Juliusz Isaak
 Juliusz Isaak (ok. 1910) | |
| Data i miejsce urodzenia |
8 czerwca 1869 lub 1870 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 listopada 1923 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz ewangelicko-augsburski w Porębie |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Małżeństwo |
Emilia z d. Kloss |
Juliusz Isaak (ur. 8 czerwca 1869[1] lub 1870 w Pilicy, zm. 2 listopada 1923 w Porębie)[2] – polski rysownik i rytownik, oraz entomolog–amator.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Rodzice Juliusza prowadzili warsztat powroźniczy w Pilicy, przejęty potem przez jego brata – Wilhelma. Ukończył szkołę podstawową. Mając czternaście lat przyjechał do Zawiercia, żeby podjąć pracę. Znalazł zatrudnienie jako rysownik i rytownik w fabryce włókienniczej Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie”, w której pracował do wybuchu I wojny światowej. W tym okresie zaprojektował pierwsze znaczki pocztowe, wyemitowane przez pocztę miejską w Zawierciu w 1915[3].
Jako entomolog był samoukiem. Jego zbiór obejmował głównie motyle (2654 gatunków) i chrząszcze (3872 gatunki), w tym rzadkie okazy chrząszczy jaskiniowych i myrmekofilnych. Łącznie liczył ok. 15000 okazów[4]. W 1910 za swoją kolekcję otrzymał złoty medal na Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie, a w 1913 – na Wystawie Entomologicznej w Warszawie jury uhonorowało go „dyplomem szczególnego uznania”[1]. Zbiór został wtedy zakupiony do Muzeum Instytutu Pedagogicznego.
Interesowała go szczególnie hodowla motyli. Krzyżując je, uzyskiwał nowe odmiany (bastardy), w tym hermafrodytyczne. Był członkiem Polskiego Związku Entomologicznego[5] i drezdeńskiego Towarzystwa Entomologicznego „Iris” (Entomologischer Verein „Iris” zu Dresden)[6]. Popularyzował wiedzę o owadach – jego uczniami byli Ludwik i Marian Masłowscy[7].
Opublikował tylko jedną pracę naukową, dotyczącą zdolności świecenia u niedźwiedziówki kai (Arctia caja)[8]. Poza tym w czasopiśmie „Entomolog Polski” napisał artykuł o owadach, który zyskał popularność w środowisku entomologów. Dwie prace opracował i opublikował po jego śmierci Witold Niesiołowski[9].
Długo chorował, ale mimo to nie zaprzestał pracy. Zmarł nagle w 1923 w swoim insektarium[1][10]. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Porębie[11][12]. Grób się nie zachował[13].
Małżeństwa i dzieci[edytuj | edytuj kod]
Był dwukrotnie żonaty. Z małżeństwa z Emilią z d. Kloss (1868–1914) urodziło się troje dzieci: Zofia, Henryka[14] – po mężu Jaklicz (1892–1975) i Aleksander[1][13]. Drugie małżeństwo – z Michaliną z d. Hochbaum (1880–1937?) było bezdzietne. Michalina po śmierci męża kontynuowała jego działalność entomologiczną. Już sama zrealizowała ich wspólne marzenie o podróży po motyle do Ameryki Południowej.
Kolekcja owadów[edytuj | edytuj kod]
Jego kolekcję motyli i chrząszczy zakupiło w 1952 Muzeum Narodowe w Kielcach, jej część (63 gabloty z owadami egzotycznymi) przejęło w latach 60. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk[15]. Spuścizna po nim obecnie jest przechowywana w Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie[16].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1923 Witold Eichler napisał o nim wspomnienie w „Polskim Piśmie Entomologicznym”[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Juliusz Isaak. jura-pilica.com. [dostęp 2024-02-07]. (pol.).
- ↑ a b Witold Eichler, Ś. p. Juliusz Isaak – Wspomnienie pośmiertne, „Polskie Pismo Entomologiczne”, T. II, Zeszyt 4, ss. 157–158, 1923
- ↑ T. Gryżewski, Znaczki poczty miejskiej w Zawierciu, „Filatelista” 19 (12), 1972
- ↑ Gabriel Brzęk, Isaak Juliusz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 10, s. 170
- ↑ Nowi członkowie, „Polskie Pismo Entomologiczne” 2 (1), s. i, 1923
- ↑ Vereins-Nachrichten, „Deutsche entomologische Zeitschrift”, s. 10, 1889
- ↑ Józef Razowski Isaak Juliusz, w: Stanisław Feliksiak (red.), Słownik biologów polskich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, s. 217, ISBN 83-01-00656-0
- ↑ Juliusz Isaak, Ein Fall von Leuchtfähigkeit bei einem europäischen Großschmetterling, „Biologisches Zentralblatt” 36, s. 216–218, 1916
- ↑ Witold Niesiołowski, Motyle większe (Macrolepidoptera) okolic Zawiercia i niektórych miejscowości b. Królestwa Polskiego, według rękopisu śp. Juliusza Izaaka, Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej 62, ss. 93–131, 1928
- ↑ Na jej widok szlochali i śmiali się na zmianę. O Michalinie Isaakowej mówili „łowczyni motyli”. weekend.gazeta.pl. [dostęp 2024-02-07]. (pol.).
- ↑ Zgon zasłużonego entomologa, „Gazeta Bydgoska” R. 2, nr 257 (9.11.1923)
- ↑ Ś.p. Juljusz Isaak, „Kurjer Warszawski”, nr 308 (6.11.1923), s.6
- ↑ a b S. Kapuściński, M. Bielewicz, Pamięci Juliusza Isaaka (1870–1923), „Wiadomości Entomologiczne”, nr 21, ss. 55–59, 1991
- ↑ Henryka Jaklicz (1892-1975) – pierwsza zawierciańska radna. Dawne Zawiercie. [dostęp 2024-02-07]. (pol.).
- ↑ Almanach entomologów polskich XX wieku, Poznań 2001, s. 75
- ↑ Zespoły z Działu III – Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie [online], pan.pl [dostęp 2020-12-29] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Witold Eichler, Ś. p. Juliusz Isaak – Wspomnienie pośmiertne, „Polskie Pismo Entomologiczne”
- Juliusz Isaak, jura-pilica.com