Josef Wiener-Braunsberg
 Josef Wiener Braunsbereg, ok. 1885 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Narodowość |
niemiecka |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
Josef Wiener-Braunsberg (ur. 12 października 1866 w Braniewie, zm. 8 czerwca 1928) – niemiecki pisarz, dziennikarz i satyryk pochodzenia żydowskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Josef Wiener urodził się w rodzinie braniewskiego lekarza pediatry dr. Wilhelma Wienera, znanego powszechnie jako „łagodny Heinrich” (pseudonim ten był zwodniczy), i jego żony Doris z d. Müller. Po ukończeniu gimnazjum w Braniewie wyjechał do Królewca, tam kształcił się w zawodzie księgarza. Wkrótce jednak zarzucił to zajęcie i zajął się dziennikarstwem. Pracował w różnych redakcjach, około 1892 jako redaktor literacki w Generalanzeiger w Halle, przez 4 lata mieszkał w Dreźnie, gdzie tworzył jako wolny pisarz.
W 1895 wydał swoją pierwszą głośną powieść Alma’s Ende, będącą kontynuacją sztuki Hermanna Sudermanna pt. „Die Ehre“. Podbudowany tym sukcesem przeprowadził się do Berlina, gdzie wcześniej zamieszkali już jego rodzice i siostry, aby w dużym mieście zbierać doświadczenia zawodowe w renomowanych redakcjach. Wówczas również, na znak swojego pochodzenia z Braniewa (niem. Braunsberg), zaczął stosować dwuczłonowe nazwisko, podpisując się jako Josef Wiener-Braunsberg.
Od 1917 pracował dla berlińskiej Berliner Tageblatt o nakładzie ponad 250 tys. egzemplarzy. W 1920 został redaktorem satyrycznego dodatku „ULK. Illustriertes Wochenblatt für Humor und Satire”, zastępując na tym stanowisku Kurta Tucholsky'ego. Przez 5 lat co tydzień na stronie nr 2 ULK ukazywał się jego wiersz, będący komentarzem aktualnych wydarzeń polityczno-społecznych. Jako zwolennik Niemieckiej Partii Demokratycznej obierał za cel satyry i krytyki narastający antysemityzm i narodowy-konserwatyzm. W Berlinie z bliska mógł obserwować kryzysy polityczne, inflację, spekulanctwo, biedę i wzrost przestępczości, co następnie opisywał w ULK, publikując łącznie ponad 800 artykułów. Jego z początku umiarkowana krytyka, wraz ze wzrostem nietolerancji i zachowań rasistowskich, z czasem zaczęła przybierać coraz mocniejsze środki ekspresji. Po wniesieniu skargi przez głoszącego rasizm profesora Ludwiga Plate, na temat którego napisał prześmiewczą rymowankę, został ukarany grzywną.
W 1926 został z nieznanych powodów pozbawiony funkcji redaktora naczelnego ULK, do końca życia jednak pisał i publikował w nim swoje teksty. Zmarł 8 czerwca 1928 w dzielnicy Berlina Schönebergu wskutek udaru mózgu. Po spopieleniu pochowany został 11 czerwca na cmentarzu ewangelickim w dzielnicy Wilmersdorf. W ostatniej drodze wzięło udział wiele osób świata kultury i sztuki.
W 1935 dwie je powieści z okresu berlińskiego: „Warenhausmädchen“, w międzyczasie już zekranizowana pt. „Die Kleine aus dem Warenhaus“ (Dziewczyna z domu towarowego)[1], oraz „Die Venus von der Tauentzien“ (Wenus z Tauentzien) sklasyfikowano jako pisma szkodliwe, a autor, Josef Wiener-Braunsberg, został w Niemczech skazany na niepamięć[2][3][4].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Josef Wiener-Braunsberg był dwukrotnie żonaty. W 1899 poślubił córkę kołodzieja Pauline Alder, jego drugą żoną była Wanda, córka pisarza Martina Hildebrandta[5][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Joseph Wiener-Braunsberg, IMDb [dostęp 2021-02-07].
- ↑ ZS: Jahrbuch zur Kultur und Literatur der Weimarer Republik, Band 19 (2018) | H-Germanistik | H-Net, networks.h-net.org [dostęp 2021-02-05].
- ↑ Bettina Müller, »Und wenn ihr mir zehnmal den Mund verbietet« (neues deutschland), www.neues-deutschland.de [dostęp 2021-02-05] (niem.).
- ↑ Bettina Müller, Berliner Zeitgeschichte: Der Herr der Reime, „Die Tageszeitung: taz”, 12 lipca 2020, ISSN 0931-9085 [dostęp 2021-02-07] (niem.).
- ↑ Josef Wiener Braunsberg, geni_family_tree [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Bettina Müller, Bettina Müller: Der „Sanfte Heinrich“, das-blaettchen.de [dostęp 2021-02-07] (niem.).