Warszawianka (piłka nożna)
| |||
| Pełna nazwa |
Klub Sportowy Warszawianka | ||
|---|---|---|---|
| Przydomek |
Czarno-Biali | ||
| Barwy |
| ||
| Data założenia |
27 listopada 1921[1] | ||
| Debiut w najwyższej lidze |
3 kwietnia 1927 | ||
| Data rozwiązania |
1975 | ||
| Liga |
nieaktualne | ||
| Państwo | |||
| Województwo | |||
| Adres |
ul. Merliniego 2 | ||
| Stadion |
Stadion Warszawianki (od 1961) | ||
| Prezes |
nieaktualne | ||
| Trener |
nieaktualne | ||
| |||
Warszawianka – polski klub piłkarski, założony w 1921 roku. Rozwiązany w 1975 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Powstanie Warszawianki jest związane z dwoma stołecznymi drużynami piłkarskimi. Pierwszą z nich była drużyna Slavia, drugą Polonia. Slavia, została założona w 1917 roku i była międzyszkolną drużyną piłkarską uczniów gimnazjów Konopczyńskiego i Reja. Wśród nich byli także Czesi i to dzięki nim drużyna przyjęła nazwę Slavia. Po krótkim okresie wspólnych treningów z Polonią członkowie Slavii postanowili rozwiązać swoją drużynę i wstąpić do Polonii, tworząc drużynę juniorów. W 1920 roku pomiędzy młodymi piłkarzami a zawodnikami pierwszej drużyny zaczęło dochodzić coraz częściej do różnych nieporozumień. Punktem decydującym o dalszym losie klubu było zebranie członków Polonii, które odbyło się w połowie stycznia 1921 roku. W związku z brakiem możliwości zabrania głosu podczas zebrania, większość młodych piłkarzy odeszła z Polonii i założyła własny klub. Pierwsze spotkanie założycielskie klubu miało miejsce 21 stycznia 1921 roku, w mieszkaniu Zbigniewa Olewskiego przy ul. Hożej. Wówczas powstał klub. Jeszcze bez nazwy, zarządu i statusu. Te były ustalane na spotkaniach w pierwszej siedzibie klubu przy ul. Czackiego 8, w mieszkaniu rodziny Luxenburgów. Ostatnie ze spotkań organizacyjnych odbyło się w niedzielę 27 listopada 1921 roku i od tego momentu klub funkcjonował w pełni[2][3].
.jpg)
Początkowo planowano powrót do nazwy Slavia, jednak ostatecznie zdecydowano się na propozycję Stanisława Luxenburga – Warszawianka. Przyjęte barwy klubu były wynikiem kompromisu. Połączono ze sobą barwy Slavii oraz Polonii. Barwy czarno-białe przejęto od Polonii, zaś krój koszulki od Slavii. Projekt herbu klubu, funkcjonujący w niemal niezmienionej formie do dnia dzisiejszego, został zaś zaproponowany przez Wiktora Lotha oraz Aleksandra Szenajcha[2][3].
Jeszcze w 1921 roku Warszawianka przystąpiła do rozgrywek piłkarskich warszawskiej Klasy B (III poziom), gdzie zajęła 3. miejsce i awansowała do warszawskiej Klasy A (II poziom). Po czterech sezonach spędzonych w Klasie A, gdzie za każdym razem drużyna zajmowała 2. miejsce, „Czarno-biali” awansowali do Ligi (ówczesna ekstraklasa), której byli jednym z założycieli. Od 1927 do 1939 roku „Duma Warszawy” występowała nieprzerwanie w rozgrywkach Ligi, a 5. miejsce w 1936 roku było najlepszym jakie drużyna zajęła. W sezonie 1937 Warszawianka była jedynym klubem reprezentującym Warszawę w najwyższej klasie rozgrywek piłkarskich w kraju[2][3].
W 1925 roku Warszawianka przystąpiła do pierwszych w historii rozgrywek Pucharu Polski. W pierwszej fazie, po pokonaniu 3:1 Legii, Warszawianka została triumfatorem okręgu warszawskiego. W 1926 roku piłkarze przystąpili do rozgrywek ogólnokrajowych, gdzie przegrali 3:5 z TKS Toruń w pierwszym meczu grupy B i odpadli z rozgrywek[2][3]. W tym samym roku Warszawianka zdobyła mistrzostwo Warszawy[4].
Po przewrocie majowym „Czarno-biali” byli związani z wojskiem, a funkcję prezesa klubu pełnił ppłk. dypl. Leopold Gebel[5][6].
.jpg)
W 1930 roku, podczas meczu z Gwiazdą Warszawa, nastąpił pierwszy w Polsce przypadek uspokajania tłumu kibiców poprzez polewanie go wodą (po kopniaku w plecy zadanego przez bramkarza Gwiazdy napastnikowi Warszawianki doszło do przepychanek, które zakończył obecny na stadionie oficer polewając awanturujące się osoby wodą z hydrantu)[7].
W 1934 roku powstał stadion piłkarski Warszawianki przy ulicy Wawelskiej, a inauguracja obiektu została okraszona meczem Warszawianki z Polonią Warszawa. W obecności 3 tysięcy widzów padł remis 1:1[2].
Po rozpoczęciu wojny działalność Warszawianki została zawieszona. Zdecydowana większość zawodników i zawodniczek brała udział w działaniach obronnych. W latach 1939-1943 zginęło bądź zmarło wielu przedwojennych sportowców Warszawianki. Byli to m.in.: Janusz Kusociński, Wacław Sankowski, Stanisław Luxenburg, Wacław Luxenburg i Eugeniusz Lokajski. Lista ta wydłużyła się o wiele nazwisk w czasie Powstania warszawskiego. Ogromne były także zniszczenia stolicy. Wszystko to utrudniło reaktywację klubu po wojnie[3].
Pierwsze plany reaktywacji Warszawianki pojawiły się na warszawskiej Pradze już w 1944 roku. W 1945 roku do rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo OZPN Warszawa zgłosiła się drużyna Warszawianki, jednak po sezonie jej piłkarze przeszli do Polonii. Przedstawiciele sportów drużynowych związali się zaś z innymi zespołami. Druga reaktywacja klubu rozpoczęła się w grudniu 1947 roku, a w roku następnym piłkarze przystąpili do rozgrywek warszawskiej Klasy C. W 1956 roku doszło do fuzji Warszawianki i Tęczy, później do fuzji Varsovii i Warszawianki. 17 lutego 1957 roku przyjęto nazwę Spółdzielczy Klub Sportowy Warszawianka[3]. W 1955 roku „Duma Mokotowa” wywalczyła awans z Klasy A (IV poziom) do III ligi. Od 1956 do 1969 roku Warszawianka nieprzerwanie występowała na III poziomie rozgrywkowym, wygrywając te rozgrywki w sezonie 1962/1963 i 1963/1964. Nie udało się jednak awansować „Czarno-białym” z baraży o II ligę, za pierwszym razem zespół zajął 2. miejsce w grupie za Lublinianką, a za drugim ostatnie 5. miejsce[3].
W 1961 roku oddano do użytku pierwsze obiekty, w tym nowy stadion Warszawianki, przy ulicy Merliniego[3].
W latach 60. Warszawianka zaliczyła również kilka występów w Pucharze Polski na szczeblu centralnym. Sezon 1968/1969 okazał się najlepszym z nich, w I rundzie drużyna pokonała po dogrywce 3:1 Start Łódź, a w 1/16 finału uległa na własnym stadionie, w obecności 2 tys. widzów, Wiśle Kraków 0:3[3].
Przełom lat 60. i 70. XX wieku przyniósł kryzys dla sekcji piłkarskiej Warszawianki. W sezonie 1968/1969 „Duma Mokotowa” spadła z III ligi do ligi okręgowej, w sezonie 1969/1970 z ligi okręgowej do Klasy A, a w sezonie 1970/1971 do Klasy B. W 1972 roku wycofano drużynę z rozgrywek, a rok później zlikwidowano sekcję seniorów. W 1975 roku definitywnie zlikwidowano sekcję piłki nożnej Warszawianki[3].
Sukcesy[edytuj | edytuj kod]
- 5. miejsce w Lidze (I poziom): 1936[8]
- Puchar Polski:
- Grupa B (1/4 finału) Pucharu Polski: 1926
- Puchar Polski na szczeblu okręgowym
- 1925 (Legia 1:3 Warszawianka)
- Mistrzostwo Warszawy: 1925
Stadion[edytuj | edytuj kod]
Warszawianka od momentu założenia w 1921 roku występowała na dwóch stadionach – na Agrykoli i Dynasach. W 1930 roku „Duma Mokotowa” otrzymała tereny u zbiegu ulic Żwirki i Wigury oraz Wawelskiej, a już w 1932 roku utworzyła tutaj tymczasowe boisko piłkarskie. W 1934 roku zbudowano m.in. budynek klubowy, stadion piłkarski oraz rozpoczęto budowę stadionu lekkoatletycznego o pojemności 50 tys. widzów, która została przerwana ze względu na agresję Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku[9]. W czasie okupacji niemieckiej na terenie Warszawianki stacjonowała artyleria, która doprowadziła obiekty do ruiny[10]. W 1946 roku teren został przejęty przez klub sportowy Skra Warszawa, gdzie na miejscu niedokończonego i zrujnowanego stadionu lekkoatletycznego Warszawianki wybudowano w latach 1948–1953 nowy stadion lekkoatletyczno-piłkarski o pojemności 35 tys. widzów.
W 1954 roku przy ulicy Merliniego rozpoczęto budowę nowych obiektów sportowych (w tym stadionu piłkarsko-lekkoatletycznego) dla Warszawianki, które zostały zaprojektowane przez Zakłady Artystyczno-Badawcze warszawskiej ASP i wyróżniały się architekturą wtopioną w skarpę mokotowską[11]. Stadion Warszawianki został oficjalnie i uroczyście oddany do użytku we wrześniu 1961 roku. Pojemność obiektu wynosiła 4 tys. miejsc. Po likwidacji sekcji piłkarskiej „Czarno-białych” w 1975 roku stadion był coraz rzadziej używany, aż ostatecznie popadł w ruinę. W latach 80. XX wieku na obiektach Warszawianki kręcono kilka scen serialu Zmiennicy[12]. W 2000 roku na potrzeby filmu „Quo Vadis” ustawiono na stadionie replikę rzymskiego amfiteatru. W 2012 roku na terenie płyty głównej stadionu wybudowano 6 boisk piłkarskich ze sztuczną nawierzchnią[13][14][15].
Sezony[edytuj | edytuj kod]
| Sezon | Rozgrywki ligowe | Puchar Polski (rozgrywki centralne) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Poziom | Nazwa ligi | Miejsce | M | Z | R | P | +/− | Pkt | Uwagi | ||
| 1921 | III | Klasa B Warszawa | 3 | 6 | awans do Klasy A | turniej nie odbył się | |||||
| 1922 | II | Klasa A Warszawa | 2 | 8 | 18:18 | 9 | |||||
| 1923 | Klasa A Warszawa | 2 | 7 | 14:18 | 8 | dodatkowy mecz z Polonią Warszawa | |||||
| 1924/1925 | Klasa A Warszawa | 2 | 10 | 36:18 | 15 | ze względu na Igrzyska Olimpijskie w 1924 roku, rozgrywki w latach 1924-1925 traktowano jako jeden sezon | |||||
| 1926 | Klasa A Warszawa | 2 | 10 | 33:15 | 17 | przegrana w barażach z Polonią Warszawa (5:5, 0:1) awans do Ligi |
Grupa B (1/4 finału) | ||||
| 1927 | I | Liga | 13 | 26 | 8 | 2 | 16 | 52:64 | 18 | turniej nie odbył się | |
| 1928 | Liga | 10 | 28 | 11 | 7 | 10 | 50:60 | 29 | |||
| 1929 | Liga | 8 | 24 | 6 | 8 | 10 | 36:54 | 20 | |||
| 1930 | Liga | 11 | 22 | 4 | 4 | 14 | 27:66 | 12 | |||
| 1931 | Liga | 11 | 22 | 6 | 1 | 15 | 36:60 | 13 | |||
| 1932 | Liga | 8 | 22 | 8 | 4 | 10 | 27:47 | 20 | |||
| 1933 | Liga | 7 | 10 | 5 | 2 | 3 | 22:16 | 12 | 5. miejsce w grupie wschodniej i wejście do grupy spadkowej, 1. w grupie spadkowej | ||
| 1934 | Liga | 10 | 22 | 8 | 1 | 13 | 26:53 | 17 | |||
| 1935 | Liga | 8 | 20 | 6 | 6 | 8 | 29:37 | 18 | |||
| 1936 | Liga | 5 | 18 | 9 | 3 | 6 | 30:27 | 21 | |||
| 1937 | Liga | 7 | 18 | 8 | 2 | 8 | 34:44 | 18 | |||
| 1938 | Liga | 8 | 18 | 7 | 1 | 10 | 34:46 | 15 | |||
| 1939 | Liga | 9 | 11 | 2 | 1 | 8 | 16:29 | 5 | rozgrywki niedokończone z powodu wybuchu II wojny światowej | ||
| 1945 | – | Mistrzostwo OZPN Warszawa – Gr. I | 6 | 13 | rozwiązanie sekcji po sezonie | ||||||
| 1948 | IV | Klasa C Warszawa | reaktywacja sekcji w grudniu 1947 r. i przystąpienie do rozgrywek w 1948 r. | ||||||||
| 1949 | V | Klasa C Warszawa | |||||||||
| 1950 | Klasa C Warszawa | ||||||||||
| 1951 | b.d. | – | |||||||||
| 1952 | b.d. | – | |||||||||
| 1953 | b.d. | – | |||||||||
| 1954 | IV | Klasa A (grupa I (miasto)) | – | ||||||||
| 1955 | Klasa A (grupa I (miasto)) | 1 | awans do III ligi | – | |||||||
| 1956 | III | III liga (gr. Warszawa) | 5 | 22 | 48:35 | 23 | – | ||||
| 1957 | III liga (gr. Warszawa) | 10 | 26 | 38:44 | 23 | – | |||||
| 1958 | III liga (gr. Warszawa) | 11 | 28 | 12 | 2 | 14 | 49:64 | 26 | turniej nie odbył się | ||
| 1959 | Liga okręgowa (gr. Warszawa) | 9 | 24 | 10 | 2 | 12 | 35:47 | 22 | |||
| 1960 | Liga okręgowa | 10 | 22 | 7 | 4 | 11 | 31:40 | 18 | |||
| 1960/1961 | Liga okręgowa | 7 | |||||||||
| 1961/1962 | Liga okręgowa | 9 | II runda | ||||||||
| 1962/1963 | Liga okręgowa | 1 | 2. miejsce w barażowej grupie III o II ligę – brak awansu | I runda | |||||||
| 1963/1964 | Liga okręgowa | 1 | 5. miejsce w barażowej grupie III o II ligę – brak awansu | – | |||||||
| 1964/1965 | Liga okręgowa | 5 | 23 | I runda | |||||||
| 1965/1966 | Liga okręgowa | 3 | 22 | 13 | 6 | 3 | 32:51 | 32 | – | ||
| 1966/1967 | III liga (gr. Warszawa) | 8 | 30 | 36:28 | 32 | – | |||||
| 1967/1968 | III liga (gr. Warszawa) | 11 | 30 | 28:29 | 26 | – | |||||
| 1968/1969 | III liga (gr. Warszawa) | 13 | 30 | 27:43 | 26 | spadek do ligi okręgowej | 1/16 finału | ||||
| 1969/1970 | IV | Liga okręgowa | 14 | 26 | 19:39 | 11 | spadek do Klasy A | – | |||
| 1970/1971 | V | Klasa A | spadek do Klasy B | – | |||||||
| 1971/1972 | VI | Klasa B | wycofanie się z rozgrywek | – | |||||||
| Źródła[3][2][16] | |||||||||||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Warszawianka. [dostęp 2009-03-13]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Jan Goksiński, Klubowa historia polskiej piłki nożnej do 1939 roku. Tom II – kluby, Warszawa: PZI Softena, 2013, s. 232, ISBN 978-83-935604-1-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k Gowarzewski Andrzej: Polonia Warszawianka Gwardia. GiA, Katowice, 2003, s. 107-144. ISBN 83-88232-06-1.
- ↑ kswarszawianka.pl: Historia klubu. [dostęp 2022-06-10].
- ↑ Robert Gawkowski: Futboliści na barykadach Powstania Warszawskiego. 2014-07-31. [dostęp 2015-04-14].
- ↑ Powstanie Warszawskie: piłkarze patrioci. [dostęp 2015-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-17)].
- ↑ Adam Tycner, Przedwojenni kibole, w: Historia. Do Rzeczy, nr 3/2013, s. 22, ISSN 2299-9515
- ↑ 90minut.pl - Warszawianka Warszawa. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).
- ↑ KLUB SPORTOWY „WARSZAWIANKA”. warszawa1939.pl. [dostęp 2022-06-03].
- ↑ Stadion wśród ruin Warszawy. rksskra.pl. [dostęp 2022-06-03].
- ↑ Ośrodek Sportowy SKS Warszawianka. culture.pl. [dostęp 2022-06-03].
- ↑ Madalińskiego, Cieszkowskiego, Irysowa - tu kręcono "Zmienników" Barei. Sprawdź, gdzie jeszcze!. metrowarszawa.gazeta.pl. [dostęp 2022-09-01].
- ↑ Twórcy "Quo Vadis" już w Warszawie. film.interia.pl. [dostęp 2022-06-10].
- ↑ Coraz mniej Warszawianki [online], Futbolowe zapiski, 28 grudnia 2014 [dostęp 2020-01-03] (pol.).
- ↑ Hotchili Sp., Futbol - Centrum Warszawianka [online], www.futbol.centrumwarszawianka.pl [dostęp 2018-04-03] (pol.).
- ↑ Historia piłki nożnej, „hutnikwarszawa.pl” [dostęp 2022-06-09].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gowarzewski Andrzej, Szczepłek Stefan, Szmel Bożena Lidia: Polonia, Warszawianka, Gwardia. GiA, Katowice, 2003. ISBN 83-88232-06-1.
- Gawkowski Robert: Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918-39. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2007. ISBN 978-83-235-0382-8.