Juta z Chełmży
 Obraz bł. Juty w bazylice Świętej Trójcy w Chełmży | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1220 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczona przez | |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty |
wdowi welon |
| Patronka | |
| Szczególne miejsca kultu | |
Błogosławiona Juta, Juta z Chełmży, Juta z Bielczyn, Juta, niem. Jutta von Sangerhausen (ur. ok. 1220 w Sangerhausen, zm. 12 maja 1260 w Bielczynach k. Chełmży) – niemiecka arystokratka, błogosławiona Kościoła katolickiego, mistyczka i pustelnica[1][2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodziła z Turyngii, z rodziny rycerskiej. Wyszła za mąż za nieznanego z imienia rycerza von Sangerhausen, w którym tak rozbudziła pobożność, że udał się do Jerozolimy dla uczczenia miejsc świętych. W wieku 20 lat owdowiała (mąż zmarł w drodze do Ziemi Świętej) i samotnie wychowywała dzieci. Juta rozdała majątek ubogim, a sama o „żebraczym chlebie” odwiedzała sanktuaria i posługiwała chorym. Po usamodzielnieniu dzieci, związała się z beginkami i należała do kręgu osób skupionych wokół Mechtyldy z Magdeburga. Około 1256 roku krewny jej męża (Anno von Sangershausen) został wielkim mistrzem krzyżackim i zaprosił Jutę do ziemi chełmińskiej, aby modlitwą i pokutą wspierała dzieło nawracania Prus, Litwy i Jaćwieży. Juta osiadła za murami miasta.
Miała osobisty kontakt z pierwszym biskupem chełmińskim Heidenrykiem oraz Janem z Łobdowa, którzy byli jej spowiednikami. Prowadząc ascetyczny tryb życia, opiekowała się zapewne wraz z innymi beginkami niewielkim szpitalem św. Jerzego na przedmieściach Chełmży.
Tradycja mówiąca o tym, iż osiadła w pustelni w Bielczynach, wydaje się mało wiarygodna z racji na późne pochodzenie mówiących o tym przekazów oraz fakt, że była to praktyka niezgodna z typowym dla duchowości beginek akcentem na pełnienie dzieł miłosierdzia. Legenda mówi, że aby szybciej dotrzeć do kościoła Juta miała dar chodzenia przez jezioro.
Kult i patronat[edytuj | edytuj kod]
Juta zmarła w opinii świętości. Została pochowana w południowej nawie bazyliki konkatedralnej Świętej Trójcy w Chełmży.
Biskup Jan Lipski dekretem z 15 kwietnia 1637 roku zatwierdził kult Juty, polecił wybudować kaplicę ku jej czci na miejscu dawnej pustelni, a zarazem ustanowił ją, wraz z bł. Dorotą z Mątowów, jedną z patronek Prus Królewskich. Powtórne ożywienie kultu bł. Juty nastąpiło za bpa Andrzeja Załuskiego (1739-46). Ufundował on w kościele katedralnym w Chełmży marmurowy ołtarz ku jej czci. Józef Szydzik, proboszcz chełmżyński i fordoński, odnowił kult bł. Juty i wybudował kaplicę pod jej wezwaniem w Bielczynach na miejscu dawnej pustelni i dawniejszych kaplic. 20 maja 1984 biskup chełmiński Marian Przykucki ogłosił bł. Jutę patronką dzieł miłosierdzia diecezji chełmińskiej oraz wyznaczył odpust ku jej czci na trzecią niedzielę maja. W tym samym dniu dokonał poświęcenia nowej kaplicy w Bielczynach, której prezbiterium stanowi dawna kaplica z 1937 roku. Bł. Juta patronuje również Grudziądzkiemu Centrum „Caritas”[3].
Dzień obchodów[edytuj | edytuj kod]
Jej wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 12 maja (diecezja toruńska).
Ikonografia[edytuj | edytuj kod]
W ikonografii bł. Juta przedstawiana jest w prostej sukni, przypominającej zakonny habit, we wdowim welonie na głowie.
Teksty źródłowe[edytuj | edytuj kod]
Błogosławiona Juta cudami słynąca w Chełmży – Rozdział z Kalendarza Księdza Szydzika[2] dotyczący Błogosławionej Juty
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mogła mieszkać w pustelni, a nie być pustelnicą w całym tego słowa znaczeniu.
- ↑ a b Józef Szydzik: Kalendarz Kościelny dla Parafji Chełmżyńskiej na rok 1928. Rocznik Pierwszy.. Chełmża: Nakładem Ks. Prałata Szydzika w Chełmży, Czcionkami Drukarni Toruńskiej T.A. w Toruniu, 1927, s. 49-55, suma stron 156.
- ↑ Życiorys bł. Juty. [w:] Grudziądzkie Centrum Caritas im. Błogosławionej Juty [on-line]. caritas.twoje-miasto.pl. [dostęp 2019-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bł. Juta z Chełmży (ok. 1220-1260). [w:] Oaza w parafii Matki Bożej Królowej Polski w Toruniu [on-line]. mbkp.info. [dostęp 2020-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-11)].
- Żywoty Świętych. ak.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-12)]. (oprac. na podstawie: „Leksykonu Świętych”, Ks. Wiesława Al. Niewęgłowskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999 oraz „Żywotów Świętych Pańskich na każdy dzień” Według Kalendarza Rzymskiego oprac. O. Hugo Hoever SOCiest, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1985)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bł. Juta z Chełmży – galeria na oficjalnej stronie miasta
- Jutta von Sangerhausen – Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.)