Kółko rolnicze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kółko rolnicze – dobrowolna społeczno-zawodowa organizacja rolników, działająca w celu zwiększenia i doskonalenia produkcji rolnej. Część kółek utworzyło spółdzielnie kółek rolniczych (SKR), gospodarując gruntami lub oferując usługi w zakresie mechanizacji rolnictwa.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zjazd kołek rolniczych w Krakowie – delegaci (1909)
Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych – logo z 1929

Pierwsze kółka rolnicze na terenach polskich powstały w roku 1862 w Piasecznie[1] koło Gniewa i w 1866 w Dolsku[1] koło Śremu. Rozwinęły się w okresie międzywojennym.

W PRL traktowane przez władze jako narzędzie socjalistycznej przebudowy wsi, kolektywizacji i realizacji zasad demokracji socjalistycznej na wsi. Po 1944 r. przejęte przez Związek Samopomocy Chłopskiej, po 1956 r. odrodziły się, od 1959 zostały przymusowo zrzeszone w Centralnym Związku Kółek Rolniczych.

W latach 70. XX w., popierane przez władze, kółka rolnicze odeszły od swojej tradycyjnej funkcji wspólnego użytkowania maszyn i świadczenia usług dla gospodarstw chłopskich. Coraz częściej rozwijały zespołową produkcję roślinną i zwierzęcą, stając się jedną z form własności społecznej ziemi. Obszar gruntów przez nie użytkowanych powiększył się o 143%[2].

Od 1975 r. wraz z Kołami Gospodyń Wiejskich i branżowymi organizacjami rolniczymi tworzą Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (KZRKiOR).

Kółka rolnicze według ustawy z 1982 r.[edytuj | edytuj kod]

Na podstawiono ustawa z 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników określono zasady funkcjonowania kółek rolniczych[3]. Sposoby wykonania ustawy regulowało rozporządzenie Rady Ministrów z 1983 r.[4] Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2000 r. dokonano zmiany w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników[5].

Kółko rolnicze jest dobrowolną, niezależną i samorządną, społeczno-zawodową organizacją rolników indywidualnych, reprezentującą całokształt ich interesów zawodowych i społecznych.

Terenem działalności kółka rolniczego może być jedna bądź więcej sąsiadujących ze sobą wsi. Terenem działalności kółka rolniczego może być także miasto.

Członkostwo w kółkach rolniczych[edytuj | edytuj kod]

Członkiem kółka rolniczego może być[3]:

  • osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne jako jego właściciel, posiadacz bądź użytkownik;
  • pełnoletni członek rodziny rolnika wymienionego w pkt 1, pracujący w prowadzonym przez niego gospodarstwie rolnym;
  • osoba, która przekazała gospodarstwo rolne za emeryturę lub rentę.

Statut kółka rolniczego[edytuj | edytuj kod]

Statut kółka rolniczego powinien określać[3]:

  • nazwę i siedzibę kółka;
  • podmiotowy i terytorialny zakres jego działania;
  • cele i zadania kółka oraz środki ich realizacji;
  • zakres i przedmiot działalności gospodarczej;
  • sposób wstępowania i występowania członków oraz utraty członkostwa;
  • prawa i obowiązki członków;
  • sposób ustanawiania składek członkowskich;
  • strukturę organizacyjną kółka;
  • organy kółka, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i odwoływania przed upływem kadencji;
  • warunki podejmowania i ważności uchwał organów kółka;
  • sposób reprezentowania kółka na zewnątrz;
  • majątek kółka oraz sposób dysponowania tym majątkiem;
  • sposób zaciągania przez kółko zobowiązań majątkowych;
  • zasady podziału nadwyżki z prowadzonej działalności gospodarczej;
  • sposób zmiany statutu.

Założenie kółka rolniczego[edytuj | edytuj kod]

Z inicjatywą założenia kółka rolniczego może wystąpić co najmniej dziesięć osób, w tym co najmniej osiem osób prowadzących gospodarstwa rolne jako ich właściciele, posiadacze lub użytkownicy[3].

Osoby będące członkami założycielami, wybierają spośród siebie komitet założycielski oraz uchwalają statut kółka rolniczego.

Rejestracja kółka rolniczego[edytuj | edytuj kod]

Kółko rolnicze podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Rejestracji podlegają także zmiany statutu kółka rolniczego; przez zmianę statutu rozumie się również uchwalenie przez istniejące kółko nowego statutu[3]. Z chwilą dokonania rejestracji kółko rolnicze nabywa osobowość prawną.

Organ rejestrowy wpisuje do rejestru kółko i jego statut oraz zmiany statutu już istniejącego, gdy odpowiadają one wymaganiom określonym w ustawie.

Jeżeli organ rejestrowy stwierdzi, że statut lub jego zmiany nie spełniają wymogu i uzależni rejestrację kółka rolniczego i jego statutu lub zmiany statutu od dokonania odpowiednich poprawek, wyznaczając w tym celu stosowny termin.

Wykreślenie z rejestracji kółka rolniczego[edytuj | edytuj kod]

Kółko rolnicze podlega wykreśleniu z rejestru, jeżeli[3]:

  • podjęta zostanie, zgodnie ze statutem, uchwała o rozwiązaniu kółka;
  • uchwalona zmiana statutu nie odpowiada wymaganiom określonym w ustawie, a kółko rolnicze, mimo wskazania przez organ rejestrowy na zaistniałe uchybienia, nie podejmie uchwały usuwającej te uchybienia bądź nie odstąpi od zmiany statutu;
  • liczba członków kółka osiągnie stan poniżej liczby określonej w ustawie.
  • w innych wypadkach przewidzianych w ustawie.

Działalność kółka rolniczego przed rejestracją[edytuj | edytuj kod]

Do czasu rejestracji kółka rolniczego, a następnie do czasu wyboru zgodnie ze statutem jego organów w imieniu kółka działa jego komitet założycielski[3]. Za czynności dokonane w imieniu kółka rolniczego przed jego rejestracją członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają wobec osób trzecich solidarnie, zaś za zobowiązania wynikające z tych czynności po rejestracji kółka odpowiada kółko rolnicze tak jak za zobowiązania zaciągnięte przez siebie, z tym że członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają za nie wobec kółka według przepisów prawa cywilnego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Encyklopedia powszechna PWN.:GHIJKLŁM, Tom 2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 595.
  2. Janusz Kaliński, Zbigniew Landau, Gospodarka Polski w XX wieku, wyd. 2 zm, Warszawa: Polskie Wydaw. Ekonomiczne, 2003, s. 310, ISBN 978-83-208-1428-6.
  3. a b c d e f g Ustawa z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz.U. z 2024 r. poz. 263).
  4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. (Dz.U. 1983 nr 27, poz. 132).
  5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 2000 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz.U. 2000 nr 48, poz. 561).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Włodzimierz Bzowski: Praca społeczno-gospodarcza wsi wielkopolskiej. Wyd. 2. Warszawa 1921.
  • A. Marczakiewicz, Z. Markowicz, J. Stępiński: 130-lecie Kółek Rolniczych. Krótki zarys historii Kółek Rolniczych (1862–1992), KZRKiOR, Warszawa 1992

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]