Kairos (filozofia)

Kairos na fresku Francesco Salviati w sali audiencyjnej Palazzo Sacchetti w Rzymie, 1552/54

Kairos (gr. καιρός; 'odpowiedni moment, pora') – słowo pochodzące ze starożytnej Grecji będące religijno-filozoficznym terminem na sprzyjający czas decyzji, który niewykorzystany miałby niekorzystny wpływ na dalsze koleje życia. Pojęcie oznaczające zwrotny moment życiowy (kryzys), w którym człowiek jest zmuszony przez los do podjęcia rozstrzygającej decyzji, która radykalnie odwraca dotychczasowy bieg zdarzeń.

W teologii kairos oznacza określony moment w dziejach, w którym Bóg dokonuje zbawczego działania. W mitologii greckiej istnieje bóstwo będące personifikacją chwili podjęcia rozstrzygającej decyzji zwane Kairos.

Kairos – część płaskorzeźby z marmuru

Filozofia

W języku starogreckim termin Kairos jest zapisywany jako właściwy czas. Kontrastuje to z długim okresem Chronos i dzień . Po raz pierwszy ta osobliwość najstarszej greckiej koncepcji czasu została sproblematyzowana w eseju Hermann Fränkel (1931). Dyskusja była między innymi kontynuowana przez Michaela Theunissena w analizie poezji Pindara.

W tekstach biblijnych słowo Kairos jest używane w odniesieniu do określonego przez Boga punktu w czasie, szczególnej szansy i możliwości wypełnienia zlecenia.

W filozofii jest to sam decydujący moment, w religii Kairos oznacza również decyzję między przekonaniem a niewiarą.

Reprezentacja w sztuce

Matryca drukarska dla Andreas Cratander wg Hans'a Holbein'a (młodszego), 1522

Archetypem wszystkich przedstawień Kairosa jest zaginiona rzeźba z brązu Lizypa z Olimpii, z której zachowały się tylko fragmenty kopii rzymskiego marmuru. Marmurowa płaskorzeźba przechowywana w Turynie, przedstawia boga jako kroczącego, nagiego młodzieńca z grzywką z kręconych włosów i ogoloną tylną częścią głowy. Z ramion i pięt wyrastają mu skrzydła. W lewej ręce trzyma wagę uchylną, podczas gdy palec wskazujący prawej ręki wskazuje na tonącą prawą szalkę wagi. W oparciu o ten model niektóre przedstawienia zostały zachowane na starożytnych pieczęciach i sarkofagach. Decydującym bodźcem do promowania przejścia Kairos'a ze starożytności była łatwość dostosowania jego alegorycznych wyobrażeń do chrześcijańskiej moralizacji i ikonografii dydaktycznej.

Zobacz też

• Chronos

Bibliografia

• Encyklopedia PWN, Tom 2, Warszawa 1991, s. 53-54.