto de Vasconcelos Duarte Leite Afonso Costa Bernardino Machado Vítor Hugo de Azevedo Coutinho Joaquim Pimenta de Castro Konstytucyjna Junta (José Norton de Matos, António Maria da Silva, José de Freitas Ribeiro, Alfredo de Sá Cardoso, Álvaro de Castro) João Chagas José de Castro Afonso Costa António José de Almeida Afonso Costa António José de Almeida Afonso Costa Norton de Matos Afonso Costa Norton de Matos Junta Rewolucyjna (Sidónio Pais (Przewodniczący), Machado Santos (Członek), José Feliciano da Costa Júnior (Członek)) Sidónio Pais João do Canto e Castro João Tamagnini Barbosa José Relvas Domingos Pereira Alfredo de Sá Cardoso Francisco Fernandes Costa Alfredo de Sá Cardoso Domingos Pereira António Maria Baptista José Ramos Preto António Maria da Silva António Granjo Álvaro de Castro Liberato Pinto Bernardino Machado Tomé de Barros Queirós António Granjo Manuel Maria Coelho Carlos Maia Pinto Francisco Cunha Leal António Maria da Silva António Ginestal Machado Álvaro de Castro Alfredo Rodrigues Gaspar José Domingues dos Santos Vitorino Guimarães António Maria da Silva Domingos Pereira António Maria da Silva
II Republika (Narodowa Dyktatura) (1926-1933)	José Mendes Cabeçadas Manuel Gomes da Costa António Óscar de Fragoso Carmona José Vicente de Freitas Artur Ivens Ferraz Domingos da Costa e Oliveira
II Republika (Nowe Państwo) (1933-1974)	António de Oliveira Salazar Marcelo Caetano
III Republika (od 1974)	Adelino da Palma Carlos Vasco dos Santos Gonçalves José Baptista Pinheiro de Azevedo Vasco de Almeida e Costa (p.o.) Mário Soares Alfredo Nobre da Costa Carlos Mota Pinto Maria de Lourdes Pintasilgo Francisco Sá Carneiro Diogo Freitas do Amaral Francisco Pinto Balsemão Mário Soares Aníbal Cavaco Silva António Guterres José Manuel Durão Barroso Pedro Santana Lopes José Sócrates Pedro Passos Coelho António Costa Luís Montenegro