Jurata (osada)
54°40′54″N 18°43′01″E/54,681667 18,716944
| osada | |
 Molo w Juracie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
356[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-141[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GPU |
| SIMC |
0934524 |
Położenie na mapie gminy Jastarnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puckiego  | |
| 54°40′54″N 18°43′01″E/54,681667 18,716944[1]
| |
| Strona internetowa | |
Jurata (niem. Helaheide)[4] – osada nadmorska w Polsce, w woj. pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Jastarnia. Dawniej część miasta Jastarnia[5], położona na Mierzei Helskiej, nad Morzem Bałtyckim. Kurort wypoczynkowy z letnim kąpieliskiem morskim.
1 stycznia 2017 r. Jastarnia zmieniła charakter z gminy miejskiej na miejsko-wiejską przez wyłączenie z jej granic Juraty i Kuźnicy z Syberią[6][7].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Nazwa Jurata pochodzi od rzekomej litewskiej bogini mórz Jūratė, najstarszej z syren i najpiękniejszej ze wszystkich bogini. Legenda (która, według badaczy folkloru litewskiego, raczej jest owocem literatury romantycznej) głosi, iż zakochała się ona, wbrew woli ojca, w ubogim rybaku imieniem Kastytis. Spotkała ją za to kara – jej podwodny bursztynowy pałac przez naczelnego boga Perkuna został roztrzaskany na kawałki, a jego okruchy – zaschnięte łzy syreny po zabitym ukochanym – do dziś odnaleźć można na brzegu morza[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1923 r. spółka akcyjna Lasmet wydzierżawiła od Lasów Państwowych 180 ha w celu zorganizowania kurortu[9]. Od momentu założenia, w 1928 r., Jurata stała się miejscem wakacyjnych spotkań elit finansowych, intelektualnych i artystycznych z całego kraju[10]. Na kupno domu w Juracie stać było nielicznych, kosztowały one od 18 tys. zł wzwyż[11]. Prawdopodobnie w Juracie Wojciech Kossak namalował swoje dzieła: Zaślubiny Polski z morzem i Na straży polskiego morza. W tym samym czasie mieszkały i tworzyły również jego córki: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i Magdalena Samozwaniec. Wówczas powstało w Juracie wiele hoteli i pensjonatów oraz luksusowych domków. Innym malarzem, który był częstym gościem w Juracie był Mieczysław Lurczyński. Razem z Kossakiem wystawiał swoje obrazy w galerii u innego artysty, Poznańskiego, w jego willi przy ul. Międzymorze 3. Sama willa jest typowym przykładem modernistycznej architektury z lat 30. XX wieku[12].
Jedną z pierwszych inwestycji spółki Lasmet był elegancki dworzec PKP z kawiarnią, bocznica kolejową i dwustumetrowym peronem, który był gotowy w 1929 r.[13]
Pierwszy sezon turystyczny w Juracie rozpoczął się latem 1931 r.[14], a w broszurze informacyjnej wydanej z tej okazji napisano: „(...) stała temperatura jest w tej miejscowości jest o wiele łagodniejsza, wobec przykrycia lasów, chroniących przed wiatrem, niż to ma miejsce w Gdyni i nawet w Warszawie, oraz na całym wybrzeżu morskim. Jeszcze większa różnica na korzyść Juraty daje się zauważyć pod względem ilości dni słonecznych o wysokiej insolacji.”
Po II wojnie światowej Jurata zachowała swój letniskowy charakter. W latach 1960–1975 wybudowano tu wiele ośrodków zakładowych, resortowych i związkowych, w tym samym okresie powstało również drewniane molo spacerowe prowadzące w głąb wyjątkowo w tym miejscu płytkiej Zatoki Puckiej.
W 2021r. Jurata obchodziła 90. jubileusz istnienia. Z tej okazji na molo zorganizowano uroczystości podczas których odbył się recital Tomasza Stockingera, gościnny występ Ireny Santor oraz pokaz mody Doroty Goldpoint[15].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- ul. Kasztanowa 1, Pensjonat Automobilklubu, lata 30. XX
- ul. Kasztanowa 9, willa „Tamara”, lata 30. XX
- ul. Mestwina 22, dom letni, lata 30. XX
- ul. Mestwina 39, dom letni, 1933-1934 r.
- ul. Mestwina 62, dom letni, ok. 1930 r.
- ul. Mestwina 64, willa, lata 30. XX
- ul. Mestwina 66, dom letni, 1935-1936 r.
- ul. Mestwina 68, dom letni, 1932 r.
- ul. Międzymorze 3, pensjonat
- ul. Międzymorze 12, dom letni, lata 30. XX
- ul. Ratibora 3, dom letni, lata 30. XX
- ul. Ratibora 7, Pensjonat „Bałtyk”, lata 30. XX
- ul. Ratibora 15, Pensjonat „Bargina”, ob. „Zatoka”, lata 30. XX
- ul. Ratibora 16, Pensjonat „Helunia”, ok. 1936 r.
- ul. Ratibora 25, dom letni, lata 30. XX
- ul. Ratibora 30, dom letni, lata 30. XX
- ul. Ratibora 39, willa „Zofia”, lata 30. XX
- ul. Ratibora 42, willa „Jola”, ob. posterunek policji, lata 30. XX
- ul. Świętopełka 2, Pensjonat „Hungaria”, ok. 1935 r.
- ul. Świętopełka 5, dom letni, ok. 1935 r.
- ul. Świętopełka 7, Pensjonat „Rodzina Urzędnicza”, ob. Hotel „Fregata”, lata 30. XX
- ul. Wojska Polskiego 8, Pensjonat „Wielkopolanka”, 1935-1938 r., ob. rozbudowany
- ul. Wojska Polskiego 17, Pensjonat „Florida”, lata 30. XX
- ul. Wojska Polskiego 18, budynek poczty, lata 30. XX, ob. zmodernizowany
- ul. Wojska Polskiego 20, Hotel „Lido”, 1932-1933 r.
- ul. Wojska Polskiego 28, dom letni „Biedronka”, lata 30. XX
- pensjonat „Mrozik” w stylu modernistycznym z lat 30. XX wieku
Infrastruktura
[edytuj | edytuj kod]Przez Juratę przebiega linia kolejowa łącząca Hel z Gdynią. W osadzie znajdują się liczne domy wypoczynkowe i hotele. Linia kolejowa została wybudowana na Półwyspie Helskim w latach 1922–1923. Dwa lata później, w 1935 r. powstała tu asfaltowa szosa[14].
W Juracie znajduje się przystanek kolejowy i autobusowy, posterunek policji oraz kościół parafialny pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
W bezpośrednim sąsiedztwie Juraty, na obszarze Helu znajduje się rezydencja wypoczynkowa prezydenta RP, którą często błędnie postrzega się jako zlokalizowaną w Juracie. Kompleks mieści się po południowej stronie Półwyspu Helskiego i korzysta jedynie z mediów doprowadzonych z Juraty[16].
Zorganizowano tu letnie kąpielisko morskie Jurata „Międzymorze” – z wejściem na plażę nr 60 od ul. Międzymorze, obejmujące 100 m linii brzegowej[17].
W Juracie znajdują się dwie plaże – szersza piaszczysta plaża nad otwartym morzem, druga od strony Zatoki Puckiej, gdzie znajduje się promenada i z której korzystają głównie osoby uprawiające sporty wodne[18].
Jurata w kulturze
[edytuj | edytuj kod]- Jurata została osławiona piosenką wykonywaną przez Irenę Santor „Już nie ma dzikich plaż”. Autorem tekstu jest Krzysztof Logan-Tomaszewski, natomiast melodię skomponował Ryszard Szeremeta[19].
- Klimat Juraty został ujęty w piosence Zbigniewa Wodeckiego „Jurata w deszcz”. Autorem tekstu jest Jan Wołek, muzykę skomponował Zbigniew Wodecki[20].
- Nazwa miejscowości znalazła się w słowach utworu muzycznego "Dziewczyny lubią brąz"[21], opracowanych przez Jacka Cygana. Autorem melodii i wykonawcą piosenki był Ryszard Rynkowskii[22].
- W 2002 r. prezentujący muzykę Disco Polo zespół Junior ułożył piosenkę „Jurata”. Tekst napisany został przez Marcina Siegieńczuka, melodię skomponowali Tomasz Sidoruk i Rafał Królik[20].
- W 2019 r. powstała piosenka wykonywana przez Annę Wyszkoni „Księżyc nad Juratą”. Słowa do piosenki opracował Andrzej Mogielnicki, a melodię Jan Borysewicz[23].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 47654
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 416 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/100K_KDR_Gross_and_Einheitsblaetter/Gb_13_Danzig-Putzig_III_1945.jpg
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. ws. wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.
- ↑ Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (2016-07-11) [online], legislacja.rcl.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-08-20].
- ↑ Goddess a day. Jurate [online] [dostęp 2020-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-06] (ang.).
- ↑ Tomasz Górecki, Kaszuby. Przewodnik turystyczny, wyd. 9 zm. i rozszerz, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2006, s. 55, ISBN 83-60437-11-4, OCLC 749961599 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Stowarzyszenie Miłośników Gminy Jastarnia [online] [dostęp 2009-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-07-06] (pol.).
- ↑ Mościcki na plaży, Kossak przy sztalugach, Beck w kawiarni. Przedwojenni letnicy w Jastarni i Juracie.
- ↑ www.jurata.com [online] [dostęp 2020-02-02] (pol.).
- ↑ Anna Tomiak, Jurata: cały ten szpas, Wydanie I, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019, ISBN 978-83-8049-829-7 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ a b Historia Juraty | TwojaJurata.pl – Noclegi i Apartamenty Jurata [online], 27 marca 2020 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ 90. urodziny Juraty. Plejada gwiazd | Relacja z wydarzenia [online], 26 lipca 2021 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ Rezydencja Prezydenta RP w Juracie, bez tajemnic. | TwojaJurata.pl – Noclegi i Apartamenty Jurata [online], 24 września 2020 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XXXII/242/2013 Rady Miasta Jastarnia z dnia 22.03.2013 r. ws. określenia wykazu kąpielisk.
- ↑ Jurata – Noclegi, Apartamenty wakacyjne, Hotele, Rezerwacje [online], 15 stycznia 2020 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ Już nie ma dzikich plaż – Utwory – Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2021-01-15].
- ↑ a b Piosenki o Juracie | TwojaJurata.pl – Apartamenty wakacyjne [online], 26 kwietnia 2020 [dostęp 2022-02-06] (pol.).
- ↑ Dziewczyny lubią brąz. Ryszard Rynkowski - Topic 2017-02-06. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Dziewczyny lubią brąz [online], www.empik.com [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Anna Wyszkoni – Księżyc nad Juratą | Tekst piosenki, tłumaczenie i teledysk [online], iSing [dostęp 2023-02-22] (pol.).
