Kaczyce (województwo śląskie)
49°50′12″N 18°35′36″E/49,836667 18,593333
| wieś | |
 Zabytkowy drewniany kościół w Kaczycach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
323 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
3039[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
43-417[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0990304 |
Położenie na mapie gminy Zebrzydowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°50′12″N 18°35′36″E/49,836667 18,593333[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kaczyce (cz. Kačice, niem. Katschitz) – wieś sołecka w gminie Zebrzydowice, w powiecie cieszyńskim w województwie śląskim. Położona na Wysoczyźnie Kończyckiej, w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 927 ha[4], a liczba ludności 3056, co daje gęstość zaludnienia równą 329,7 os./km².
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
- Kaczyce Dolne (identyfikator SIMC: 0225331) – część północna, zwana również "Podświnioszowem"[5]
- Kaczyce Górne (0225348) – część centralna, położona najwyżej (302,7 m n.p.m.)[5]
- Otrębów (0225437; niem. Ottrembau) – część południowo-zachodnia, jako osada wzmiankowana w 1445 roku[6] ze sformułowaniu z Otrembkowa[7];
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kaczyce. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Założona w XIV wieku prawdopodobnie przez ród Kaczów (Kaczyce to nazwa patronimiczna), przedstawiciel którego wystąpił w dokumencie z 1297 jako comite Wlodzimiro dicto Kacza[7]. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1332 roku[8] jako Kaczyce(?), a w latach następnych jako Katschitz (1413), Kaczycz (1416), Kaczicze (1447), z kolei w 1723 odnotowano podział na Kaczyce Górne i Dolne (Nieder/Ober Katschütz)[7]. Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach piastowskiego Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
W 1688 miejscowość przynależała do parafii św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich. W następnych latach tamtejsi proboszczowie z dość dużym powodzeniem zrekatolicyzowali miejscowość po okresie reformacyjnym, gdy większość mieszkańców regionu zmieniła wyznanie na luteranizm[9].
Po Kaczach w XVIII wieku właścicielami szlacheckimi została rodzina Spensów z Boodenu. W 1796 właścicielem Kaczyc i Otrębowa został w spadku po ojcu Emanuel Traugott baron Spens z Booden, który w następnym roku sprzedał Otrębów Komorze Cieszyńskiej[10]. Sam Pogwizdów stał się później własnością Beechsów, a od połowy XIX wieku do 1945 do Larischów[5].
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 152 budynkach w Kaczycach (57 w Dolnych, 55 w Górnych, 40 w Otrębowie) na obszarze 923 hektarów mieszkało 1057 osób (382 w Dolnych, 380 w Górnych, 295 w Otrębowie), co dawało gęstość zaludnienia równą 114,5 os./km². z tego 1050 (99,3%) mieszkańców było katolikami, 7 (0,7%) ewangelikami (wszyscy w Otrębowie), 1041 (98,5%) było polsko-, 8 (0,8%) niemiecko- (5 w Otrębowie, 3 w Kaczycach Górnych) a 7 (0,7%) czeskojęzycznymi (4 w Górnych, 3 w Dolnych)[11]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 156 a mieszkańców do 1170 (340 w Otrębowie na obszarze 242 hektarów, gęstość zaludnienia: 140,5 os./km²; 423 w Kaczycach Dolnych na obszarze 290 hektarów, gęstość zaludnienia: 145,9 os./km²; 407 w Kaczycach Górnych na obszarze 388 hektarów, gęstość zaludnienia: 104,9 os./km²), z czego 1165 (99,6%) było katolikami, 5 (0,4%) ewangelikami, 1166 (99,7%) polsko- a 4 (0,3%) niemieckojęzycznymi[12].
W lipcu 1920 roku miejscowość decyzją Rady Ambasadorów znalazła się w granicach Polski. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Kaczyce”[13].
W okresie międzywojennym w miejscowości istniało regionalne gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Cieszynie propagujące sport oraz gimnastykę[14].
Ważnym wydarzeniem dla miejscowości było powstanie w Otrębowie Kopalni Węgla Kamiennego Morcinek w latach 70. XX wieku, a zlikwidowanej w roku 2000.
Urodzeni w Kaczycach[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Filipowiak (1926—2014) − polski historyk i archeolog.
Zabytek[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się jeden obiekt zabytkowy[15] - drewniany kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z 1620 roku, przeniesiony z ruptawskiej parafii w latach 1971–72, obecnie kościół parafialny miejscowej parafii erygowanej w 1976. Kościół ten znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez miejscowość przechodzą trasy rowerowe:
czerwona trasa rowerowa nr 24 (Pętla rowerowa Euroregionu Śląsk Cieszyński)
niebieska trasa rowerowa nr 254 – Kaczyce - Kończyce Wielkie - Dębowiec (14 km)
żółta tandemowa trasa rowerowa nr 259 Kaczyce – Kończyce Wielkie – Kończyce Małe – Kaczyce (19,5 km)
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez Kaczyce kursują autobusy prywatnego przewoźnika LINEA TRANS w relacji Cieszyn – Jastrzębie-Zdrój[16]. Do wsi kursuje również linia 32 ZGK w Cieszynie. Niegdyś kursowały tu także autobusy PKS Cieszyn[17].
Przez Kaczyce przebiega linia kolejowa 90 Zebrzydowice – Cieszyn. Znajduje się tu stacja kolejowa.
Byłe przejścia graniczne[edytuj | edytuj kod]
Zachodnia granica miejscowości jest jednocześnie granicą Polski z Czechami. Przed przystąpieniem Polski do strefy Schengen 21 grudnia 2007 roku, funkcjonowały tu przejścia graniczne do Czech Kaczyce Dolne-Karviná Ráj I oraz Kaczyce Górne – Karwina Raj II.
Sport i rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Kaczyc działał klub piłkarski Morcinek Kaczyce, który występował do niedawna w skoczowskiej klasie B. Znajduje się tu również boisko ze sztuczną murawą oraz nowy plac zabaw z boiskiem do siatkówki plażowej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48125
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 417 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Gmina Zebrzydowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Zebrzydowice. [w:] www.zebrzydowice.bip.info.pl [on-line]. 2004, 2004. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ a b c Historia wsi Kaczyce. [dostęp 2011-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)].
- ↑ I. Panic, 2010, s. 307
- ↑ a b c Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 83, 84, 133. ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 303. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Józef Londzin: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn: Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra, 1932, s. 171–177. OCLC 297540848.
- ↑ Karel Müller: Erbovní galerie těšínské šlechty. Galeria herbów szlachty cieszyńskiej. Český Těšín: Regio, 2009, s. 74. ISBN 978-80-904230-1-5. (cz. • pol.).
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Jerzy Szczurek 1931 ↓.
- ↑ https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf
- ↑ LINEA TRANS Sp. z o.o. – Cieszyn – Jastrzebie przez Kaczyce. [dostęp 2013-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-24)].
- ↑ PKS w Cieszynie Sp. z o.o.. [dostęp 2011-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-24)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Szczurek: Jednodniówka z okazji 40 lecia "Sokoła" w Cieszynie. Cieszyn: TG „Sokół” w Cieszynie, 1931.
- Wypisy z dziejów Zebrzydowic, Kaczyc, Kończyc Małych i Marklowic Górnych. 1305-2005. Helena i Ludwik Bartoszek. Zebrzydowice: Gminny Ośrodek Kultury w Zebrzydowicach, 2005. ISBN 83-908896-3-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- www.kaczyce.net - portal Internetowy Kaczyce
- kaczyce.republika.pl - strona poświęcona Kaczycom. kaczyce.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-14)].
- Siedziba gminy: Zebrzydowice
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
