Kaya Mirecka-Ploss

Kaya Mirecka-Ploss na otwarciu interaktywnego gabinetu prof. Jana Karskiego w Rudzie Śląskiej (2011)

Kaya Mirecka-Ploss, właśc. Hanna Adela Czech (ur. 12 września 1924 w Piekarach Śląskich) – pisarka, projektantka mody, działaczka społeczna. Pochodzi z biednej rodziny śląskiej o polsko–niemiecko–węgiersko–żydowskich korzeniach.

Życiorys

Dzieciństwo spędziła w Nakle Śląskim, gdzie uczęszczała do tamtejszej szkoły (która teraz nosi jej imię). Jej ojciec, Wiktor Czech, był ślusarzem, a dziadek organistą. Wojnę spędziła w obozie dla małoletnich w Niemczech, z czym wiążą się traumatyczne przeżycia o których była w stanie mówić dopiero wiele lat później.

Lata powojenne spędziła za granicą, głównie w Anglii, gdzie przybyła w 1946 wraz z Teatrem Dramatycznym II Korpusu we Włoszech. W Londynie zdała maturę i zdobyła tytuł magistra Działu Mody na prestiżowej uczelni Saint Martin College of Art. Doktorat obroniła na Uniwersytecie w Heidelbergu w Niemczech. Po 15 latach pobytu za granicą, pod koniec 1957, wróciła do kraju, gdzie dostała angaż w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Pracowała jako projektantka mody i założyła znane na całą Polskę sklepy Mody Polskiej. Pod koniec 1960 zwróciła uwagę Służby Bezpieczeństwa i po odmowie skompromitowania założycieli i jej przyjaciół z Radia Wolna Europa, została aresztowana. Dzięki wstawiennictwu Leona Kruczkowskiego, przyjaciela rodziny, po dwóch tygodniach została zwolniona. Wtedy zaczęła pisać pierwsze rozdziały Drogi przez most.

W 1966 była zmuszona uciekać do Stanów Zjednoczonych, w czym pomocny okazał się jej przyjaciel z Londynu, znany sowietolog (i jej przyszły mąż), Sidney Ploss. W 1989 objęła funkcję prezesa Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej. W 1991 została Dyrektorem Wykonawczym Amerykańskiego Centrum Kultury Polskiej w Waszyngtonie. W Centrum urządziła w Gabinet Profesora Jana Karskiego oraz stworzyła stypendium jego imienia. Od kilku lat współpracuje z Fundacją Jolanty Kwaśniewskiej „Porozumienie bez barier”. Jest laureatką „Kryształowego motyla” – statuetki Fundacji.

Odznaczenia i wyróżnienia

Polonia amerykańska okrzyknęła ją najważniejszą Polką na emigracji.

Od prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego otrzymała Komandorię Orderu Odrodzenia Polski.

Jest Kawalerem Orderu Uśmiechu, który został jej wręczony 15 lutego 2005 w Waszyngtonie przez przedstawicieli Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu – wicekanclerza Marka Michalaka i sekretarza Marka Pawłowskiego.

W 2011 była jednym z gości honorowych na uroczystości otwarcia interaktywnego gabinetu prof. Jana Karskiego w Rudzie Śląskiej.

Działalność charytatywna

Od 1997, wraz z Jolantą Kwaśniewską, organizuje dla małych pokrzywdzonych Polaków wakacje marzeń. W Stanach było już około 200 dzieci: sieroty po górnikach, po gołębiarzach, którzy zginęli w katastrofie katowickiej hali, mali mieszkańcy Jedwabnego.

Wspomaga także szkołę w Nakle Śląskim, której jest patronką.

Życie prywatne

Była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszym mężem był o 14 lat starszy Wiesław Mirecki, którego poznała po wojnie w Londynie. Mirecki był aktorem i synem dyrektora banku. Jej drugim mężem był znany sowietolog Sidney Ploss, za którego wyszła za mąż w 1969 r. Przyznała, że nie było to udane małżeństwo.

Była blisko związana z Janem Karskim, legendarnym kurierem Polskiego Państwa Podziemnego, który był jej przyjacielem i któremu poświęciła książkę „Jan Karski – człowiek, któremu powiedziałam prawdę”.

Twórczość

• Kobieta, która widziała za dużo
• Droga przez most
• Jan Karski – człowiek, któremu powiedziałam prawdę