KNM A-4
 A-4 w 1914 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1911 |
| Wodowanie |
1913 |
 Norweska KMW
| |
| Wejście do służby |
1914 |
| Los okrętu |
samozatopiony w kwietniu 1940 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
46,5 metra |
| Szerokość |
4,8 m |
| Zanurzenie |
2,7 m |
| Zanurzenie testowe |
50 m |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 700 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 380 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 900 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 5 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 450 mm |
| Załoga |
17 |
KNM A-4 – norweski okręt podwodny z początku XX wieku, jedna ze zbudowanych dla Norwegii jednostek typu A. Zwodowany w 1913 roku w niemieckiej stoczni Germaniawerft w Kilonii, został przyjęty do służby w marynarce norweskiej w 1914 roku. Podczas kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku jednostka została zatopiona przez własną załogę.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Okręty podwodne typu A zostały zamówione przez rząd Norwegii w Niemczech po pozyskaniu z tego kraju pierwszego okrętu podwodnego, którym był „Kobben”[1]. Norwegowie byli bardzo zadowoleni z parametrów tej zbudowanej w 1909 roku jednostki i już w listopadzie 1910 roku wystosowali zapytania ofertowe skierowane do niemieckich stoczni w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Najlepszy z punktu widzenia zamawiającego projekt przygotowała stocznia Germaniawerft, który był powiększoną i silniej uzbrojoną wersją zbudowanego dla Regia Marina okrętu podwodnego „Atropo”[2]. Głównym konstruktorem okrętów był dr Hans Techel[3]. W maju 1911 roku Norwegowie zamówili trzy jednostki, powiększając w 1912 roku zamówienie o jeszcze jeden okręt[4]. Zmianą w stosunku do poprzednich konstrukcji Germaniawerft było przesunięcie rufowych sterów za śruby; nowością było wyposażenie tak małych jednostek w żyrokompasy[4].
KNM[a] A-4 został zbudowany w stoczni Germaniawerft w Kilonii[5][6]. Stępkę okrętu położono w 1911 roku, a zwodowany został w 1913 roku[5][7].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
A-4 był okrętem podwodnym konstrukcji dwukadłubowej o długości całkowitej 46,5 metra, szerokości 4,8 metra i zanurzeniu 2,7 metra[7][8]. Średnica kadłuba sztywnego wynosiła 3,18 metra[4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 250 ton (normalna 268 ton), a w zanurzeniu 355 ton[5][7][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, dwusuwowe silniki wysokoprężne Germaniawerft o łącznej mocy 700 KM, zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 380 KM[3][7]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[7][8]. Zapas paliwa wynosił 12,8 tony[4][7]. Zasięg wynosił 900 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym i 76 Mm przy prędkości 3,3 węzła w zanurzeniu[3][7]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[4][7].
Okręt wyposażony był w trzy wyrzutnie torped kalibru 450 mm: dwie dziobowe i jedną rufową, z łącznym zapasem pięciu torped[4][7][c].
Załoga okrętu składała się z 17 oficerów, podoficerów i marynarzy[6][8][d].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Po ukończeniu, na początku 1914 roku A-4 w towarzystwie bliźniaczych A-2 i A-3 odbył rejs z Kilonii do Norwegii, dopływając do bazy w Horten[4]. W tym roku jednostka została przyjęta do służby w marynarce wojennej[7]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręt był już przestarzały[7]. W momencie inwazji Niemiec na Norwegię A-4 wraz z bliźniaczymi jednostkami A-2 i A-3 wchodził w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych z bazą w Horten[9]. Jednostka została w nocy z 15 na 16 kwietnia 1940 roku samozatopiona nieopodal Tønsberg w Oslofjorden[7][8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 379 podaje, że wyporność wynosiła 260/340 ton; Parkes 1933 ↓, s. 384 i Lipiński 1999 ↓, s. 607 podają, że 250/355 ton; Rössler 1989 ↓, s. 36 – 268/353 tony, zaś Möller i Brack 2004 ↓, s. 42 – 270/342 tony.
- ↑ Parkes 1933 ↓, s. 384 podaje, że okręt był wyposażony w jedną dziobową i dwie rufowe wyrzutnie z łącznym zapasem czterech torped.
- ↑ Parkes 1933 ↓, s. 384 podaje, że liczebność załogi wynosiła 15 osób.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 35.
- ↑ Rössler 1989 ↓, s. 35-36.
- ↑ a b c Möller i Brack 2004 ↓, s. 42.
- ↑ a b c d e f g Rössler 1989 ↓, s. 36.
- ↑ a b c Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 350.
- ↑ a b Brassey 1915 ↓, s. 183.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Gogin 2014 ↓.
- ↑ a b c d Fontenoy 2007 ↓, s. 96.
- ↑ Kindell 1940 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1915. London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: A2 submarines (1914). Navypedia. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
- Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).