Juliusz Zborowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Juliusz Zborowski
Ilustracja
Karykatura Juliusza Zborowskiego wykonana przez Zdzisława Czermańskiego
Państwo działania

Polska 

Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1888
Lwów

Data i miejsce śmierci

15 czerwca 1965
Zakopane

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: etnografia
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Instytucja

Polska Akademia Umiejętności

Dyrektor Narodowego Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem
Okres spraw.

1920–1965

Następca

Tadeusz Szczepanek

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi

Juliusz Zborowski (ur. 8 kwietnia 1888 we Lwowie, zm. 15 czerwca 1965 w Zakopanem) – polski etnograf i językoznawca, znawca Podhala[1]. W latach 1920–1965 dyrektor Narodowego Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jakiś czas po narodzinach Juliusza, rodzina przeniosła się ze Lwowa do Nowego Sącza za sprawą nowej posady ojca – Włodzimierza, który zaczął pracować jako nadinżynier kolei państwowych, a także aktywny członek Towarzystwa Szkoły Ludowej. Juliusz uczył się początkowo w nowosądeckim gimnazjum, a potem (po kolejnym awansie ojca) w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie[1].

W latach 1906–1908 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie w Lipsku (do 1910). Wrócił do Krakowa i uczył przez rok w gimnazjum im. Jana Sobieskiego oraz wolontariacko współpracował z redakcją Słownika Staropolskiego[2].

W 1913 przeniósł się do Nowego Targu, gdzie do połowy 1919 uczył w miejscowym gimnazjum języka polskiego, niemieckiego i łaciny[1]. Do 1920 pracował jako nauczyciel w Krakowie i Nowym Targu. Następnie został redaktorem „Gazety Podhalańskiej”. Był uczestnikiem prac Sekcji Ludoznawczej Towarzystwa Tatrzańskiego.

Swoją fascynację kulturą Podhala, realizował m.in. poprzez dokumentację fonograficzną gwary i pieśni góralskich[3].

W 1922 został kustoszem w Muzeum Tatrzańskim im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem (dział etnograficzny). Wkrótce został dyrektorem tego Muzeum (funkcję tę sprawował do końca życia). W 1918 stał się członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, od 1955 – profesor nadzwyczajny. Prace naukowe publikował w kilku czasopismach, m.in.: „Lud”, „Ziemia”, „Wierchy”. Interesował się również dziejami Zakopanego i twórcami, pisarzami z nim związanymi.

Z Muzeum utworzył placówkę naukową; zgromadził w niej także materiały i bibliografię na temat Podhala.

W 1962 z okazji 50. rocznicy pracy naukowej i 45. rocznicy kierowania Muzeum Tatrzańskim nadano mu tytuł Honorowego Obywatela Zakopanego[4].

Portret Irminy Zborowskiej autorstwa Witkacego (1936).

Był mężem Irminy z Matyszewskich (1903–1981).

Zmarł w Zakopanem, pochowany obok żony na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (kwatera L-I-7i8)[5].

Niektóre publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Czesi w pieśni i legendzie orawskiej
  • Góralskie podania o Szwedach
  • Kostka Napierski w poematach Stęczyńskiego
  • Legenda o Janosiku
  • „Potop” Henryka Sienkiewicza
Grób Juliusza i Irminy Zborowskich na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 1966, w przedsionku Muzeum Tatrzańskiego odsłonięto tablicę poświęconą jego pamięci. Ulicę biegnącą obok Muzeum Tatrzańskiego nazwano imieniem Juliusza Zborowskiego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Jerzy M. Roszkowski, Udział Juliusza Zborowskiego w akcji spisko-orawskiej 1913–1920, „Rocznik podhalański”, t. VII, Zakopane: Muzeum Tatrzańskie, 1997, ISBN 83-902302-4-0.
  2. S.Urbańczyk, Śp.Juliusz Zborowski, „Język Polski”, r. 46, nr 1, 1966, s. 9–12.
  3. Włodzimierz Antoniewicz, Juliusz Zborowski, „LUD”, t. 49, Polskie towarzystwo etnologiczne, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Towarzystwo ludoznawcze we Lwowie, 1965, s. 4.
  4. Juliusz Zborowski [online], Zakopane - oficjalny serwis internetowy [dostęp 2023-09-06] (pol.).
  5. Cmentarze Parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem [online], zakopane-parafia.grobonet.com [dostęp 2023-09-06].
  6. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  7. M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.