Josef Wagner (gauleiter)
Josef Wagner (ur. 12 stycznia 1899 w Algrange w Lotaryngii, zm. 2 maja 1945 w Berlinie[?]) – niemiecki gauleiter, od 1934 nazistowski nadprezydent prowincji śląskiej Prus w czasach III Rzeszy i gauleiter NSDAP tej prowincji; w latach 1938-1941 nadprezydent prowincji górnośląskiej[1].
Urodził się w katolickiej rodzinie górnika Nicholasa Wagnera w Algringen (obecnie Algrange). Ukończył szkołę nauczycielską w Wittlich. Walczył podczas I wojny światowej na froncie zachodnim i trafił do francuskiej niewoli. Po 1918 mieszkał w Fuldzie i Bochum, gdzie w 1922 wstąpił do NSDAP.
Kariera w NSDAP[edytuj | edytuj kod]
W 1923 założył lokalną grupę nazistowską w Bochum. W 1928 mianowany gauleiterem Południowej Westfalii. W tym samym roku wybrany z ramienia NSDAP do Reichstagu jako jeden z najmłodszych nazistów wśród 12 pierwszych posłów tej partii w parlamencie. Od 1935 nadprezydent niemieckich prowincji górnośląskiej i dolnośląskiej, także po ich zjednoczeniu w 1938 roku.
Upadek[edytuj | edytuj kod]
W styczniu 1941 prowincję Śląsk podzielono na rozkaz Hitlera na dwie prowincje: dolnośląską, na czele której stanął Karl Hanke i górnośląską, nad którą władzę objął Fritz Bracht. 9 listopada 1941 Wagner został pozbawiony przez Hitlera wszystkich urzędów, po czym wrócił do Bochum. W 1942 został usunięty z NSDAP. W 1944 został aresztowany przez gestapo po zamachu von Stauffenberga na Adolfa Hitlera. Okoliczności jego śmierci są niejasne – został skazany przez sąd partyjny na karę śmierci lub zabity w czasie walk o Berlin w 1945.
Poglądy i działalność[edytuj | edytuj kod]
Na jego rozkaz zmieniono herb Wrocławia usuwając z niego literę W kojarzącą się gauleiterowi Wagnerowi zbyt słowiańsko. Podejmował też naciski na duchowieństwo aby nie wygłaszało na terenie Śląska kazań w języku polskim. W 1935 w przemowie do nauczycieli w Bochum powiedział: Wyjaśniam wam, że po każdej mszy lub kazaniu w języku polskim na moim terenie, będę u kardynała. Z księdzem, który taką mszę odprawił, przeprowadzę osobistą rozmowę w moim biurze. Znikną również polskie książeczki do nabożeństwa. Na podstawie dyrektywy do starostów z 27 października 1936 Josef Wagner nakazał kontynuowanie zmieniania nazw miejscowości na Śląsku z „obcego” brzmienia polskiego na niemieckie, w związku z czym do 1937 zniemczono 1280 nazw górnośląskich miejscowości oraz 606 nazw terenowych, takich jak łąki, lasy, rzeki itp.
Prace[edytuj | edytuj kod]
- Leitfaden der Hochschule für Politik der NSDAP, Munich 1933, opublikowane przez Hochschule für Politik der NSDAP
- Die Reichsindexziffer der Lebenshaltungskosten. Ein Beitrag zu ihrer Reform (Munich 1935), Würzburg 1935
- Die Preispolitik im Vierjahresplan, Jena 1938
- Gesunde Preispolitik, Dortmund 1938
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biografia i fotografia (niem.). [dostęp 2010-04-29].
- Biografia (niem.). [dostęp 2010-04-29].
- Wagners Personal-Karte für Lehrer (niem.). [dostęp 2010-04-29].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marek Masnyk: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu.. Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 234. ISBN 978-83-60470-41-1.