Kalcyt

*Kalcyt*
	; Kalcyt z Brazylii
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	CaCO3
Twardość w skali Mohsa	3,0
Przełam	muszlowy
Łupliwość	doskonała trójkierunkowa
Pokrój kryształu	słupkowy bądź tabliczkowy (2000 postaci)
Układ krystalograficzny	trygonalny
Gęstość minerału	2,6–2,8 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	bezbarwny lub różne barwy (biały, szary)
Rysa	biała
Połysk	szklisty, oleisty lub matowy
Współczynnik załamania	no=1,658; ne=1,486
Inne	wykazuje silną dwójłomność
	Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	aragonit i heksagonalny vateryt
Klasyfikacja Strunza	05.AB.05
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kalcyt – minerał z gromady węglanów, węglan wapnia. Bardzo rozpowszechniony minerał skałotwórczy.

Nazwa pochodzi od gr. χάλιξ chalix = wapno oraz łac. calx (calcis) = wapno i nawiązuje do tradycyjnego zastosowania tego minerału.

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Tworzy kryształy izomeryczne, tabliczkowe, słupkowe, igiełkowe. Często wykształca bliźniaki oraz zrosty wielokrotne. Odznacza się bogactwem postaci – znanych jest ponad 2000 form jego kryształów i kombinacji. Najczęściej przyjmuje postać romboedrów i skalenoedrów. Pospolity minerał utworów hydrotermalnych. Często tworzy naskorupienia, naloty, żyły. Jest izostrukturalny z magnezytem, rodochrozytem, syderytem. Jest kruchy, przezroczysty, często zawiera domieszki: manganu – manganokalcyt; żelaza i magnezu – kalcyt magnezowy; strontu – stroncjokalcyt; baru i kobaltu – kobaltokalcyt; ołowiu – plumbokalcyt.

W czystych kryształach kalcytu (szpat islandzki) można zaobserwować zjawisko podwójnego załamania światła.

Szereg izomorficzny kalcytu: magnezyt MgCO₃, sferokobaltyn CoCO₃, smithsonit ZnCO₃, syderyt FeCO₃, rodochrozyt MnCO₃ i kalcyt.

Tworzy trzy polimorfy: kalcyt, aragonit (rombowy) i vateryt (heksagonalny).

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Kalcyt w pegmatycie, Zimnik, okolice Jeleniej Góry, Karkonosze.
Kalcyt z wrostkami pirytu, Kostomłoty, Góry Świętokrzyskie.
Nietoperz zalany kalcytem w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie
Mikrożyła kalcytu i hematytu (miejscowość Wiry)

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Kalcyt stanowi powszechny składnik skałotwórczy.

Kryształy kalcytu przybierają bardzo różne postacie i są elementem wielu różnych skał – wapienie, marmury, nacieki jaskiniowe (stalaktyty, stalagmity i stalagnaty), oolity, dolomitów, margli, zieleńców, fyllitów, skarnów, erlanów. Może występować jako spoiwo w piaskowcach i zlepieńcach. Tworzy wypełnienie żyłek w najrozmaitszych skałach osadowych i metamorficznych.

Miejsca występowania to głównie: Wielka Brytania (Kumbria, Kornwalia), Islandia, Niemcy, USA, Czechy.

W Polsce – występuje na Wyżynie Śląskiej i Krakowsko-Częstochowskiej, w Górach Świętokrzyskich^[3], Pieninach, Tatrach, na Górnym i Dolnym Śląsku.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Kalcyt stosowany jest w

przemyśle budowlanym – do produkcji wapna i cementu
przemyśle chemicznym – do wytwarzania sody i sody kaustycznej
przemyśle metalurgicznym – jako topnik
rolnictwie – jako nawóz
przemyśle optycznym – do produkcji pryzmatów polaryzacyjnych (nikoli)
przemyśle ceramicznym
przemyśle szklarskim
przemyśle cukrowniczym
zdobnictwie – jako kamień dekoracyjny i ozdobny.

Jest też ceniony i poszukiwany przez kolekcjonerów^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

dwójłomność

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Calcite. Mindat.org. [dostęp 2016-11-14].
↑ ^a ^b Calcite. Webmineral.com. [dostęp 2016-11-14].
↑ Kopaliny mineralne regionu świętokrzyskiego, Państwowy Instytut Geologiczny - PIB [dostęp 2020-07-22] (pol.).

[Mindat-1] Calcite. Mindat.org. [dostęp 2016-11-14].

[Webmineral-2] Calcite. Webmineral.com. [dostęp 2016-11-14].

[3] Kopaliny mineralne regionu świętokrzyskiego, Państwowy Instytut Geologiczny - PIB [dostęp 2020-07-22] (pol.).

[1]

[2]

[3]